วันที่ ๒๑ พฤษภาคม ร.ศ. ๑๒๖

​SAVOY HOTEL

FLORENCE

วันที่ ๒๑ พฤษภาคม ร. ๔๐ศก ๑๒๖

ถึงกรมดำรง ฉันได้รับหนังสือลงวันที่ ๑๑ เมษายนแลลงวันที่ ๑๕ แต่วันที่ ๑๖ เดือนนี้ พร้อมกันกับหนังสือข้างในเขียนลงวันที่ ๑ เมษายน แลวันที่ ๑๓ เมษายน เปนการที่ฉันคิดคาดไม่ผิด ว่าออฟฟิศหลวงคงจะเปนเช่นนั้น จึ่งได้มอบธุระให้ เพราะในออฟฟิศมีแต่ผู้ซึ่งควรจะได้รับแซละรีอย่างสูง เช่นกำกับถือน้ำได้วันละสองชั่งทั้งนั้น หวังว่าต่อไปคงจะได้รับหนังสือเสมอดีขึ้น

น่ารำคานใจด้วยเรื่องเจ้านครลำปางเกิดเหตุถูกลักเมียร่ำไป การที่คิดจะออกมารับสิงคโปร์นั้นเปนความปราถนาดี ด้วยความจงรัก แต่ฉันเหม็นเบื่อสิงคโปรเต็มที นึกอยากจะกะเวลาให้มาเหมาะ อยู่สิงคโปร์สักสามชั่วโมงฤๅอย่างไร จะกันเวลาไว้ใช้ในยุโรปให้มาก เพราะฉันมีความสบายในประเทศยุโรป ตามทางนั้นขมขื่นเตมที อนุราธบุระก็คิดจะเลิก เหตุด้วยเจ้าเมืองคนเก่าเลื่อนที่ไปเสียแล้ว คนใหม่ไม่รู้ว่าอย่างไร จะไปจัดการขึ้นใหม่เมื่อเวลาถึง จะป่วยการเวลา ถ้าไปถูกฝนเจ็บไข้ก็ขาดทุนเปล่าๆ อยากจะไปทำเฉลิมพระชนมพรรษาที่สวิตเซอแลนด์ แล้วลงมาเที่ยวอิตาลี ตลอดเปอลารโม แล้วกลับไปแวะอิยิปต์สักสามวัน ตรงเข้าไปกรุงเทพฯ ไม่อยากจะขึ้นแห่งใดอีกต่อไป แลไม่อยากจะไปจอดนอนรอน้ำที่เกาะสีชัง​ฤๅปากน้ำ ให้เปนต่าง ๆ อยากจะไปถึงก็ให้ขึ้นไปบางกอกทีเดียว จะสำเร็จฤๅมิสำเร็จได้ ก็อาไศรยน้ำมันไม่เชิงอยู่ในบังคับเรา

เรื่องอาการเจ้าสายนั้น ฉันให้วิตกกลัวจะตาบอดอย่างกรมภูมินทร์^๑ ขอให้ระวังให้จงมาก

มิสเตอสโตรเบลนั้นฉันมีความวิตกมาก เรื่องไอเปนเลือดจับใครเข้าแล้วไม่เหนมันหาย กลัวจะไม่ได้ใช้แกนานเท่าไร ทราบข่าวว่าสัญญาฝรั่งเศสจะได้รติไฟในวีกนี้ ได้มีโทรเลขเข้าไปถึงมกุฎราชกุมาร^๒ ทราบต่อไปว่าสโตรเบลจะได้แกรนด์ออฟฟิศเซอลิยองดอเนอด้วย

กิงเอดเวอด^๓สั่งให้เชิญฉันไปอยู่วินด์เซอคาเซอล ตั้งแต่วันที่ ๒๒ เดือนยูนไป สามวันฤๅ ๔ วัน อย่าตื่นว่าหรูอไร เปนการที่เขาเคยรับแขกในปลายวีกเหมือนใคร ๆ ธรรมดา กลับกินวันที่ปารีสเข้าไปวันหนึ่ง หั่นบาเดนมาใช้ ตาหมอแกจะว่าอะไรก็ไม่รู้

นึก ๆ ไปมันก็ขัน อ้ายเราก็เกิดเมืองร้อน อยู่เมืองร้อนมาจนแก่ ทำไมจึงมาเกิดชอบเมืองหนาวขึ้น การรักษาพาใจมันก็ไม่อไรนักหนา กินยาเมื่ออยู่บางกอกวันละสี่ห้าขนาน มานี่กินขนานเดียว วันละสองหนเท่านั้น กับเอาสีผึ้งสีปากบ้ายจมูก​กันขี้มูกกัด เอายาน้ำ ๆ กวาดคออีกวันละสองคนเท่านั้น สบายขึ้นได้เปนนักเปนหนา เลือดที่ซีดอยู่แต่ก่อนกลับแดงขึ้น ตัวก็อ้วนขึ้น เหนว่ามิใช่อไร เปนด้วยอากาศแท้ๆ สังเกตดูได้ ถ่ายรูปก็รู้ได้ ว่าเมืองเราต้องใช้เอกสโปเชอช้า สตอปอ่อนกว่าที่นี่ ที่นี่ไม่สว่างแจ๋เหมือนอย่างบ้านเรา แต่ใช้สตอปเล็กกว่า เอกสโปเชอเร็วขึ้น ถ้าใช้เท่าบางกอกเปนโอเวอ ใคร ๆ ว่าหนักแล้วว่าที่บางกอกต้องเร็วขึ้น เพราะสว่างมากเกินไป ความข้อนี้อย่าได้เชื่อใคร เขาเคยถ่ายรูปแต่ที่นี่ ไม่เคยถ่ายที่บางกอก ฤๅถ่ายที่บางกอกไม่เคยถ่ายที่นี่ จึงเพ้อไป

โมเตอคาร์นั้นเปนของหาค่ามิได้ ในการที่จะไปมาแห่งใดในประเทศยุโรป การแก้หนาวเขาแก้ได้ด้วยเครื่องหุ้มห่อ ถ้าฝนตก อาจจะไม่ให้เปียกเลยได้ทั้งที่นั่งไปกลางแจ้ง แลซ้ำร้อนด้วย แต่ฝรั่งมันขับเร็วเต็มที ฉันไม่หาญที่จะขึ้นเลย กลัวเปนตาโอ^๔ อย่างไร ๆ เราขับกันเองได้นั้นดี

เวลาเดินทางเช่นนี้ไม่ใคร่มีเวลาเขียนหนังสือ เพราะฉนั้นจึ่งไม่ใคร่ได้เล่าปกิณณกะต่าง ๆ ให้ฟัง ถ้าว่างเมื่อใดในเวลาหยุด ฤๅเวลาเดินเรือ เช่นไปนอร์เว คงจะมีเวลาที่จะเล่าอไรให้ฟัง ได้ซื้อรูปซื้อดุ๊กกะตาหลายอย่าง ฉันเกณฑ์ให้ท่านสุขุม^๕เปนผู้รับ ส่วนเธอนั้นเอาไว้เปนสำหรับของข้างใน ขอบใจที่ได้เกื้อหนุนเปนอันมาก

จุฬาลงกรณ์ ปร.