ประวัติพระยาสุริยเดชวิเศษฤทธิ์ ฯ

มหาอำมาตย์ตรี พระยาสุริยเดชวิเศษฤทธิ ทศทิศวิไชย (จาป สุวรรณทัต)
เกิด วันที่ ๔ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๑๔
ถึงแก่กรรม วันที่ ๒๔ สิงหาคม พ.ศ. ๒๔๖๔

มหาอำมาตย์ตรี พระยาสุริยเดชวิเศษฤทธิ ทศทิศวิไชย (จาป สุวรรณทัต) ต.ม, บ. ช, ร จ พ, เกิดในรัชกาลที่ ๕ เมื่อวันพฤหัสบดีที่ ๔ พฤษภาคม ปีมะแม พ.ศ. ๒๔๑๔ เปนบุตร์พระยาราชภักดี (ทองคำ สุวรรณทัต) เมื่อยังเด็กได้เล่าเรียนอักขรสมัยที่โรงเรียนวัดจักรวรรดิราชาวาส แล้วถวายตัวเปนมหาดเล็กตามประเพณีในตระกูล เดิมเข้ารับราชการเปนเสมียนในกระทรวงพระคลังตั้งแต่ พ.ศ. ๒๔๓๑ จนถึง พ.ศ. ๒๔๓๕ สามารถทำการเสมียนได้แล้วจึงมารับราชการในกรมมหาดเล็ก ได้เปนมหาดเล็กรายงาร รับราชการอยู่ปีหนึ่งได้พระราชทานสัญญาบัตร์เปนนายรองสุจินดา เมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๖ รับราชการอยู่ในกรมมหาดเล็กต่อมาอีก ๒ ปี

ครั้งนั้นกรมหลวงประจักษ์ศิลปาคมเสด็จดำรงตำแหน่งข้าหลวงต่างพระองค์สำเร็จราชการมณฑลอุดร กราบบังคมทูลขอข้าราชการขึ้นไปเพิ่มเติมตำแหน่งข้าราชการในมณฑลซึ่งบกพร่องลง ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ ให้เลือกสรรมหาดเล็กซึ่งมีความสามารถพอจะออกไปรับราชการหัวเมือง นายรองสุจินดา (จาป สุวรรณทัต) ได้รับเลือกคนหนึ่ง จึงทรงพระกรุณาโปรดให้ออกไปรับราชการในมณฑลอุดรเมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๘ ได้ไปรับราชการประจำอยู่ที่เมืองสกลนคร เมืองนครพนม และรับราชการเปนครั้งเปนคราวณที่อื่นหลายแห่ง ต่อมาสมัยเมื่อพระองค์เจ้าวัฒนาเปนข้าหลวงเทศาภิบาลมณฑลอุดร นายรองสุจินดา (จาป สุวรรณทัต) ได้เลื่อนขึ้นเปนตำแหน่งผู้ช่วยข้าหลวงมหาดไทย มณฑลอุดร เมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๑ ต่อมาอีก ๒ ปีถึง พ.ศ. ๒๔๔๓ ได้รับพระราชทานสัญญาบัตรเลื่อนบรรดาศักดิ์ขึ้นเปนที่พระพิษัยอุดรกิจ ไปรั้งราชการเมืองนครพนม รับราชการอยู่ในมณฑลอุดรมาอีก ๓ ปี ถึง พ.ศ. ๒๔๔๖ ตำแหน่งปลัดมณฑลนครราชสิมาว่างอยู่ พระพิษัยอุดรกิจ (จาป สุวรรณทัต) ได้รับเลือกย้ายมาเปนปลัดมณฑลนครราชสิมา รับราชการอยู่ในตำแหน่งนี้ ๔ ปี ไนระหว่างนั้น เมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๘ ได้พระราชทานสัญญาบัตร เลื่อนบรรดาศักดิ์ขึ้นเปนพระยาสุริยเดชวิเศษฤทธิ์ ทศทิศวิไชย

ถึง พ.ศ. ๒๔๕๐ พระยาสุริยเดชฯ ได้รับเลือกย้ายมารับราชการในตำแหน่งปลัดมณฑลจันทบุรี แต่รับราชการในตำแหน่งนี้อยู่ปีเดียว ถึง พ.ศ. ๒๔๕๑ กระทรวงต้องการผู้ชำนาญราชการมณฑลตวันออกเฉียงเหนือไปเปนตำแหน่งปลัดมณฑลร้อยเอ็จ พระยาสุริยเดช ฯ จึงได้รับเลือกไปเปนปลัดมณฑลร้อยเอ็จ รับราชการในตำแหน่งนั้นมาจนถึงอนิจกรรม

ข้าพเจ้าผู้แต่งเรื่องประวัตินี้ ได้อยู่ร่วมราชการกระทรวงมหาดไทยกับพระยาสุริยเดชฯ ช้านาน เปนเหตุให้ได้รู้อัธยาศัยและคุณวุฒิของพระยาสุริยเดชฯ อยู่แก่ใจ โดยได้คุ้นเคยชอบพอกันตลอดเวลาที่รับราชการ่วมกันมาก หรือถ้าจะว่าตลอดอายุของพระยาสุริยเดช ฯ ก็ว่าได้ คุณวุฒิของพระยาสุริยเดช ฯ แม้ไม่ถึงชั้นที่นับว่าเฉียบแหลมอย่างยิ่งก็จริง แต่เปนผู้มีคุณสมบัติข้อสำคัญอยู่ในความซื่อตรงและมั่นคงในการงารที่ทำ มอบสิ่งใดให้แล้วไว้ใจได้ อีกประการหนึ่งเปนผู้มีอัธยาศรัยสุภาพอ่อนโยน อยู่ที่ไหนก็ไม่มีผู้เกลียดชัง อาศรัยคุณวุฒิดังกล่าวมา กอปด้วยเวลาที่ได้รับราชการตรากตรำอยู่ตามหัวเมืองช้านานตลอดเวลากว่า ๒๗ ปี จึงได้เลื่อนยศขึ้นถึงได้เปนชั้นมหาอำมาตย์ตรี อันนับว่าสูงสุดในตำแหน่งผู้ว่าราชการจังหวัดหรือปลัดมณฑลจะเปนได้เพียงนั้น

พระยาสุริยเดช ฯ ป่วย ถึงอนิจกรรมที่จังหวัดร้อยเอ็จเมื่อวันที่ ๒๔ สิงหาคม พ.ศ. ๒๔๖๖ คำณวนอายุได้ ๕๑ ปี สิ้นเรื่องประวัติพระยาสุริยเดช ฯ เพียงเท่านี้