สรรคที่ ๘
อุปชาติฉันท์
| ๑๑๏ พระนางศุภางคี |
มหิษีนิษัธทรง |
| รันทดบ่ปลดปลง |
ธุระท้อทำนองการ |
| ๏ ไนษัธบ่คืนดี |
ยุวดีฤดีดาล |
| ระอาอุราลาญ |
กลศัสตระเสียบอร |
| ๏ ระโหยระหวยหวน |
บ่สงวนพระองค์สมร |
| ยามนอนบ่เปนนอน |
จะเสวยก็เฉยชา |
| ๏ ตรัสเรียกพระนมนาม |
วฤหัตะเสนา |
| เฉลียวฉลาดสา |
ระระเบียบก็เฉียบแหลม |
| ๏ พิทักษ์สมัคสมาน |
กลกาญจน์บ่มีแกม |
| ภักดีบ่โรยแรม |
ปฏิบัติบ่โรยรา |
นางทัมยันตีตรัสว่า
| ๑๑๏ อ้าท่านสราญสัตย์ |
วฤหัตะเสนา |
| พระนลนเรนทรา |
ธิปล่มจะจมพลัน |
| ๏ สภาจะพาพราก |
จรจากมไหศวรรย์ |
| สมบัตินิษัธสัน |
ติพิบูลย์จะสูญไป |
| ๏ เร่งเชิญวโรงการ |
มหิบาลฉกรรจ์ไกร |
| ประหนึ่งพระนลไน |
ษธสั่งบ่กังฃา |
| ๏ ประชุมประชามาตย์ |
มนม่งมิสงกา |
| แจ้งเหตุวิเภทภา |
ระจะล่มจะแหลกลง |
| ๏ เธอทรงสกาสิ้น |
นิธิสินบ่คืนคง |
| อมาตย์ฉลาดจง |
จรเฝ้านรินทร |
| ๏ มไหศวรรย์สูญ |
ก็จะภูลเทวศถอน |
| เสนานรากร |
ก็จะเดือดจะดายใจ |
| ๏ ท่านจงกระจายเล่า |
ธนซึ่งพระเสียไป |
| จำแนกจำนวนใน |
นิธิซึ่งพระยังมี ๚ |
| ๑๑๏ นรีฤดีมาศ |
วรราชธาตรี |
| รับสั่งพระสุนทรี |
จรเรียกอมาตย์มา |
| ๏ แจ้งกิจบ่ผิดซึ่ง |
พระวิทรรภะกันยา |
| แถลงบ่แฝงกา |
รณะอันจะพลันเปน |
| ๏ ตระบัดนิษัธเส |
วกราชอมาตย์เห็น |
| เหตุล้ำจะลำเค็ญ |
ก็เทวศทวีทรง |
| ๏ รู้ราชวโรงการ |
ก็ทยานหทัยยง |
| เพราะเหตุพระรู้องค์ |
พระดำรัสประชุมเรา |
| ๏ ประดาประชามาตย์ |
จิตคาดคนึงเดา |
| เหตุร้อนจะผ่อนเบา |
ก็ละเลิงละลาญใจ |
| ๏ กลุ่มกลุ่มประชุมชวน |
จรด่วนดำเนิรไป |
| สพรึบสพร้อมใน |
วรราชสภาพลัน ๚ |
| ๑๑๏ พระนางสอางมาศ |
ยลราชอมาตย์อัน |
| มากหน้าประดากัน |
จรสู่สมาคม |
| ๏ นางด่วนเสด็จดล |
ณะพระนลนโรดม |
| ทำนูลยุบลกรม |
จิตตรองทำนองความ |
| ๏ วะว้าวะหวั่นวอน |
อดิศรขจรนาม |
| กานดาพยายาม |
จะสกิดหทัยนล |
| ๏ อ้าองค์พระทรงศักดิ์ |
ปฏิปักษ์แสยงพล |
| ประชาและสามนต์ |
จรมาสมาคม |
| ๏ พระจงเสด็จเพื่อ |
ชนชื่นนิยมชม |
| ยังให้นิกรสม |
จิตเถิดพระภูธร |
| ๏ ทูลแล้วทำนูลเล่า |
อรเศร้าอุราอร |
| ระทดระทวยถอน |
จิตแทบทลายลาญ |
| ๏ พระเฉยบ่เผยโอษฐ์ |
ดุจโสตรบ่ยินขาน |
| กานดาประภาการ |
มหิษีก็หนีจร |
| ๏ สู่แทนผธมซบ |
ศุภพักตระเหนือหมอน |
| ละอายบ่คลายคลอน |
จิตโศกสยองภัย |
| ๏ สกาก็พาเธอ |
มนเผลอมะเมอไป |
| ใครคิดสกิดใจ |
พระบ่ยั้งบ่ยินยล |
| ๏ มีแต่จะแพ้บาศก์ |
บ่มิคลาดจะสักหน |
| พระแพ้จะแก้ตน |
ก็บ่ได้ประดุจแด |
| ๏ นิษัธนรินทร์ร้อน |
บุษกรบ่แยแส |
| นลพลั้งจะรังแก |
กลเจตนาจง ๚ |
| ๑๑๏ เมื่อนั้นพระไภมี |
ยุวดีกำศรดทรง |
| ประจักษ์วิถีองค์ |
ภสดาถลาจร |
| ๏ พระนางคนึงใน |
หฤทัยก็อาวรณ์ |
| ตรัสเรียกพระนมอร |
วฤหัตะเสนา |
| ๏ อ้าท่านสราญธรรม์ |
สติมั่นสุปัญญา |
| มหีปะราชา |
ธบ่คืนบ่ฟื้นองค์ |
| ๏ มิไวมิได้การ |
ผิวนานจะแหลกลง |
| เชิญวาร์ษเณย์ยง |
และก็ฃ้าจะสั่งการ ๚ |
| ๑๑๏ บัดนั้นพระนางนม |
กรก้มกมลมาน |
| ดำรัสพระนงคราญ |
จรรีบคระไลคลา |
| ๏ บ่รั้งบ่รอใช้ |
ชนให้ตระบัดหา |
| จึ่งวาร์ษเณย์สา |
รถิทราบพระเสาวนีย์ |
| ๏ รีบเฝ้าพระนางองค์ |
อรราชมเหษี |
| พระสุนทรีมี |
พจนาตถะสุนทร |
นางทัมยันตีตรัสว่า
| ๑๑๏ บุรุษวิสุทธเอย |
จิตเคยบ่แคลนคลอน |
| ภูภฤตอดิศร |
ธก็ไว้ก็วางใจ |
| ๏ บัดนี้สิมีเหตุ |
จะวิเภทมหาภัย |
| พระนลนรินทร์ไน |
ษธหลงพวงวน |
| ๏ พระแพ้พนันบาศก์ |
พระบ่คลาดกระดานกล |
| ยิ่งแพ้จะแก้ตน |
พระก็ยิ่งถลำไป |
| ๏ ฉันใดพระบุษกร |
ชำนะบาศก์บ่คลาดใจ |
| ฉนั้นพระนลไน |
ษธแพ้บ่แปรผัน |
| ๏ จะทัดจะทานเธอ |
ก็มะเมอกมลมันท์ |
| ญาติวงศ์พระทรงธรร |
มะและมิตรก็อิดแด |
| ๏ แม้ตูมเหษี |
อวนีศ์บ่แยแส |
| จะชี้จะแจงแปร |
จิตไท้ก็เหลือทำ |
| ๏ จะแก้ก็เหลือแก้ |
ทุระแท้วิถีกรรม |
| เจ็บจิตจะคิดจำ |
จิตฝ่าทุสาธัย |
| ๏ เหลียวหน้าจะหาใคร |
ก็บ่ได้ประดุจใจ |
| จะพึ่งพำนักใน |
ธุระนี้บ่มีตน |
| ๏ จำนงพินิจใน |
หฤทัยแสวงผล |
| หาผู้พิทักษ์นล |
นรราชชลอชู |
| ๏ เห็นตัวก็แต่ท่าน |
จิตหาญกระตัญญู |
| ระบอบระเบียบบู |
รพะเที่ยงหทัยตรง |
| ๏ สกุลพระนลภู |
ปะจะรอดธำรงคง |
| ไป่สูญประยูรวงศ์ |
ก็เพราะท่านชำนาญรณ |
| ๏ จงเทียมดุรงค์รีบ |
รถแทบวิถีพน |
| ดนุชธิดานล |
จรพาบ่ช้าที |
| ๏ ลุแทบวิทรรภ์ทูล |
ณะพระภีมะภูมี |
| ฝากราชกุมารี |
และกุมารสราญองค์ |
| ๏ ฝากทั้งดุรคราช |
รถมาศมณีรง |
| สำเร็จประสงค์จง |
จรโดยจะปราถนา ๚ |
| ๑๑๏ พระนางสอางวรรณ |
วจสรรจำนรรจา |
| จึ่งวาร์ษเณย์สา |
รถิแจ้งวิจารณ์จง |
| ๏ ทูลลาพระรามา |
จรรีบคระไลตรง |
| ประชุมอมาตย์ยง |
ณมหาสภาปอง |
| ๏ ตริตรึกและปฤกษา |
กิจว่าพระผิวทอง |
| มาดม่งจะส่งสอง |
ยุพพ้นพระนลจร |
| ๏ เห็นชอบระบอบพร้อม |
ชนน้อมถวายกร |
| ประชาอุราวรณ์ |
จิตกรมระทมเกรียม |
| ๏ บ่รั้งบ่รอสา |
รถิจัดตระบัดเตรียม |
| บรรจงดุรงค์เทียม |
รถรีบคระไลคลา |
| ๏ เชิญราชดนัยราช |
ดนยายุพาภา |
| พระอินทะเสนา |
และพระอินทะเสนทรง |
| ๏ ลุราชนครกุณ |
ฑินบุญอดุลย์ยง |
| ถ่องทูลยุบลองค์ |
พระวิทรรภ์บดีศรี |
| ๏ มององค์กุมารราช |
และพระราชกุมารี |
| พระภีมะภูมี |
ก็ตระหนกหทัยปอง |
| ๏ ถนอมและกล่อมเกลี้ยง |
ทนุเลี้ยงพระหลานสอง |
| สองเยาวะลำยอง |
ก็เจริญจรูญเรือง ๚ |
| ๑๑๏ ฝ่ายวาร์ษเณย์ไข้ |
จิตอยู่มิรู้เปลือง |
| รำพึงคนึงเคือง |
อุระฃุ่นระคายคลอน |
| ๏ อำลาวิทรรภ์ราช |
จรโดยพนาดร |
| ถึงถิ่นนรินทร |
ฤตุบรรณะราชา |
| ๏ เธอครองนรากร |
ณะนครอโยธยา |
| บำรุงประชาปรา |
กฏเดชอดุลย์ยง |
| ๏ ระบือระบินบุณ |
ยะพระคุณขจรองค์ |
| จึ่งวาร์ษเณย์จง |
จิตพึ่งพระบารมี |
| ๏ เฃ้าเฝ้าถวายตัว |
ฤตุบรรณะเรืองศรี |
| พระภูบดีปรี |
ดิก็เลี้ยงบำรุงเฃา ๚ |
จบสรรคที่ ๘ ในนิทานเรื่องพระนล
