๓๑๕ ประกาศเรื่องใช้คำพูดว่า ต้นแผ่นดิน กลางแผ่นดิน ปลายแผ่นดิน

ด้วยพระยาศรีภูริปรีชา รับพระบรมราชโองการใส่เกล้าฯ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สั่งว่า ให้ประกาศพระราชวงศานุวงศ์ แลข้าทูลลอองฯ ทหารพลเรือน กรมฝ่ายหน้าฝ่ายใน แลอาณาประชาราษฎรทั้งหลายให้รู้จงทั่วกัน ว่าเมื่อจะกราบบังคมทูลพระกรุณา แลพูดจากันแลกันด้วยเหตุการใดๆ ซึ่งจะต้องวางกาลเวลาว่า เมื่อคราวนั้นคราวนั้น ถ้าเปนเหตุการในแผ่นดินซึ่งยังดำรงอยู่ก็อย่าให้อ้างว่า ต้นแผ่นดิน กลางแผ่นดิน ปลายแผ่นดินเปนอันขาดทีเดียว ถ้าผู้ใดพูดดังนั้น ก็เหมือนดังว่าเร่งกาลแผ่นดินให้เร็วไป ถ้าจะพูดถึงเหตุการใดๆ ในแผ่นดินที่ล่วงแล้ว ก็ควรจะว่าได้ว่า ต้นแผ่นดิน กลางแผ่นดิน ปลายแผ่นดิน เพราะว่ามีกาลกำหนดแล้ว เหมือนอย่างแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ๒๗ ปี จะได้แบ่งว่า ๑๐ ปีข้างต้นเปนต้นแผ่นดิน ๗ ปีเปนกลางแผ่นดิน อีก ๑๐ ปีเปนปลายแผ่นดิน แลแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยนั้น ๑๖ ปี ๕ ปีข้างต้นเปนต้นแผ่นดิน ๖ ปีเปนกลางแผ่นดิน อีก ๕ ปีเปนปลายแผ่นดิน แลแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวนั้น ๒๗ ปีก็แบ่งได้เหมือนกันกับแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกจึงควรจะพูดได้ว่า ต้นแผ่นดิน กลางแผ่นดิน ปลายแผ่นดิน ถ้าแผ่นดินยังดำรงอยู่ จะพูดอ้างว่า ต้นแผ่นดิน กลางแผ่นดินนั้นไม่ควร เพราะไม่มีกาลกำหนด ให้กรมมหาดไทย กรมพระกระลาโหม กรมพระสัสดี หมายประกาศให้รู้ทั่วกันตามรับสั่ง