๘ นิทานเรื่องฤษีทุศีลติดใจแกงนกพิราบ

ณะกาลก่อนยังมีนกพิราบฝูงหนึ่ง อาศัยอยู่คูหาแห่งหนึ่งแดนเมืองสาวัตถี พระดาบสรูปหนึ่งอยู่ในอาศรมนั้น สั่งสอนธรรมแก่สัตว์จตุบาททวิบาทเปนนิตย์ทุกวัน นกพิราบเคยฟังธรรมอยู่เนือง ๆ พระดาบสตนนั้นไปจำพรรษาอยู่ป่าอื่นตามสบาย อาศรมนั้นก็ว่างเปล่าอยู่ ยังมีฤษีทุศีลตน ๑ เข้าอาศัยในอาศรมนั้น มนุษย์ทั้งหลายไม่รู้ว่าชั่วแลดี คิดว่าเปนฤษีแล้วก็ทำสักการบูชา นกพิราบก็มาตามเคยอย่างแต่ก่อน

ณะกาลวัน ๑ มาณพนำแกงนกพิราบมาถวายฤษี ๆ ฉันมีรสจึงถามมาณพว่าแกงเนื้ออะไร มาณพจึงบอกว่าเนื้อนกพิราบ ฤษีทุศีลได้ฟังดังนั้น จึงคิดว่านกพิราบที่เคยมาอาศรมแห่งเรานี้ ๆ จะจับกินเปนอาหาร ครั้นคิดดังนั้นแล้วไปเที่ยวหาไม้จะฆ่านกพิราบ แล้วจึงปรุงเครื่องแกงไว้ ฤษีทุศีลก็เอาไม้ทัณฑะแอบไว้ริมเตียงนอน มีจักษุทั้งสองชำเลืองดูนกพิราบอยู่

ฝ่ายนกพิราบเห็นกิริยาฤษีผิดปรกติแต่ก่อน ครั้นนกพิราบพิจารณาเห็นท่อนไม้วางอยู่ข้างฤษีนั้น นกพิราบก็บินชายอยู่แต่นอกอาศรม ฤษีทุศีลจึงกล่าวด้วยวาจาอันไพเราะว่า แน่ะนกพิราบ เจ้าเคยมาเล่นสบายวันนี้เปนไรมิเข้ามาให้เชยชมเล่า

นกพิราบจึงว่า แน่ะฤษีทุศีลคนร้าย อย่าพักอุบายเลย จะฆ่าเรา ๆ ก็รู้เท่าอุบายอยู่ ฤษีคนร้ายครั้นรู้ว่านกพิราบรู้เท่าตนดังนั้น จึงจับไม้ขว้างไป ไม้นั้นมิถูกนกพิราบ

เหยี่ยวจึงว่า ท่านทั้งหลายว่านกกระทาดี เกลือกจะเหมือนฤษีทุศีลดังนี้

นกยูงจึงว่าเหยี่ยวน้ำใจร้าย นกทั้งหลายย่อมปรากฎประดุจฤษีพาลใจบาป มากล่าวเอาอันใช่การมาสำแดง ไม่เปนประโยชน์ประดุจมาณพหาปัญญามิได้ ไปทำคุณแก่งูเห่าร้ายอันจะเอาผล

นกทั้งหลายจึงถามว่า มาณพทำคุณแก่งูเห่าร้ายจะเอาผลนั้นมีธรรมเนียมฉันใด

นกยูงจึงเล่าความให้นกทั้งหลายฟังว่า