คำนำ

คุณหญิงแข สุริยเดชวิเศษฤทธิ์ สุวรรณทัต มาแจ้งความว่ามีความประสงค์จะพิมพ์หนังสือแจกในงารพระราชทานเพลิงศพ มหาอำมาตย์ตรี พระยาสุริยเดชวิเศษฤทธิ์ ทศทิศวิไชย (จาป สุวรรณทัต) ปลัดมณฑลร้อยเอ็จ ผู้เปนสามีสักเรื่องหนึ่ง ขอให้กรรมการหอพระสมุดวชิรญาณสำหรับพระนครช่วยเลือกเรื่องหนังสือและจัดการพิมพ์ให้ ในการเลือกเรื่องหนังสือข้าพเจ้าคิดเห็นว่า หอพระสมุดฯ กำลังรวบรวมเรื่องปกรณัมต่าง ๆ อันเปนนิทานโบราณหมายจะพิมพ์ขึ้นไว้ให้บริบูรณ์ ได้พิมพ์เรื่องอิหร่านราชธรรมเปนภาค ๑ ไปแล้วเรื่อง ๑ จึงได้เลือกเรื่องนิทานปักษีปกรณัม ให้พิมพ์เปนประชุมปกรณัมภาคที่ ๒ สำหรับแจกในงารศพพระยาสุริยเดช ฯ ด้วยเชื่อว่าเปนหนังสือดี ผู้ที่ได้รับไปอ่านคงจะพอใจทั่วกัน

นิทานปักษีปกรณัมนี้ ได้ตรวจหาต้นเดิมว่าจะมาแต่ที่ไหน ได้เค้าเงื่อนว่า นิทานเหล่านี้มีอยู่ในคัมภีร์ปัญจตันตระของลัทธิสาสนาพรามณ์บ้าง ในชาดกฝ่ายพระพุทธสาสนาก็มีบ้าง คงฟังได้ว่าเปนนิทานของเก่าแต่ปรัมปรามีอยู่ในมัชฌิมประเทศ แต่ผู้ใดจะได้เลือกคัดเรื่องนิทานมาเรียบเรียงเปนปักษีปกรณัมเมื่อใด ต้นฉบับจะเปนภาษาสันสกฤตหรือภาษาบาลี และจะได้เข้ามาถึงประเทศนี้เมื่อใด และใครเปนผู้มาแปลออกเปนภาษาไทย ข้อความเหล่านี้หาทราบไม่ ทราบแต่ว่ามีฉบับในหอหลวง เห็นจะตั้งแต่ในรัชกาลที่ ๑ พระเจ้าบรมวงศ์เธอชั้น ๓ กรมหลวงบดินทรไพศาลโสภณ เมื่อยังดำรงพระยศเปนกรมหมื่นอักษรสาสนโสภณ เปนอธิบดีกรมพระอาลักษณ์ และได้ทรงว่าโรงพิมพ์หลวง ทรงพิมพ์ขึ้นในรัชกาลที่ ๕ เมื่อปีมะเสง พ.ศ. ๒๔๑๒ เปนครั้งแรก นิทานพวกปกรณัมยังมีหมวดอื่นอีกหลายหมวด กรรมการหอพระสมุด ฯ หวังใจว่าจะพิมพ์ต่อไปตามมีโอกาศจนกว่าจะครบบริบูรณ ขอขอบพระคุณเจ้าภาพงารศพพระยาสุริยเดช ฯ ซึ่งได้รับพิมพ์ภาคที่ ๒ นี้ และขออนุโมทนากุศลบุญราศีทักษิณานุปทานซึ่งคุณหญิงแข สุริยเดชวิเศษฤทธิ พร้อมด้วยบุตรธิดาได้บำเพ็ญเปนปัตติทานมัย และหวังใจว่าผู้ที่ได้รับหนังสือนี้ไปคงจะอนุโมทนาด้วยทั่วกัน.

สภานายก

หอพระสมุดวชิรญาณ

วันที่ ๑ มีนาคม พระพุทธศักราช ๒๔๖๖