ตอนที่ ๑
/*121* /ฉาก: ในดง. |
|
รอสะลินด์, เซเลีย, และ ยาคส์ ออก. |
|
ยาคส์. | นี่แน่, พ่อหนุ่มรูปงาม, ฉันขอรู้จักกับเธอให้คุ้นยิ่งขึ้น. |
รอส. | เฃาว่านายเปนคนเหงานักไม่ใช่ฤๅ ? |
ยาคส์. | ฉันเปนเช่นนั้น; ฉันชอบความเหงามากกว่าหัวเราะ. |
รอส. | ผู้ที่เหงาเกินไปหรือสนุกมากเกินไปเปนผู้ที่น่าชัง, และมักทำให้ผู้อื่นโดยมากเฃาติฉินนินทามากกว่าคนเมา. |
ยาคส์. | การที่เศร้าและไม่พูดมากเปนของดี. |
รอส. | ถ้าฉนั้นก็เลยเปนเสาตลุงเสียทีเดียวก็แล้วกัน. |
ยาคส์. | ฉันไม่เหงาอย่างนักปราชญ์, ซึ่งเปนการตามแบบแผน; ไม่เหงาอย่างนักดนตรี, ซึ่งเปนของแสร้งทำให้แปลก; ไม่เหงาอย่างเสวก, ซึ่งเปนเพราะถือตัว; ไม่เหงาอย่างทหาร, ซึ่งเปนเพราะมักใหญ่; ไม่เหงาอย่างหมอกฎหมาย, ซึ่งเปนอุบาย; ไม่เหงาอย่างนารี, ซึ่งเปนของชวนชม; ไม่เหงาอย่างผู้หลงรัก, ซึ่งมีลักษณะทุกอย่างที่กล่าวมาแล้ว แต่ฉันมีความเหงาอย่างแบบของฉันเอง, ซึ่งผสมด้วยสรรพะคุณหลายอย่าง, กลั่นจากวัตถุต่าง ๆ นานา; และแน่นอนทีเดียว, การรำพึงบ่อยๆ ถึงการเดินทางของฉัน ย่อมจะทำให้จิตของฉันเต็มไปด้วยความสลดอย่างแปลกที่สุด. |
รอส. | อ้อ, เปนคนคะเณจรฉนั้นฤๅ ? แน่นอนแล้วท่านมีสาเหตุเพียงพอที่จะเศร้าใจ: ฃ้าเกรงว่าท่านนี้ไซร้น่าจะได้ฃายภูมิลำเนาของท่านเองเสียแล้วเพื่อไปเที่ยวดูภูมิลำเนาของผู้อื่นกระมัง; ถ้าฉนั้น, เมื่อได้เห็นมาก, แต่ตัวเองไม่มีอะไร, ก็เท่ากับตามั่งมีแต่มือจนนั่นสิ. |
ยาคส์. | ฉันก็ได้ความรู้มาไว้มาก. |
รอส. | และความรู้ของท่านทำให้ท่านเศร้า: ฃ้าพอใจที่จะให้คนเขลามาทำให้ฃ้าสบายใจมากกว่าให้ความรู้ทำให้เศร้า; และมิหนำซ้ำต้องคะเณรเที่ยวหาด้วย ! |
ออร์ลันโด ออก. |
|
ออร์. | สวัสดีและศรีสุขเถิด, รอสะลินด์ที่รัก! |
ยาคส์. | ไม่ละ, ถ้านายจะพูดกันเปนกลอน, ฃ้าขอลา. [เฃ้าโรง.] |
รอส. | ลาก่อนละ, ท่านคนเดินทาง: ท่านจงพูดดัดลิ้นและแต่งตัวให้แปลกๆ; ติเตียนบรรดาสิ่งดีทั้งปวงในเมืองของตัวเอง; จงเบื่อหน่ายชาติกำเนิดของตนเอง, และต้องเกือบ ๆ ต่อว่าพระเปนเจ้าว่าแสร้งสร้างตัวท่านมาให้เปนเช่นเปนอยู่บัดนี้; ถ้ามิฉนั้นฃ้าเจ้าจะไม่ยอมเชื่อว่าท่านได้เคยไปลงเรือกอนโดลา,๑ อ้อ, ออร์ลันโด, นี่เธอหายไปไหนมาตลอดเวลานี้ ? เธอหรือเปนชู้รัก! ถ้าเธอขืนทำเช่นนี้อีกครั้งเดียวเท่านั้นที่อย่ามาให้ฉันเห็นหน้าอีกต่อไปเลย. |
ออร์. | รอสะลินด์เลิดงามของฉัน, ฉันก็มาแล้วภายในชั่วโมงที่รับปากไว้. |
รอส. | มาช้ากว่าเวลาที่นัดไว้ในทางรักตั้งชั่วโมง! ชายใดที่อาจแบ่งนาทีออกได้เปนพันส่วน, แล้วและผิดนัดไปแม้แต่เพียงส่วนหนึ่งแห่งหนึ่งในพันแห่งนาทีนั้นในเรื่องเนื่องด้วยความรักฉนั้น, ก็อาจจะพออวดได้ดอกว่ากามะเทพได้เคยตบไหล่เฃาแล้ว, แต่ฉันจะรับประกันแทนทีเดียวว่าหัวใจเฃายังอยู่กับตัวบริบูรณ. |
ออร์. | ขอโทษเถิด, รอสะลินด์ที่รัก. |
รอส. | ไม่ไหวละ, ถ้าเธอขืนเนิ่นช้าเช่นนี้, อย่ามาให้ฉันเห็นหน้าอีกเลย. ฉันจะยอมให้หอยทากมันเกี้ยวเสียดีกว่า. |
ออร์. | หอยทากฉนั้นฤๅ ? |
รอส. | เออ, หอยทาก; เพราะถึงแม้มันจะมาช้า, มันก็ยังพาเอาเรือนทูลหัวมวด้วย; ดูเหมือนจะเปนกองทุนดีกว่าที่เธอให้ผู้หญิง: อีกประการหนึ่ง, มันพาเอาอนาคตของมันมาด้วย. |
ออร์. | คืออะไร ? |
รอส. | คือหงอน, ซึ่งคนอย่างเธอมักจะได้มีขึ้นเพราะเมียหาให้๒ แต่ส่วนหอยทากมันมีของมันมาเสียเองเสร็จ, และป้องกันไม่ให้เมียต้องถูกใส่ความ. |
ออร์. | ความดีไม่เปนของที่ทำให้หงอนขึ้น; และรอสะลินด์ของฉันเปนคนสุจริต. |
รอส. | และดิฉันเปนรอสะลินด์ของเธอ. |
เซเลีย. | เฃาพอใจจะเรียกเธอเช่นนั้น; แต่ที่จริงเฃามีรอสะลินด์ที่หน้าตาดีกว่าเธอ. |
รอส. | มาสิ, เกี้ยวฉัน, เกี้ยวฉันสิ; เพราะในเวลานี้ใจคอฉันกำลังสนุกสบายและอาจจะยินยอมประนอมใจได้. เธอจะพูดกับฉันอย่างไร, ถ้าแม้ว่าฉันเปนรอสะลินด์ของเธอแท้ๆ ? |
ออร์. | ฉันคงจูบหล่อนเสียก่อนที่จะพูดอะไร. |
รอส. | ไม่น่า, เธอพูดจาเสียก่อนจะดีกว่า, ต่อเมื่อใดเธอหาเรื่องพูดไม่ได้ก็จะได้ฉวยโอกาศจูบเสียคราวหนึ่ง. นักพูดเก่งๆ, เมื่อไรพูดไปติดชงัก, ก็มักจะถ่มน้ำลาย; แต่สำหรับคู่รัก เมื่อพูดชงัก,-ขอให้พระเจ้าช่วยเตือนให้รู้ตัว!-จะหาอะไรแทนให้สอาดดียิ่งกว่าจูบไม่มีละ. |
ออร์. | ก็ถ้าเผื่อเฃาไม่ยอมให้จูบเล่า ? |
รอส. | ถ้าเช่นนั้นก็เท่ากับหญิงเฃาทำให้ชายต้องวิงวอน, และนั่นก็เปนเรื่องพูดต่อได้อีกแล้ว. |
ออร์. | ใครเล่าจะพูดไม่ออก, เมื่ออยู่ต่อหน้านางผู้ยอดรัก ? |
รอส. | อ๋อ, เธอเองแหละควรจะเปนเช่นนั้น, ถ้าฉันเปนยอดรักของเธอ, ถ้ามิฉนั้นฉันก็จะต้องเห็นทีเดียวว่าความซื่อของฉันเฟื่องฟูมากกว่าความเฉลียวฉลาดของฉัน. |
ออร์. | ก็คำเกี้ยวของฉันเปนอย่างไรบ้าง ? |
รอส. | ไม่เลวทรามอะไร, แต่ก็ไม่เปนประโยชน์. ฉันไม่ใช่รอสะลินด์ของเธอฤๅ ? |
ออร์. | ฉันรู้สึกพอใจอยู่บ้างที่จะกล่าวว่าหล่อนเปนหลอน, เพราะฉันใคร่จะพูดกับหล่อน. |
รอส. | ฉนั้น, ในนามของหล่อน, ฉันพูดว่าฉันไม่ปรองดองด้วยกับเธอ. |
ออร์. | ถ้าฉนั้น, ในส่วนตัวฉันเอง, ฉันก็ต้องตาย. |
รอส. | อย่าเลย, พ่อคุณ, หาใครตายแทนดีกว่า. โลกเรานี้แก่ตั้งหกพันปีแล้ว, แต่ในระหว่างเวลาตลอดมานี้ ยังไม่เคยมีชายใดสักคนเดียวที่ได้เคยตายโดยตนเองเพราะความรัก. ตรอยลัสก็มันสมองแตกตายเพราะคทาของทหารกรีก; แต่ก่อนตายนั้นเฃาก็ได้พยายามจนสุดกำลังเพื่อตาย, และเฃานั้นหรือก็เปนตัวอย่างแห่งชายที่รักหญิงผู้หนึ่งทีเดียว, ฝ่ายเลยันเดอร์, ถึงแม้ว่าเฮียโรจะได้ไปบวชเปนชีเสียแล้ว ก็อาจที่จะได้มีชีวิตไปได้อีกหลายปี, ถ้าไม่พะเอินไปประจวบเวลากลางคืนร้อนจัดในฤดูร้อน; เพราะพ่อหนุ่มน้อยผู้นั้นเฃาเปนแต่เพียงไปอาบน้ำที่ในช่องเฮลเล็สปอนต์, พะเอินเปนเหน็บชาจึ่งจมน้ำตาย: พวกจดปูมสมัยโน้นสิ เหลวไหลซัดเอานางเฮียโรแห่งเซ็สโตส.๓ แต่เรื่องเหล่านี้ล้วนไม่จริงทั้งนั้น: ชายได้ตายไปแล้วเปนครั้งคราว, และหนอนกินสิ้นแล้ว, แต่ไม่มีที่ตายเพราะรักเลย. |
ออร์. | ฉันไม่ปราถนาเลยให้รอสะลินด์ตัวจริงของฉันมีความคิดเห็นเช่นนี้ เพราะ, ฉันขอบอกว่า, ถ้าหล่อนนิ่วหน้านิดเดียว ฉันก็ตาย. |
รอส. | ให้ตายสิ, หน้าของหล่อนถึงจะนิ่วก็ไม่ทำให้แมลงวันตายได้. แต่เอาเถิด, ฉันจะเปนรอสะลินด์ของเธอในเวลาที่ใจดีขึ้นอีกสักหน่อย; จะขออะไรก็ตามใจ, ฉันจะยินยอม. |
ออร์. | ถ้าฉนั้นรักฉันได้ไหม, รอสะลินด์ ? |
รอส. | ได้สิ, แน่นอน, ทั้งวันศุกร์และวันเสาร์และวันอื่น ๆ |
ออร์. | แล้วก็หล่อนจะยอมรับรองฉันฤๅ ? |
รอส. | รับสิ, และอย่างนี้อีกญี่สิบคนก็ไม่ว่า. |
ออร์. | หล่อนพูดอย่างไร ? |
รอส. | ก็เธอเปนคนดีไม่ใช่ฤๅ ? |
ออร์. | ฉันหวังใจเช่นนั้น. |
รอส. | ก็สิ่งที่ดีแล้วเราจะอยากได้มากเกินไปได้ละฤๅ? มาเถิด, น้องสาว, หล่อนมาเปนนักบวชแต่งงานให้เราเถิด. ยื่นมือมาให้ฉันสิ, ออร์ลันโด. จะว่าอย่างไรเล่า, น้องสาว ? |
ออร์. | ขอหล่อนได้โปรดทำพิธีสมรสให้เราเถิด. |
เซเลีย. | ฉันกล่าวถ้อยคำนั้นไม่ถูก |
รอส. | หล่อนต้องเริ่มว่า, “ออร์ลันโด, สูจะ-” |
เซเลีย. | อ้อ, รู้ละ. ออร์ลันโด, สูจะรับนางรอสะลินด์นี้เปนภรรยาฤๅ? |
ออร์. | ฉันรับ. |
รอส. | เออ, ก็เมื่อไรเล่า? |
ออร์. | ก็ในบัดนี้; โดยเร็วที่สุดที่เฃาจะแต่งให้เราได้. |
รอส. | ถ้าฉนั้นเธอต้องว่า, “ฉันรับหล่อน, รอสะลินด์, เปนภรรยา.” |
ออร์. | ฉันรับหล่อน, รอสะลินด์, เปนภรรยา. |
รอส. | ฉันอาจจะเรียกเอาใบสุทธิของเธอ; แต่ฉันยอมรับเธอ, ออร์ลันโด, เปนสามีของฉัน: นี่สิเฃาว่าหญิงมักเดินหน้านักบวช; และแน่ทีเดียวความคิดของหญิงมักวิ่งไปน่าความประพฤติของตน. |
ออร์. | ความคิดย่อมเปนเช่นนั้นทั้งหมด, ความคิดย่อมมีปีก. |
รอส. | บัดนี้จงบอกฉันว่าเธอจะให้เปนเมียอยู่นานปานใด, เมื่อเธอได้ครอบครองแล้ว ? |
ออร์. | ชั่วคืนวันตลอดกัลปาวสาน. |
รอส. | กล่าวแต่ “คืนวัน”, ยก “กัลปาวสาน” เสียเถิด. ไม่ละ, ไม่ละ, ออร์ลันโด; วิสัยชายย่อมเปนวสันต์ยามเกี้ยว, แต่เปนเหมันต์เมื่อสมรสแล้ว: นางสาวก็ราวกับฤดูดอกไม้ ผลิเมื่อเปนนางสาว, แต่ท้องฟ้ามักเปลี่ยนไปเมื่อเปนภรรยา ฉันจะหึงหวงเธอยิ่งกว่านกพิราบบาร์บะรีตัวผู้หึงหวงตัวเมียของมัน, จะอื้ออึงยิ่งกว่านกแก้วยามฝนตก, จะประพฤติแปลกยิ่งกว่ากัง, ยุ่งมากในความปราถนายิ่งกว่าลิง: ฉันจะร้องไห้ไม่เปนเรื่อง, เหมือนตุ๊กระตาในอ่างน้ำพุ, และฉันจะทำเช่นนั้นในเวลาที่เธออยากสนุกรื่นเริง; ฉันจะหัวเราะเหมือนหมาใน, และทำเช่นนั้นเมื่อเธอกำลังอยากจะหลับ. |
ออร์. | แต่ก็รอสะลินด์จริง ๆ ของฉันจะเปนเช่นนั้นเทียวฤๅ ? |
รอส. | ให้ตายสิ, หล่อนคงจะประพฤติเหมือนฉันนี่ทุกอย่าง. |
ออร์. | อ๋อ, แต่เจ้าหล่อนฉลาดอยู่นะ. |
รอส. | ถ้ามิฉนั้นหล่อนก็หาประพฤติเช่นนั้นได้ไม่: ยิ่งฉลาดมาก, ยิ่งกลับกลอกมาก: ปิดประตูกันความฉลาดของหญิงเสียหรือ, ความฉลาดมันก็คงวิ่งออกทางน่าต่าง; ปิดน่าต่างเสียอีก, ก็คงหนีออกทางรูกุญแจ, อุดรูกุญแจเสียอีกหรือ ก็คงบินหรือขึ้นทางปล่องไฟพร้อมกับควัน. |
ออร์. | ชายใดที่มีเมียผู้มีความฉลาดเช่นนั้น, เฃาอาจจะกล่าวได้ว่า, “ความฉลาด, จะไปฃ้างไหน ?” |
รอส. | อย่าเลย, เกี่ยคำพูดนั้นไว้จนพบความฉลาดของเมียกำลังไปสู่ที่นอนของเพื่อนบ้านจะเปนประโยชน์ดีกว่า. |
ออร์. | แล้วก็ความฉลาดจะมีคำฉลาดอะไร, เพื่อแก้ตัวในเวลานั้น ? |
รอส. | อ๋อ, ก็แก้ว่าตั้งใจไปหาสามีที่นั้นนั่นสิ เธอจะพบเมียปราศจากคำแก้ตัวนั้นไม่มีละ, นอกจากที่จะพบหล่อนเมื่อปราศจากลิ้นเท่านั้น. หญิงใดไม่สามารถกลับเอาความผิดของตัวเองไปป้ายใส่สามีละก็, อย่าให้ลูกกินนมเองเลย, เพราะจะเลยทำให้ลูกกลายเปนคนเบาเต็งไป ! |
ออร์. | ฉันจะต้องลาหล่อนไปสักสองชั่วโมงละ, รอสะลินด์. |
รอส. | อนิจจา! ยอดรัก, ฉันจะพรากจากเธอตั้งสองชั่วโมงไม่ได้แล้ว. |
ออร์. | ฉันต้องไปรับใช้เจ้าหลวงเวลาเสวย: สักเวลาสองนาฬิกาฉันจะมาหาหล่อน. |
รอส. | เออ, ไปก็ไป, ไปก็ไป; ฉันรู้อยู่แล้วเทียวหนอว่าเธอจะเปนเช่นไร: มิตร์สหายได้เคยบอกเช่นนั้นแล้ว, และฉันเองก็ได้นึกเช่นเดียวกัน: ลิ้นช่างประจบของเธอนั้นลวงใจฉันได้: นี่ก็เหมือนถูกทิ้งขว้างเสียแล้ว, และเหตุฉนั้น, ความตายมาเถิด ! สองนาฬิกาหรือเวลาเธอนัด ? |
ออร์. | เช่นนั้น, รอสะลินด์งาม. |
รอส. | ด้วยอำนาจความสัตย์, และด้วยความจริงใจ, และขอให้พระเปนเจ้าช่วย, อีกทั้งคำสาบาลดี ๆ อย่างอื่น ๆ ที่ไม่มีอันตราย, ถ้าแม้เธอเสียวาจาแม้แต่สักนิดหนึ่ง, หรือมาช้ากว่าเวลาไปแม้เพียงหนึ่งนาที, ฉันจะปรับว่าเธอเปนคนที่เสียวาจาอย่างน่าทุเรศที่สุดและเปนชู้รักที่เหลวที่สุดและไม่คู่ควรที่สุดสำหรับนางผู้ที่เธอเรียกว่ารอสะลินด์, เปนเลวที่สุดที่อาจจะสรรมาได้จากคณะชั่วร้ายแห่งผู้เสียสัตย์: ฉนั้นจงระวังยำเกรงคำติของฉันและรักษาวาจาสัตย์ไว้. |
ออร์. | ฉันจะรักษาด้วยความจงใจเท่าๆ กับเธอเปนรอสะลินด์ของฉันโดยแท้จริงทีเดียว: ฉนั้นลาก่อน. |
รอส. | นั่นแหละ, เวลาย่อมเปนตุลาการผู้ชำระผู้ทำผิดเช่นนั้น, และให้เวลาชำระเถิด: ลาก่อน. [ออร์ลันโดเฃ้าโรง.] |
เซเลีย. | ในการพูดล้อเล่นในเรื่องรัก พี่ได้ว่าเพศของตนเองเสียจนเสียหาย: เช่นนี้ควรถอดกางเกงและถุงตีนของพี่ขึ้นทางหัว, และแสดงให้โลกเห็นว่านกตัวนี้ได้ทำอะไรแก่รังของตนเอง.๔ |
รอส. | อนิจจาน้อง, น้อง, น้อง, แม่น้องน้อยแสนงามของพี่, หล่อนช่างไม่รู้เสียเลยว่าพี่นี้ตกอยู่ในความรักลึกสักกี่วา ! แต่มันเหลือจะหาอะไรหยั่งได้: ความรักของพี่นี้ไซร้ไม่รู้เลยว่าพื้นอยู่แค่ไหน, เหมือนอ่าวปอร์ตุกัล.๕ |
เซเลีย. | หรือจะว่าไม่มีพื้นเลย; และจะเทความรักลงไปสักเท่าใด, ก็รั่วไหลไปเสียหมด. |
รอส. | หามิได้; ลูกชายซุกซนของนางเทวีวีนัส,๖ ซึ่งมีกำเนิดจากความรำพึง, ปฏิสนธิจากความใจร้อนและเกิดมาจากความคลั่งใคล้, ดรุณกุมารสัประดนผู้ตามืดซึ่งลวงตาคนทั้งหลายเพราะตาของเฃาเองบอด, ขอให้ผู้นี้แหละเปนผู้วินิจฉัยว่าพี่รักมากย่านใด, พี่บอกให้นะ, เอลิเอนา, พี่ไม่สามารถจะอยู่ห่างออร์ลันโดได้; พี่จะไปหาร่มเงา, และถอนใจใหญ่จนกว่าเฃาจะกลับมา. |
เซเลีย. | และน้องจะหลับสักงีบหนึ่ง. [ต่างคนต่างเฃ้าโรง.] |
-
๑. หมายความว่าเคยไปเที่ยวเมืองเวนิส, ซึ่งในสมัยโน้นถือว่าเปนเมืองสำคัญ, เปนตัวอย่างของเมืองอื่นๆ. ผู้ที่เคยไปเที่ยวภายนอกประเทศของตนมักจะกลับไปสรรเสริญความดีความงามของเมืองต่างประเทศ, ดูดีกว่าบ้านเมืองของตนเองไปเสียทุกอย่าง. ↩
-
๒. สมัยโน้นชายที่ภรรยามีชู้เฃาเรียกกันว่าคนมีหงอน, หรือมีเฃา. ↩
-
๓. ในตำนานกรีกโบราณกล่าวว่าชายหนุ่มชื่อเลยันเดอร์, ชาวอะใบโดส, รักกับนางสาวชื่อเฮียโร, ชาวเซ็สโตส, แต่บิดามารดาไม่ยอมยกให้ เลยันเดอร์จึงว่ายน้ำฃ้ามช่องเฮลเล็สปอนต์ไปหานางทุกคืน, จนคืน ๑ พายุจัดเลยันเดอร์จมน้ำตาย, เฮียโรพบศพเลยโจนน้ำตายเสียด้วย. ↩
-
๔. ภาษิตอังกฤษมีอยู่ว่า: “นกชั่วคือตัวที่ถ่ายมูลรดรังของตนเอง,” หมายความว่า ผู้ที่กล่าวประจารญาติมิตร์ของตนเองเปนคนไม่ดี ↩
-
๕. มหาสมุทแอตแลนติคระหว่างเมืองโอปอร์โตกับซินตราลึกประมาณ ๑๐๐๐ ถึง ๑๒๐๐ วา ↩
-
๖. คิวปิด กามเทพของชาวยุโรป ↩