- คำนำ
- ประวัติพระยาสุริยเดชวิเศษฤทธิ์ ฯ
- นิทานเรื่องนำ
- ๑ นิทานเรื่องกาแต่งงารกับหงส์
- ๒ นิทานเรื่องหงส์หามเต่า
- ๓ นิทานเรื่องกาวิดน้ำทเล
- ๔ นิทานเรื่องปุโรหิตผูกเวรกา
- ๕ นิทานเรื่องกาขออาศัยนกกระทุงพัก
- ๖ นิทานเรื่องนกแขกเต้าอาสาไปเอามะม่วงหิมพานต์
- ๗ นิทานเรื่องนกแขกเต้ากับมาณพอกตัญญู
- ๘ นิทานเรื่องฤษีทุศีลติดใจแกงนกพิราบ
- ๙ นิทานเรื่องมาณพชาวชนบททำคุณแก่งูเห่า
- ๑๐ นิทานเรื่องนกกระทาเปนครู
- ๑๑ นิทานเรื่องฤษีปลอมกินนกกระทา
- ๑๒ นิทานเรื่องตั้งแร้งเปนพระยา
- ๑๓ นิทานเรื่องแมวจำศีล
- ๑๔ นิทานเรื่องทำชอบเปนผิด
- ๑๕ นิทานเรื่องทำคุณเปนโทษ
- ๑๖ นิทานเรื่องโปรดสัตว์ได้บาป
- ๑๗ นิทานเรื่องทำดีเปนคุณ
- ๑๘ นิทานเรื่องวิชาเสื่อมเพราะโกหก
- ๑๙ นิทานเรื่องนกกางเขนตกฟองที่หาดทราย
- ๒๐ นิทานเรื่องนกไส้กับช้าง
- ๒๑ นิทานเรื่องแร้งแต่งงารกับนกไส้
- ๒๒ นิทานเรื่องเทวพรหมากับโลกพรหมา
- ๒๓ นิทานเรื่องคนใช้ของรัตนเศรษฐี
- ๒๔ นิทานเรื่องนกมูลไถกับเหยี่ยว
๒๑ นิทานเรื่องแร้งแต่งงารกับนกไส้
ณะกาลก่อนมีแร้งตัว ๑ มีบริวาร ๕๐๐ อาศัยอยู่ชง่อนเขาหิมพานต์ พอใจลูกสาวนกไส้ จึงให้แร้งผู้เฒ่าไปว่ากับบิดามารดานกไส้ ส่วนบิดามารดานกไส้ก็คิดว่า เราเปนนกน้อยหาที่พึ่งมิได้ ครั้นจะขัดมิให้ลูกสาวบัดนี้ เขาจะพาบริวารมาฆ่าญาติเราให้ฉิบหายเสีย ครั้นคิดแล้วก็ยกลูกสาวให้เปนภรรยาแร้ง ครั้นแร้งเข้าชมเชยนางนกไส้เมื่อใด นางนกไส้ก็ได้ความเดือดร้อนหนักหนาหาความสุขมิได้ แร้งนั้นก็เศร้าหมองไม่สมความคิดเหตุว่าตระกูลไม่เสมอกัน บิดามารดานกไส้ก็ไปหานกยางแล้วปรับทุกข์ให้นกยางฟัง นกยางอันเปนเสนาบดีจึงว่า นกทั้งสองผิดตระกูลชาติบรรดาศักดิกัน นกยางจึงให้หาแร้งมา จึงว่าแน่ะแร้ง ท่านมีตระกูลสูง จะมาอยู่ด้วยนกไส้ตระกูลต่ำหาควรไม่ อนึ่งสัตว์ใหญ่กับสัตว์เล็กผิดชาติภาษากัน อยู่ด้วยกันจะเปนอัปมงคลความฉิบหายก็จะพึงมีแก่ท่าน ควรท่านจะสมัคสังวาสกับปักษีที่มีชาติตระกูลเสมอกัน จึงจะได้ความเจริญโดยประเพณีตามโบราณมา แร้งได้ฟังนกยางตัดสินเปนธรรมฉนั้นก็มีความยินดีรับคำสอนนกยางผู้เปนเสนาบดีแล้ว ก็ปล่อยนางนกไส้ไปอยู่ด้วยบิดามารดา แร้งกับนกไส้ต่างคนต่างไปอยู่สุขสวัสดิภาพตามวิสัยแห่งตน