วันที่ ๕ เมษายน ร.ศ. ๑๒๖

บ้านพระยารัษฎา

^๑ เมืองปินัง

วันที่ ๕ เมษายน รัตนโกสินทร์๔๐ศก ๑๒๖

กรมดำรง ความรู้สึกมาปินังนี้เหมือนไปรนอง ไม่ต้องเล่าอไร ​นอกจากพบบุคลต้นคือพบจันติมา

^๒สึกแล้ว แต่อย่างไรๆก็อิน^๓ พบเข้าคุกเข่าชูดอกไม้ แลพูดไมลอด กรมสมมตก็ออกปากว่าแท้ แต่ไปได้ปรกาศนิยบัตรเปนหมอที่กัลกัตตา เช่นเตลิเก ช่างน่าสงไสยเสียจริงๆ ว่าทำไมมันเร็วนัก รัษฎา^๔หยอด จะจ้างไปไว้เปนหมอที่รนอง ทีจะเกี่ยงเงินกันอยู่สักนิด รัษฎา ให้ ๘๐

ดาเรสิเดนต์เคานซิลเลอที่นี่อยู่ข้างต้น

^๕ ถ้าจะเขลาด้วยก็ควร แต่เรียบร้อย รัษฎาชอบ บรรดาพวกหัวเมืองที่จะมาเธอคงเดาได้หมด เจ้าพระยาไทร^๖ ถึงดีอย่างไรฉันเหนเปนคนแก่ ดอกเตอฮูปน่าตาคมคายนัก อยากจะฟังคารม แต่ไม่รู้ว่าเขาจะมาเวลาไร พระยายุทธการ^๗มา ดูไม่สู้แก่ควรแก่อายุ ได้พบพวกผู้หญิงตลอดจนของพระยามนตรี^๘ จะเล่าอไรมากก็จอแจ ได้ฝากจดหมายระยะทางซองใหญ่ซองหนึ่ง กับหีบเครื่องทองหีบหนึ่ง ให้พระยารัษฎาช่วยส่งมาที่เธอ ขอให้เธอส่งไปให้หญิงน้อยด้วย

ถ้าหากว่าจะว่าด้วยความสบาย ฉันมีความสบายหมด​ทุกอย่าง เว้นไว้แต่มีเครื่องที่หักเสียครึ่งหนึ่งบ้าง ค่อนบ้าง ด้วยเรื่องเมื่อย เหตุด้วยแอบโซลูตลิ โน นวตเตขลแมน นวดกันทีหนึ่งเสียกำลังมากกว่าหัดทหารอย่างโบราณ ที่ตาครูอไรแกหัด รัตตะโบดเพศ หยุดไม่ได้จนถึง ๕ เซกันด์ต้องพูดบอกทหาร แต่แขนที่ยกมือเขาวางจนกลับเมื่อยแขน ออกจะเสียๆ เสียซีกหนึ่งข้างซ้าย ถ้าจะแต่งอนาคตวงษ์ของเมืองไทยแล้ว วิชาหมอจะสูญก่อนทั้งหมอนวดหมอยา เดี๋ยวนี้ก็ผ้าเหลืองห้อยหูแล้วทั้งสองอย่าง จะเต็มไปด้วยเสมียนจนต้องกินกระดาษแทนเข้า ถ้ารัฐบาลไม่อุดหนุนเรื่องหมอนี้แล้ว ใน ๑๐ ปีคำที่เรียกว่าหมอไทยนี้เปนไม่มีเปนอันขาด กะอายุพระสิทธิสารแลพระยาอมรสาตรเปนหลัก

คิดถึงจริงๆ ออกปากมากกว่าที่เขียนหนังสือมาก ความรู้สึกอันนี้คงจะได้มีแก่ตัวเธอเวลาใดเวลาหนึ่ง ซึ่งจะเข้าใจคำฉันบ่นนี้ได้ง่ายกว่าจะเขียนลง

สยามินทร์