ปักใต้

​กาพย์ธนัญชยางค์๏ เก็งหวุ่นแมงญี เสนาบดี เป็นจอมโยธี ทัพที่๑มา จัดทัพทางน้ำ ชองช่ำนาวา สามพันคัณนา พวกพลโยธี ฯ

๏ ทัพบกกองน่า พลสองพันห้า ให้ยกเข้ามา ทางกระบุรี ผ่านถึงระนอง แคล่วคล่องจรลี เก็งหวุ่นแมงญี ทัพใหญ่ตามมา ฯ

๏ ฝ่ายเราชาวไทย หัวเมืองปักใต้ โยธาหาไม่ ขวักไขว่นักหนา ปราศผู้ต่อกร ทัพบรยาตรา ชุมพรไชยา ไม่กล้ากีดกาง ฯ

๏ เจ้าพญานครพัฒน์ ขุ่นเข็ญเห็นชัด แต่งกองไปสกัด รบขัดไว้พลาง พลเพียงพันเดียว ขับเคี่ยวขัดขวาง คอยดูลู่ทาง จักมาท่าใด ฯ

๏ ม่านทำกลหรอก แสร้งให้ร้องบอก ว่าจักนอกคอก รบไปทำไม กรุงเทพแตกแล้ว แอ้วแซ่วสุดใจ ถ้าขืนรบไป มีแต่จักตาย ฯ

​๏ จงสามิภักดิ์ แด่ปดุงทรงศักดิ์ ขืนล่าช้าชัก จักทลักทลาย ถูกหั่นบั่นเหี้ยน ให้เกรี้ยนหญิงชาย เม็ตตาอย่าหมาย แม้เด็กอมมือ ฯ

๏ อย่ามัวคิดสู้ ธานีบี้บู้ ยับเยินเกินกู้ คุดคู้ชำงือ แผ่นดินสิ้นแล้ว ไม่แว่วดอกหรือ จักมัวดึงดื้อ อยู่ได้ฉันใด ฯ

​กาพย์ธนัญชยางค์๏ ฝ่ายทัพเรือพม่า เลียบฝั่งเข้ามา ยึดเมืองตกั่วป่า ตกั่วทุ่งตามทาง แล้วข้ามสู่เกาะ มุ่งเหมาะเมืองถลาง เคราะห์ดีมีนาง พี่น้องนารี ฯ

๏ เจ้าเมืองม้วยมรณ์ ลงไปเสียก่อน ที่ทัพสาคร ข้ามมาราวี แต่คุณหญิงจัน ไม่พรั่นไพรี นางมุกภคินี อยู่ด้วยช่วยกัน ฯ

๏ เกลี้ยกล่อมชักชวน ไม่ให้ปั่นป่วน จัดสรรปันส่วน สู้รบครบครัน ไม่เสียเมืองถลาง เพราะนางแขงขัน ม่านขาดเสบียงพลัน เลิกทัพกลับไป ฯ

ร่าย๏ เสด็จขึ้นฝั่งตั้งทัพ พลับพลาเมืองชุมพร เนืองนิกรคับคั่ง ทรงสดับสารการศึก ปัจจนึกไปตั้งอยู่ ข่มขู่ศรีธรรมราช รวมอำนาจที่นั่น จักก้าวคั่นโยธา ตีสงขลาพัทลุง ปรุงกองทัพไว้เสร็จ ฯ

​๏ ปางสมเด็จบวรราช ตรัสทราบขนาดแห่งศึก นึกเห็นนัยชัยถนัด ตรัศสั่งจัดกองโจม พญากลาโหมทัพน่า พญาจ่าแสนย์นายรอง ให้พญาสองยาตรา สู่ไชยาตั้งค่าย ร่ายเรียงคอยไพรี ดังอัคคีเตรียมกรุ่น ฯ

๏ ฝ่ายเก็งหวุ่นแมงญี เสนาบดีปฏิปักษ์ หมายโหมหักสงขลา เตรียมโยธาพร้อมสรรพ ครั้นได้สดับข่าวใหม่ ว่าทัพใหญ่ไทยถึง จึงสั่งกองทัพน่า ว่าให้เปลี่ยนวิถี ย้ายมาตีทัพกรุง สรุงสำแดงแรงโรม ฯ

๏ พญากลาโหม่ทัพน่า ครั้นพะม่ามาพลัน ยังไม่ทันตั้งค่าย ให้แผ่ร่ายห้อมพลาง วางมณฑกนกสับ ฝ่ายม่านรับไม่หยุด ร่นอุตลุดเตลิดลี้ แตกพ่ายตายป่นปี้ ไม่รั้งรอเหลียว หลังเลย ฯ