ด้านตวันออก

​กัมพูชา (ตอนต้น)

ร่าย๏ แถลงเรื่องเมืองกัมพุช เกิดอุตลุดกันเอง ครื้นเครงกรรมก่ำกาจ รบชิงราชสมบัติ ขัดแขงต่อจอมไทย จึ่งภูวนัยบัญชา พระยาอภัยรณฤทธิ์ พระยาอนุชิตราชา ยกโยธาไปปราบ ราบถึงเมืองเสียมราษฐ์ ฯ

๏ ฝ่ายนรนาถจอมธน ยาตราพลเรือจร สู่นครศรีธรรมราช ข่าวคราวปราศไปนาน จนเกิดการเลื่องรบือ ลือเหลวๆกันมา สองพระยายินอัตถ์ ว่าจอมกษัตร์สวรรค์คต จึ่งกระถดถอยทัพ กลับจากกัมพูชา ราศึกไปคราหนึ่ง ฯ

(ปีขาลโทศก ๒๓๑๓)

๏ ปีเถาะจึ่งเกิดใหม่ ครั้งนี้ใหญ่กว่าเดิม พระเสด็จเสริมทัพไป ในที่สุดเรียบร้อย กัมพุชาคลาคล้อย สู่ใต้ร่มรัฐเราแล ฯ

(ปีเถาะตรีศก ๒๓๑๔)

จำปาศักดิ์

(ปีวอกอัฐศก ๒๓๑๙)

เวียงจันทน์

ร่าย๏ เจ้าเวียงจันทน์อุกอาจ ไม่เกรงบาทยุคล จึ่งจอมธนเคืองขัด ตรัศให้เตรียมโยธา สมเด็จเจ้าพระยาแม่ทัพ กับเจ้าพระยาสุรสีห์ ยกไปตีกำหราบ สองท่านปราบเวียงจันทน์ จนโรมรันเรียบแล้ว จึ่งท่านเชิญพระแก้ว สู่ไท้กรุงธน

(ปีจอสัมฤทธิศก ๒๓๒๑)

พระแก้วมรกต

สังวาลย์นพรัตน์

กัมพูชา (ตอนหลัง)

​ชาติ ชรา พยาธิ มรณ