๑๗๕ หมายประกาศเรื่องตัวเลขเปนพาลให้เจ้าหมู่มูลนายกักขัง แลบอกกล่าวเสียจึงจะพ้นความผิด

ณวันอาทิตย์เดือน ๙ แรม ๓ ค่ำ ปีวอกโทศก

ด้วย พระศรีกาฬสมุดรับพระบรมราชโองการใส่เกล้าฯ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมสั่งว่า ให้มีหมายประกาศแก่เจ้าตั้งกรมแล้ว พระองค์เจ้ายังไม่ได้ตั้งกรม หม่อมเจ้าหม่อมราชวงศ์ แลข้าราชการผู้ใหญ่ผู้น้อย ฝ่ายทหารพลเรือน ในพระบรมมหาราชวัง พระบวรราชวังให้รู้ทั่วกันว่า ถ้าไพร่หลวงกรมหนึ่งกรมใดเปนคนสูบฝิ่นกินสุรา คบหากันเที่ยวทำโจรกรรมปล้นสะดมภ์ตีชิงวิ่งราวแทงฟันบุกรุกถึงบ้านถึงเรือน เจ้าหมู่มูลนายเห็นว่าไพร่หลวงผู้นั้นเปนคนพาล จะไปทำให้เกิดความขึ้นจะเอาตัวไพร่หลวงส่งไม่ได้ ก็ให้เจ้าหมู่มูลนายเอาตัวไพร่หลวงไปส่งยังกรมพระนครบาล มอบฝากคุกฝากตรางไว้ให้หมั่นคง แล้วให้เจ้าหมู่มูลนายทำหางว่าวมายื่นต่อเจ้าพนักงานผู้ชำระจ่ายเดือนคนละฉบับ จะได้หักบาญชีตรางเดือนให้ ถ้าเปนข้าเจ้าบ่าวข้าราชการแลทาส เจ้าหมู่มูลนายเห็นว่าเปนคนพาลจะไปทำให้เกิดความขึ้นจะส่งตัวไม่ได้ จะเอาบ่าวเอาทาสของตัวจำจองไว้ให้หมั่นคง อย่าให้ไปทำให้เกิดความขึ้นก็ได้ ถ้าเหลือกำลังเจ้าหมู่มูลนายจะเอาบ่าวทาสของตัวไปส่งยังเจ้าพนักงานที่มีทิมมีตรางเปนที่ขังคนกรมหนึ่งกรมใดก็ตามใจ ถ้าบ่าวทาสที่ไปส่งไว้นั้นไปทำให้เกิดความขึ้น ก็จะได้เอาตัวบ่าวตัวทาสที่ไปส่งไว้นั้น แต่เจ้าพนักงานแลผู้คุมที่รับไว้ ถ้าเจ้าหมู่มูลนายโกรธแกล้งพาโลจำจองตัวเลขของตัวก็ดี ให้ผู้หนึ่งผู้ใดไปจำจองก็ดี ตัวเลขร้องสมัคเปนไพร่หลวง ถ้าไม่มีผู้ใดรับประกันตัวเลขก็จะจำจองไว้กว่าจะมีผู้รับประกัน จึงจะส่งตัวเลขไปเปนไพร่หลวง ถ้าไพร่หลวงก็ดีข้าเจ้าบ่าวข้าราชการแลทาสก็ดี ไปทำให้เกิดความขึ้นดังนี้ เจ้ากรมปลัดกรมซึ่งคุมไพร่หลวง เจ้าตั้งกรมแล้ว พระองค์เจ้ายังไม่ได้ตั้งกรม หม่อมเจ้าหม่อมราชวงศ์ ข้าราชการผู้ใหญ่ผู้น้อยฝ่ายทหารฝ่ายพลเรือนแลเจ้าพนักงานผู้รับตัวเลขสักไว้ ฤๅในหนังสือคุ้มสักไว้ ในพระบรมมหาราชวัง พระบวรราชวัง ส่งตัวเลขไพร่หลวงไพร่สมบ่าวแลทาสที่ไปทำให้เกิดความ ไม่ได้ตัวกำหนดแต่ในเจ็ดวัน จะเรียกเร่งเอาเงินไปเปนค่าสินบนจับเลขไพร่หลวงไพร่สม ตั้งแต่ชั่งหนึ่งขึ้นไปจนถึงสิบชั่ง ตามที่ได้ความว่าเปนคนหัวหน้าพวกเพื่อนต้นเหตุปลายเหตุ ทำให้เกิดความขึ้นมากแลน้อย แต่เจ้าหมู่มูลนายแลผู้คุมผู้รับตัวเลขไว้นั้น มาไว้กลางตระลาการก่อน ถ้าเจ้าหมู่มูลนายแลผู้คุมผู้รับตัวเลขไม่มีเงินจะใช้ค่าสินบน ก็จะให้ลงพระราชอาญาเฆี่ยนเจ้าหมู่มูลนาย แลผู้คุมแลผู้รับตัวเลข กว่าจะได้เงินครบค่าสินบน จะลดเงินให้เพราะเฆี่ยนทีละกึ่งตำลึงด้วย เงินที่ส่งแล้วจะให้แก่ผู้ที่จับคนผิดได้ ถ้าเจ้าหมู่มูลนายแลผู้คุมผู้รับตัวเลขไพร่หลวงไพร่สมบ่าวแลทาสที่ไปทำให้เกิดความมาส่งให้ได้แล้ว เงินค่าสินบนซึ่งเจ้าหมู่มูลนายแลผู้คุมผู้รับตัวเลขเสียไว้มากน้อยเท่าใด จึงจะคืนให้เจ้าหมู่มูลนายแลผู้คุมผู้รับตัวเลข ถ้าเจ้าหมู่มูลนายผู้คุมเสียค่าสินบนไปเพราะอ้ายผู้ทำผิด จะไปเอาบุตรภรรยาข้าทาสบ้านช่องเข้าของ ๆ อ้ายผู้ทำผิดมากว่าจะคุ้มเงินที่เสียไปก็ได้ แต่ให้บอกกล่าวแก่กรมพระสัสดีในพระบรมมหาราชวัง ในพระบวรราชวัง ตามกรมขึ้นให้รู้เปนพยานก่อน ถึงญาติพี่น้องของผู้ผิดจะมาร้องฟ้องว่าเจ้าหมู่มูลนายผู้คุมไปเอาบุตรภรรยาข้าทาสบ้านเรือนเข้าของ ๆ ผู้ผิดมา ชำระได้ความจริงว่าเอามาแทนพอครบค่าสินบนไม่มากเกินไปแล้ว เจ้าหมู่มูลนายแลผู้คุมก็ไม่มีความผิดเลย แต่สินบนจับไพร่หลวงฤๅคนที่ควรจะเปนไพร่หลวงโจทย์หลบเข้าไปแอบอิงสัก ฤๅรับหนังสือคุ้มสัก ฤๅอ้างอิงเข้าแอบแฝงอยู่ในบ้านช่องนั้น ผู้สมคบเปนคนผิดต้องใช้สินบนค่าจับเปล่า จะเรียกร้องเอาแต่ไพร่หลวงแลบุตรภรรยาของไพร่หลวงไม่ได้เลย ความทั้งปวงนี้ให้กรมมหาดไทย กรมพระกลาโหม กรมท่า กรมพระสัสดี หมายบอกจงทั่วอย่าให้ขาดได้ตามรับสั่ง

หมายประกาศมาณวันอาทิตย์เดือน ๙ แรม ๓ ค่ำปีวอกโทศก