วันที่ ๔ มีนาคม ร.ศ. ๑๒๕

​สวนดุสิต วันที่ ๔ มินาคม รัตนโกสินทรศก ๑๒๕

ถึงกรมดำรง

ฉันมีความวิตกอยู่ในการที่จะไปยุโรปคราวนี้เรื่องหนึ่งด้วยเรื่องไข้เจ็บ หมอฝรั่งในเมืองไทยไม่ใช่จะไม่มีดี เช่นหมอไรเตอร์

^๑ แกมีความรู้จริงๆ แต่เหมือนปทัดเก่ามักจะตายดั้น ถ้าคนไม่สลักสำคัญแกก็กูโปโลโปเล ให้กินยาตามเคยซึ่งไม่มีคุณอะไร ไม่มีโทษอะไร โรคไภยใครเปนอย่างไรก็เปนอยู่อย่างนั้นโดยธรรมดา ถ้าฉันอยู่ได้ต่อล้อต่อเถียงกันได้ แต่ลำพังคนไข้ฤๅเจ้าไข้ ซึ่งมีอำนาจน้อยแลไม่เข้าใจโต้เถียง ชี้แจงอาการ เหนื่อยหน่ายใจก็หันลงไปหาหมอไทย ๆ ที่จะมีความรู้แลมียาที่ดีก็น้อยนักหนาฤๅไม่มี เวลาที่จะไปก็นาน ที่โทรมอยู่แล้วก็จะโทรมหนักไป ครั้นฉันจะหาหมอปัวซ์^๒ซึ่งล่ำฦๅกันว่าดีนัก ฉันก็ไม่ชอบที่จะหาเอง เพราะกลัวฝรั่งเศษจะมาผูกขาด ให้หมอหลวงต้องเปนหมอฝรั่งเศษ ครั้นเปลี่ยนไปก็เปนที่หมองหมางทางพระราชไมตรี ข้อขัดข้องอันนี้ก็มีเฉภาะตัวฉัน ซึ่งเปนตัวแมลงปอลติกไม่เกี่ยวข้องด้วยครอบครัว

ในเวลานี้มีผู้ที่เปนกำมลอ คือ เจ้าสาย

^๓ หญิงกลาง^๔ หญิงเล็ก^๕ นางเอื้อน^๖ นางสดับ^๗อีกคนหนึ่งไม่สู้กำมลอ ​แต่ท่าทางจะมีโรค ฉันกำลังให้ตาอ้วน^๘รักษาอยู่ แต่ตาอ้วนแกจะไปกับฉันเสีย จะกินยาหมอซึ่งไม่ได้อยู่ ถ้าอาการเปลี่ยนแปลกไป ก็ไม่มีท่าทางที่จะแก้ไข

อยากจะขอฝาก ๕ คนนี้โดยถานมิตรเฉภาะตัว ให้เธอเปนน่าที่ที่จะพาหมอปัวซ์มาดูอาการให้รู้ไว้ ถ้าควรจะต้องกินยาให้ตั้งยาเปนเรื่องไปทีเดียว ส่วนเงินทองที่จะต้องใช้ค่ามาตรวจค่ายาอะไร อย่าให้เกี่ยวข้องกับกระทรวงวัง ให้เธอส่งบิลเข้ามาเอาเงินจากเจ้าสายตรงทีเดียว เปนเหมือนธุระของเธอเอง ถ้ามีการเจ็บไข้อันใดที่หมอปัวซ์จะมา ขอให้เธอเปนผู้จัดการเรียกหาให้ตลอด ได้สั่งไว้ว่าถ้ามีเจ็บไข้ที่จะต้องใช้หมอฝรั่งให้ไปบอกเธอ กรมวังเปนแต่กำกับเข้ามาอย่างผู้ชายเข้าวัง

ขอให้เปนที่ไว้วางใจได้สิ้นห่วงในเรื่องนี้ เชื่อว่าเธอคงจะยินดีรับธุระ

สยามินทร์