- คำนำ
- พระประวัติ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม
- ๓๑๓ ประกาศเรียกงาปิว่าเยื่อเคยในคำกราบทูล
- ๓๑๔ ประกาศให้เรียกว่าสวนนันทอุทยานให้ถูก
- ๓๑๕ ประกาศเรื่องใช้คำพูดว่า ต้นแผ่นดิน กลางแผ่นดิน ปลายแผ่นดิน
- ๓๑๖ ประกาศให้เรียกที่ประทับท้องสนามหลวงว่าพลับพลา
- ๓๑๗ ประกาศเรื่องพระพุทธบุษยรัตน
- ๓๑๘ ประกาศปฏิสังขรณ์วัดไชยพฤกษมาลาวัดเขมาภิรตาราม
- ๓๑๙ ประกาศว่าด้วยปฏิสังขรณ์วัดขุนแสน
- ๓๒๐ ประกาศว่าด้วยเงินสำหรับซ่อมแซมพระอารามซึ่งเปนส่วนพระองค์
- ๓๒๑ ประกาศเรื่องพระราชทานกฐินที่กรุงเก่า
- ๓๒๒ ประกาศแผ่พระราชกุศลในการฉลองวัดหงษรัตนาราม
- ๓๒๓ ประกาศแผ่พระราชกุศลฉลองพระศรีรัตนมหาเจดีย์
- ๓๒๔ ประกาศการทำของเลี้ยงพระในการเฉลิมพระชนม์พรรษา
- ๓๒๕ ประกาศเรื่องเงินปี้จีนปีชวดทำถนน
- ๓๒๖ ประกาศชำระเลขในสมเด็จพระนางนาถราชเทวี สมเด็จพระเทพศิรินทร์
- ๓๒๗ ประกาศเรื่องตราภูมคุ้มห้าม
- ๓๒๘ ประกาศสักเลขไพร่หลวง
- ๓๒๙ ประกาศไม่ให้ลูกหมู่ไพร่หลวง เมื่อบวชอยู่รับจ้างทำช่างทอง
- ๓๓๐ ประกาศไม่ให้เชื่อฟังเรื่องที่ผู้มีคดีไม่ฟ้องเอาไปลงหนังสือพิมพ์
- ๓๓๑ ประกาศเรื่องราษฎรเมืองรยองถวายฎีกากล่าวโทษผู้สำเร็จราชการเมือง
- ๓๓๒ ประกาศไม่ให้เชื่อข้อความที่มีผู้ทิ้งหนังสือไปลงหนังสือพิมพ์
- ๓๓๓ ประกาศเรื่องเอาศพไว้ค้างคืน
- ๓๓๔ ประกาศทรงอนุญาตให้ราษฎรถวายฎีกาทูลถามเรื่องที่เล่าฦๅได้
- ๓๓๕ ประกาศว่าด้วยเนื้อนิลกสาปน์
- ๓๓๖ ประกาศว่าด้วยเครื่องรองน้ำฝนอย่างยุโรป
- ๓๓๗ ประกาศกำหนดที่จะเอาทองแปมาขึ้นเอาเงินไปแต่ท้องพระคลัง
- ๓๓๘ ประกาศกำหนดที่รับทองทศพิศพัดดึงศ์
- ๓๓๙ ยิงปืนอาฏานา ฝั่งตวันตก
- ๓๔๐ ประกาศห้ามไม่ให้กระบวนแห่ตีสุนัขให้ไล่ไปเสียให้พ้น แลอย่าให้ตุ๊กแกมีในอุโบสถ หรือที่ประทับ
- ๓๔๑ ประกาศให้พระสงฆ์ทุกๆ พระอารามตั้งพิธีฝน
- ๓๔๒ ประกาศวางระเบียบผู้ซึ่งจะถวายตัวเปนมหาดเล็ก
- ๓๔๓ ประกาศเรื่องตั้งพันปากพล่อย
๓๒๑ ประกาศเรื่องพระราชทานกฐินที่กรุงเก่า
ด้วยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระราชดำริห์ว่า แต่ก่อนได้เคยเสด็จขึ้นมาประพาศ ณพระนครศรีอยุธยาโบราณราชธานีอันนี้ ได้ทรงทอดพระเนตรภูมิลำเนาบ้านเรือน แลอารามนอกเมืองในเมืองเปนอันมาก เจดีย์สถานแลอารามบางแห่ง ได้ทรงทราบใต้ฝ่าลอองธุลีพระบาทเปนแน่ว่า พระเจ้าแผ่นดินในสยามประเทศนี้ ซึ่งได้ครอบครองเสวยราชสมบัติ ณพระมหานครศรีอยุธยานี้ แต่ก่อนๆ ได้ทรงสร้างสถาปนาไว้บ้าง คือวัดพุทไธสวริยแลวัดป่าโมกข์แลพระอารามอื่นๆ แลพระอารามซึ่งพระราชวงศานุวงศ์ในพระวงศ์อันนี้ ได้ทรงสร้างแลสถาปนาไว้บ้าง คือวัดสุวรรณาราม วัดกระษัตราราม หรืออารามอื่นๆ แลอารามที่พระสงฆ์ ซึ่งได้ทรงคุ้นเคยมาแต่ก่อน เหมือนอย่างวัดท่าหอย วัดตะไกร เปนอารามของสมเด็จพระสังฆราชที่มาแต่วัดหงษารามณกรุงเทพมหานครได้สถาปนาไว้
บัดนี้พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงรฤกถึงภูมิลำเนาพระมหานครศรีอยุทธยานี้ที่ได้เคยเสด็จขึ้นมาประพาศ แลพระสงฆ์ราษฎรที่ได้เคยเห็นใต้ฝ่าลอองธุลีพระบาทแต่ก่อนๆ จึงทรงพระราชศรัทธาอุสาหเสด็จพระราชดำเนินขึ้นมา พระราชทานผ้าพระกฐินกับทั้งพระกฐินบริวาร แลเครื่องไทยทานถวายพระอันดับ ซึ่งจำพรรษาในพระอารามณพระมหานครศรีอยุธยานี้ อารามใดที่ควรจะเสด็จพระราชดำเนินไปพระราชทานพระกฐินได้ ก็เสด็จพระราชดำเนินไปพระราชทาน อารามใดที่ไม่ควรจะเสด็จพระราชดำเนิน ก็พระราชทานเจ้าต่างกรมแลเจ้ายังไม่ได้ตั้งกรม แลข้าทูลลอองธุลีพระบาทให้ไปทอด ก็เปนพระกฐินหลวงทั้งนั้น ข้าทูลลอองธุลีพระบาทฝ่ายหน้าฝ่ายใน ที่ได้ตามเสด็จพระราชดำเนินขึ้นมานี้ ที่มีศรัทธาก็จัดเครื่องกฐินขึ้นมาทอดกฐินด้วย รวมอารามที่ได้รับพระกฐินหลวง แลกฐินข้าราชการเปนอาราม ๕๐ เศษ
อนึ่งทรงก่อฤกษ์สถาปนาพระที่นั่งสรรพเพ็ชร์ปราสาท อันเปนที่พระที่นั่งพระเจ้าแผ่นดินแต่ก่อนๆ ซึ่งทำลายไปแล้วให้มีขึ้นไว้ตามเดิม แล้วจะได้จาฤกพระนามพระเจ้าแผ่นดิน ซึ่งได้ครอบครองเสวยราชสมบัติณพระมหานครศรีอยุทธยาโบราณราชธานีนี้ทุกๆ พระองค์ ประดิษฐานไว้ณพระที่นั่งสรรพเพ็ชร์ปราสาท ให้เปนที่เคารพแก่อาณาประชาราษฎร ด้วยพระเจ้าอยู่หัวแต่ก่อนๆ นั้น ได้มีพระเดชพระคุณในกาลครั้งหนึ่งๆ เมื่อฉลองพระที่นั่งสรรพเพ็ชร์ปราสาทนั้น โปรดเกล้าฯ ให้ป่าวร้องผู้สูงอายุแลคนพิการในเขตรพระนครศรีอยุธยาทั้งสิ้น ให้มารับพระราชทานเงินแลผ้า
พระราชกุศลซึ่งทรงพระราชอุสาหเสด็จขึ้นมาพระราชทานพระกฐิน แลพระราชทานเงินผ้าคนชราพิการครั้งนี้ ทรงพระราชอุทิศถวายแก่พระเจ้าแผ่นดินแต่ก่อนๆ ทุกพระองค์ กับทั้งพระราชวงศานุวงศ์ของพระเจ้าอยู่หัวแต่ก่อนๆ นั้นด้วย แลพระราชทานส่วนพระราชกุศลแก่ราษฎรชาวกรุงศรีอยุทธยานี้ ให้อนุโมทนาส่วนพระราชกุศล ซึ่งทรงบำเพ็ญทั้งปวงนี้จงทุกคน ให้ตั้งอยู่ในความซื่อสัจสุจริต เว้นการทุจริตต่างๆ จงปราศจากภยันตรายทั้งปวง ขอให้มีศุขสวัสดิ์เจริญทุกคนเทอญ