๖ นิทานเรื่องนกแขกเต้าอาสาไปเอามะม่วงหิมพานต์

ณะกาลก่อนยังมีบรมกษัตริย์ทรงพระนามพระเจ้าพรหมทัต เสวยราชสมบัติอยู่เมืองพาราณสี มีพระมเหษีองค์ ๑ เปนประธานแก่พระสนมทั้งปวง แลเมืองนั้นมั่งคั่งประกอบไปด้วยโภไคไอสุริยสมบัติพร้อมด้วยสรรพวาณิชเปนอันมาก สมเด็จพระมหากษัตริย์เลี้ยงนกแขกเต้าตัว ๑ เปนที่ชอบพระไทยนักอยู่ ในราษราตรีวัน ๑ สมเด็จอมรินทราธิราชเสด็จลงมาสู่ปรางค์ปราสาท จึงมีเทวโองการตรัสแก่นางอัคมเหษีว่า ถ้านางได้ผลอัมพาในป่าหิมพานต์โพ้นมาเสวย นางจะได้ราชบุตรเปนจักรพัตราธิราช ครั้นรุ่งเช้าจึงพระราชเทวี ทูลแก่สมเด็จพระมหากษัตริย์ว่า บัดนี้สมเด็จอมอินทราธิราชเสด็จลงมาตรัสแก่ข้าพเจ้าว่าแม้นได้บริโภคผลมะม่วงในป่าหิมพานต์โพ้นแล้ว จะได้โอรสเปนจักรพัตราธิราช สมเด็จพระเจ้าพรหมทัตได้ทราบเหตุดังนั้น ก็ทรงพระปรีดากมลหฤทัย พระองค์จึงทรงดำริห์ว่า ผลมะม่วงมีถึงป่าหิมพานต์พ้นวิสัยมนุษย์ เห็นแต่นกแขกเต้าอันร่วมพระหฤทัยอาจอาสาไปได้ ครั้นทรงดำริห์ดังนั้น จึงมีพระราชโองการตรัสแก่นกแขกเต้าว่า เจ้าจงอาสาบิดาไปนำผลมะม่วงในป่าหิมพานต์โพ้นมาให้เรา นกแขกเต้าประคองปีกทั้งสองน้อมเศียรเกล้าลงเคารพแล้วถวายบังคมลาไปตามราชกิจ นกแขกเต้าก็บินไปโดยมรรคากาศ พ้นแดนมนุษย์พอพบนกแขกเต้าฝูง ๑ จึงถามว่าผลมะม่วงมีณะที่ใดบ้าง นกแขกเต้าก็บอกว่าเราไม่ปรากฎ นกแขกเต้าราชทูตก็บินไปพบนกแขกเต้าอิกพวก ๑ เปนคำรบสอง ก็ถามด้วยผลมะม่วงว่าท่านเห็นบ้างหรือไม่ นกแขกเต้าก็ว่าเราไม่ปรากฎ นกแขกเต้าก็บินรีบไป พบนกแขกเต้าอิกก็ถามสืบไปเปนคำรบ ๗ จึงพบนกแขกเต้าหมู่ ๑ บอกว่าผลมะม่วงมีอยู่ป่าตำบลโน้น นกแขกเต้าราชทูตก็ว่า ท่านกรุณาช่วยนำเราไปหน่อยเถิด นกแขกเต้าว่า เราจะพาท่านไปมิได้ ด้วยผลมะม่วงนั้นเปนของท้าวเวศสุวรรณมหาราช ท่านให้ทำข่ายเหล็กล้อมต้นมะม่วงไว้ ๗ ชั้น ให้กุมภัณฑ์พันหนึ่งรักษาไว้ ใช่วิสัยแล้วท่านอย่าปราถนาเลย นกแขกเต้าราชทูตจึงว่า ท่านนำเราไปมิได้แล้วจงบอกตำบลกำหนดให้เรารู้เถิด นกแขกเต้าก็บอกที่อยู่แห่งมะม่วงให้แก่นกแขกเต้าราชทูตแล้วก็บินไป ครั้นนกแขกเต้าราชทูตไปถึงเห็นข่ายเหล็กกั้นกุมภัณฑ์รักษาอยู่ดังนั้น นกแขกเต้าราชทูตไปแอบฟังอยู่ ครั้นราตรีกาลเที่ยงคืน นกแขกเต้าบินลอดช่องข่ายเหล็กเข้าไปก็กระทบข่ายเข้า กุมภัณฑ์ได้ยินเสียงข่ายก็ตื่นขึ้นจับตัวได้ว่าผู้ร้ายจะฆ่าเสีย นกแขกเต้าราชทูตว่า เรามิได้กลัวความตาย กุมภัณฑ์จึงว่าเหตุใดจึงมิกลัวความตาย นกแขกเต้าราชทูตจึงบอกว่า เราเปนราชทูตสมเด็จพระเจ้าพรหมทัตใช้ให้เรามาเอาผลมะม่วง เรามีความสามิภักดิ์จะสู้เสียชีวิตเราลงสนองคุณ แม้นเราตายก็คงไปสวรรค์เทวโลก กุมภัณฑ์ทั้งหลายได้ฟังนกแขกเต้ากล่าวคดีเปนยุติธรรมดังนี้ก็มีจิตต์เมตตา นกแขกเต้ารู้อัชฌาสัยกุมภัณฑ์ทั้งหลาย จึงขอผลมะม่วงแก่กุมภัณฑ์ ๆ ทั้งหลายจึงว่าผลมะม่วงนี้ ท้าวเวศสุวรรณมหาราชให้ทำบาญชีไว้แม้นขาดจะโทษเรา แม้นเจ้าจะใคร่ได้ผลมะม่วงเราจะบอกอุบายให้ มีพระโชติรัตน์ดาบสอยู่บนภูเขาทอง ท่านบูชาพระเพลิงอยู่เปนนิจกาล ในบรรณศาลานั้นท้าวเวศสุวรรณมหาราชย่อมถวายผลมะม่วงแก่พระดาบสนั้นวันละ ๔ ผลทุกวัน ท่านจงไปนมัสการขอผลมะม่วงแก่พระดาบสนั้นเถิด คงจะได้เปนแท้

นกแขกเต้าราชทูตก็บินไปยังสำนักที่พระดาบสณะบรรณศาลา จึงประคองปีกทั้ง ๒ แล้วน้อมศีร์ษะลงนมัสการพระดาบสตามประสานกอยู่ณะที่นั้น พระดาบสจึงถามกิจแห่งนกแขกเต้า ๆ ก็เล่ายุบลโดยพระราชประสงค์ซึ่งรับสั่งใช้ให้มาถวายพระดาบสสิ้นทุกประการ ขณะเมื่อนกแขกเต้ามาอยู่นั้น ไม่ช้าท้าวเวศสุวรรณมหาราชใช้กุมภัณฑ์ให้นำผลมะม่วงมาถวาย ๔ ผล พระดาบสก็ฉันคู่ ๑ ท่านมีความกรุณาจึงให้ผลมะม่วงแก่นกแขกเต้าผล ๑ พระดาบสท่านจึงนำสาแหรกแขวนผลมะม่วงใส่คอนกแขกเต้าราชทูตนั้นแล้ว นกแขกเต้าก็เคารพประคองปีกทั้ง ๒ น้อมศีร์ษะลงถวายนมัสการลาพระโชติรัตน์ดาบสกลับไปยังเมืองพาราณสี ก็นำเอาผลมะม่วงนั้นมาถวาย สมเด็จพระเจ้าพรหมทัตครั้นได้ผลมะม่วงสำเร็จดังพระราชประสงค์ก็สำราญพระหฤทัย จึงพระราชทานเข้าตอกอันรคนด้วยน้ำผึ้งใส่จานทองเปนพระราชรางวัลแก่นกแขกเต้า แลผลมะม่วงหิมพานต์นั้นจึงพระราชทานแก่อรรคมเหษี พระนางได้เสวยผลมะม่วงทรงครรภ์หาได้ปรากฎไม่ สมเด็จพระเจ้าพรหมทัตก็พระราชทานป่าใหญ่แห่ง ๑ มีปริมณฑลได้ ๓ โยชน์ ประกอบด้วยผลาผลต่าง ๆ ให้เปนอธิบดีแก่นกทั้งปวง พระยานกแขกเต้าก็อยู่เปนสุขในต้นไทรพิศาลกับบริวารเปนอันมาก สมเด็จพระมหากษัตราธิราช มีพระราชโองการรับสั่งให้อมาตย์ประกาศแก่พรานเนื้อพรานนกทั้งหลาย มิให้ทำอันตรายเบียดเบียนแก่สัตว์จัตุบาททวิบาทในปริมณฑลป่านั้น แล้วก็ให้โยธาผลัดกันตรวจตราอยู่เนือง ๆ สัตว์จัตุบาททวิบาททั้งหลายในป่าอื่น อันกลัวภัยแห่งพรานทั้งหลายจะเบียดเบียน นกทั้งหลายก็แตกตื่นมาเปนบริวารนกแขกเต้าอันเปนราชทูตนั้น นกแขกเต้ามีปัญญาธิการเอาตัวรอดจากความตายได้ทั้งนี้ แลได้ผลมะม่วงมาถวายทั้งได้ยศศักดิ์ เราทั้งหลายได้มาเปนสุขด้วย เหตุดังนี้ เราจึงว่าควรจะเอานกแขกเต้าเปนพระยาแก่นกทั้งหลาย

ยังมีเหยี่ยวตัว ๑ กล่าวว่า แน่ะท่านนกสาลิกา ท่านกล่าวว่านกแขกเต้ามีคุณก็ชอบอยู่ แต่เราเห็นว่านกแขกเต้าชั่วก็มีบ้าง ท่านทั้งหลายนกแขกเต้านี้หาความพิจารณามิได้ ไปทำคุณคือบอกหนทางให้แก่บุรุษพาลผู้ ๑ จนตัวถึงแก่ความตาย

นกทั้งหลายจึงถามว่า มีธรรมเนียมฉันใด

เหยี่ยวจึงกล่าวนิยายให้นกทั้งหลายฟังดังนี้