ไทยสี่ก๊ก

เจ้าพิศณุโลก

​ร่าย๏ เจ้าพระยาพิศณุโลก คนึงโฉลกบ้านเมือง (นามเดิม “เรือง” เลื่องนาม) คิดเห็นตามโอกาศ ว่าวาศนามาดล จึ่งเชิญตนเชิดตั้ง โดดเด่นเป็นใหญ่ครั้ง เมื่อไร้ไอศวรรย์ เดิมแล ฯ

(ปีชวดสัมฤทธิ์ศก จ.ศ. ๒๓๑๑)

เจ้าพิมาย

ร่าย๏ เจ้าพิมายเป็นเจ้า เผ่าผ่านเผ้าบรมโกษฐ ไม่ช่วงโชติวาศนา สมญาพระองค์เจ้าแขก แปลกที่แพ้ทุกที ทรงอิสสรียศักดิ์สม กรมหมื่นเทพพิพิธ จิตอาภัพอัประโยชน์ หทัยเป็นโทษแก่เธอ เหตุเผอเรอรวนเร เหหวนหัน​ปั่นป่วน อ่วนอิหลักอิเหลื่อ ไม่เชื่อองค์เธอเอง เกรงพลาดโน่นผิดนั่น ทำใจมั่นไม่เป็น พึ่งความเห็นคนอื่น ดื่นด้วยคำปฤกษา ฉงนนักหนาไหนดี มีแต่ความน่วมเนี่ยม ไม่เสงี่ยมสง่าอ่าศักดิ์ ประจักษ์ว่าจิตผิดเค้า ที่จะควรเป็นเจ้า แผ่นพื้นภูสยาม ฯ

ร่าย๏ ปางพระเจ้ากรุงธน ตรัสทราบยุบลบอกมา ว่ามองญาแพ้พ่าย จากค่ายโพธิ์สามต้น พ้นภัยมรณ์ตอนหนึ่ง ไปพึ่งเจ้าพิมาย ไท้ธระคายเคืองใจ ว่าเป็นไทยด้วยกัน สำคัญผิดคิดว่า พม่าเป็นมิตรคบ ยอมให้หลบหลีกอยู่ นำศึกสู่ตนเอง ไม่กริ่งเกรงเบื้องน่า ชล่าน้ำจิตผิดหนัก เมื่อ​ประจักษ์เช่นนี้ พึงรีบรี้พลปราบ ให้ราบคาบเด็ดขาด จงพระราชวรินทร์ โยธินทร์เชษฐภาดา กับพระมหามนตรี ยกไปตีด้านหนึ่ง ซึ่งเขาคงออกรบ ตูจักตลบอีกด้าน เจ้าพิมายต่อต้าน จักแพ้ภัยตน ฯ

๏ เจ้าพิมายทราบข่าว ผ่าวหฤทัยไฟลน จัดขุนพลสองทัพ รับปราณึกศึกสท้าน แต่มิอาจต่อต้าน แตกแพ้พังสลาย ฯ

(ปีชวดสัมฤทธิศก ๒๓๑๑)

เจ้านคร

ร่าย๏ เจ้านครศรีธรรมราช เถลิงอำนาจฝ่ายใต้ ได้ทราบว่าเสียกรุง ว่างผู้ผดุงไทยราษฐ์ เกิดขัดขาดขุ่นเคือง ในบ้านเมืองทั่วไป ไหนอันตรายภายนอก ไหนเปิกปอกภายใน ต่างตัวใครตัวมัน บุคคลอันวาศนา สบเวลามาถึง ไป่พึงทิ้งโอกาศ รวมอำนาจในตน เพื่อถกลศักดิ์ไว้ เป็นหลักในปักใต้ แต่งตั้งตนตาม ควรแฮ ฯ

ร่าย๏ พระเจ้ากรุงธนบุรี มีพระดำริห์จักเหนี่ยว ให้เป็นเอี่ยวเดียวกัน เพื่อสัมพันธ์พลไทย แต่ทรงชัยระแวงว่า ขอมชล่าเริงอยู่ อาจมาจู่โจมตี จึงมีราชโองการ ให้ยอดทหารชาญชัย พระยาอภัยรณฤทธิ์ พระยาอนุชิตราชา คุมโยธาเกรียงไกร ไปทำการด้านเขมร ฯ

๏ อนึ่ง ภูเบนทร์บัญชา ส่งโยธาทัพหนึ่ง ซึ่งจอมพลสมญา เจ้าพระยาจักรีแขก แยกไปทำปักใต้ ให้ตีศรีธรรมราช เขาพลั้งพลาดไพรี ถูกตีแตกแหลกยับ พวกนายทัพทูลฟ้อง ร้องว่าจักรีแขก แตกสมัคภักดี ไม่มีใจทำศึก ท้าวธตรึกไตรเหตุ ทรงเห็นเลศเหลวไหล ไหนจะทำสำเร็จ จำต้องเสด็จไปเอง เพื่อยำเกรงพระเดช เหตุฉนี้จึ่งไท้ มีพระโองการให้ จัดพร้อมเพรียงพยูห์ ฯ

๏ ศุภฤกษ์เบิกทัพหลวง ทุกกระทรวงแสนยา เสด็จยาตราชลจร เจ้านครศรีธรรมราช เกรงอำนาจภูมี หนีราชภัยไปพลัน ท่านตามทันจับได้ แต่โปรดยกโทษให้ เหตุเกื้อการุญ

(ปีฉลูเอกศก ๒๓๑๒)

​เจ้าพระฝาง

​ฝ่ายธนบุรี

สยามวิเชียรฉันท์๏ ณ เมื่อนรินทะปิ่นนิกร

สดับยุบล ณ ธนบุรี

พระฝางกำเริบกระเถิบวิถี

อุบายจะคิดประชิดนคร ฯ

๏ อลัชชีหรือจะถืออำนาจ

มิคิดคระแลงแสยงสยอน

ผิมาณรงค์ก็คงจะมรณ์

ประหนึ่งแมลงบ่แหยงขยาด ฯ

๏ พระภูวนัยหทัยะหมาย

จะโจมประยุทธ์บ่หยุดพิฆาต

พระฝางไฉนจะไม่พินาศ

ละเลิงณรงค์ก็คงละลาย ฯ

ร่าย๏ ตรัศสั่งส่วนทัพบก ให้ยกไปสองกอง สองแม่ทัพองอาจ พญายมราชบุญมา พญาพิชัยราชาอีกหนึ่ง ซึ่งโปรดให้คุมพล คนละห้าพันชาย สองนายเตรียมพร้อมสรรพ ฯ

๏ ส่วนอีกทัพทางชล จำนวนพลหมื่นสอง จัดเป็นกองทัพหลวง ทุกถบวงพรักพร้อม เกณฑ์หัดจัดฝึกซ้อม ท่าเบื้องบาทบงสุ์ ฯ

(ปีขาลโทศก ๒๓๑๓)