๒๐ นิทานเรื่องนกไส้กับช้าง

ณะกาลก่อนยังมีนกไส้ตัว ๑ มีครรภ์แก่เจ็บท้องนัก ก็ตกฟองลงที่มรรคารอยเท้าคชสาร แลนกไส้บินขึ้นไปจับอยู่บนต้นไม้คอยดูอันฑชะของตนอยู่ แลมีคชสารตัว ๑ ชื่อทัณฑปะเดิรมาตรงอัณฑชะนั้น นกไส้แสร้งไปยืนอยู่หน้าช้างสาร เอาปีกทั้งสองประคองไหว้ช้างสารแล้วจึงกล่าวว่า ข้าแต่ท่านผู้เปนใหญ่กว่าสัตว์ทั้งปวง ข้าพเจ้าขอทานชีวิตบุตรแห่งข้าพเจ้าเถิด แล้วช้างสารจึงว่าที่อื่นไม่มีฤๅ จึงไข่ลงไว้กลางทางของเราผู้มีอำนาจใหญ่ฉนี้ ว่าเท่านั้นแล้วช้างสารก็เดิรไปเหยียบฟองนกไส้แตก แล้วนกไส้จึงบินตามไปว่าแน่ะช้างสาร ท่านมีกำลังมากแล้วท่านมาข่มเหงเราผู้มีกำลังน้อย ตัวเรากำลังน้อยก็จริงแต่ปัญญาอาจพอสู้กำลังของท่านให้ฉิบหายได้ นกไส้ก็ไปยังสำนักกาจึงเล่าความคดีซึ่งช้างสารข่มเหงให้กาฟัง กาก็นำเอาคดีไปฟ้องแก่นกยางอันเปนเสนาบดี นกยางจึงบังคับตามมูลวิวาทกันนั้นให้กาเอาจงอยปากไปจิกจักษุทั้งสองข้างแห่งช้างสารอันชื่อทัณฑปะให้แตกทำลาย แล้วนกไส้ไปว่ากับแมลงวันให้ไปหยอดไข่ขังลงในจักษุทั้งสองแห่งช้าง ๆ นั้นมีจักษุบอดทนเวทนา จะไปหาอาหารก็เปนอันยาก นกไส้จึงว่าแก่กบว่า ท่านได้กรุณาช่วยข้าพเจ้า จงลงไปในเหวแล้วจงร้องให้ดัง กบก็รับสัญญา แลคชสารเดิรไปข้างเหวเมื่อใด นกไส้ก็บินไปบอกให้กบร้องขึ้นด้วยเสียงอันดัง ช้างสารได้ยินเสียงกบร้องก็สำคัญว่าสระน้ำ ด้วยอยากน้ำเปนกำลังก็เดิรไปตามเสียงกบ ช้างสารก็ตกเหวลงมีกายอันยับไปด้วยศิลา ช้างสารก็ขาดใจตายอยู่ในเหว นกไส้ก็ดีใจว่าทีนี้เราได้เห็นหลังข้าศึกแล้ว