พระราชปุจฉาที่ ๒๗

​(ไม่พบพระราชปุจฉามีแต่คำถวายวิสัชนา)

ว่าด้วยปาราชิกเปนคู่สวด บวชกุลบุตรเปนภิกษุได้แล้ว

จะหัดสวดให้ถูกฐานกรณ์ไป ต้องการอะไร

----------------------------

แก้พระราชปุจฉาที่ ๒๗

๏ อาตมภาพ สมเด็จพระสังฆราช พระพนรัต พระพิมลธรรม พระพุทธโฆษา พระเทพกระวี พระพรหมมุนี พระราชกระวี พระอริยวงษ์ พระวรญาณมุนี พระเทพโมฬี พระศรีสมโพธิ พระญาณสังวร พระวินัยรักขิต พระธรรมรักขิต พระโพธิวงษ์ พระสุเมธใหญ่ พระธรรมเจดีย์ พระญาณสมโพธิ พระธรรมโกษา พระเทพมุนี พระสุเมธน้อย พระธรรมไตรโลก พระญาณโพธิ ขอพระราชทานถวายพระพรพร้อมกัน พิจารณาในพระราชปุจฉา ซึ่งทรงวิมุติสงสัยว่าเมื่อปาราชิกเปนคู่สวดบวชกุลบุตร ๆ เปนภิกษุได้ดีอยู่แล้ว ซึ่งกรรมวาจาอนุสาวนะหัดสวดให้ถูกฐานกรณ์สิถิลธนิตนั้น หัดไปต้องการอะไรเล่า ขอพระราชทานถวายวิสัชนา ตามวารพระบาฬีว่า “โยปิ ตฺติ ทุติยกมฺเม เอกํ ตฺติ เปตฺวา เอกํ กมฺมวาจํ อนุสาเรนฺโต อกฺขรํ ฉทฺเทติ ปทํ วา ทุรุตฺตํ กโรติ” แปลเนื้อความว่าผิกรรมกาจาตั้งญัตติในที่หนึ่ง แลมาละเสียซึ่งอักขระตัวใดตัวหนึ่งแลกระทำบททุรุต คือ จะกล่าวตัวอื่นมากกว่าดังนี้ ได้ชื่อว่าอนุสาวนะให้ฉิบหาย เหตุดังนั้นภิกษุผู้จะกล่าว​กรรมวาจา พึงกระทำสิถิตอนิตทีฆรัสสะครุลหุนิคคสัมพันธวัตถิตวิมุติให้บริบูรณ์ ถ้าภิกษุจะกล่าวกรรมวาจาได้บริบูรณ์ดังนี้ แลกรรมวาจาอนุสาวนะดีอยู่มิได้เปนปาราชิก กุลบุตรผู้บวชนั้นบมิเปนภิกษุ ถ้าแลกรรมวาจาอนุสาวนะเปนปาราชิกกล่าวกรรมวาจาบริบูรณ์ กุลบุตรผู้บวชนั้นก็เปนภิกษุเปนอันดี เหตุกรรมวาจาซึ่งเปนคนทุศีล สวดนั้นได้ชื่อว่าสงฆ์สวด ข้อซึ่งว่าภิกษุเปนปาราชิกเข้ามานั่งในหัดถบาศด้วยนั้น จะเปนตนเปนร่างหัดถบาศฤๅไม่นั้น พระราชทานถวายวิสัชนา ดามวารพระบาฬีในคัมภีร์พระบริวารอรรถกถาฎีกาบริวารพบพระบาฬีว่า “อิมานิ จตฺตาริ กมฺมานิ ปฺจหากาเรหิ วิปชฺชนฺติ วตฺถุโต วา ตฺติโต วา อนุสาวนโต วา สีมาโต วา ปริสโต วา ฯ ล ฯ กมฺมานิ วิปชฺชนฺติ” แปลเนื้อความตามวารพระบาฬีว่า บุคคล ๑๓ จำพวก ปัณฑก คือ กเทยจำพวก ๑ เถยยสังวาศ คือคนลักเพศ ๑ ติตถิยปักกันต คือภิกษุไปสู่ลัทธิดิรัตถี ๑ คือสัตวดิรัจฉาน ๑ คือปิตุฆาฎ ๑ คือมาตุฆาฎ ๑ อรหันตฆาฎ ๑ ภิกขุนิทูสก ๑ สังฆเภท ๑ โลหิตุบาท ๑ คืออุภโตพยัญชนก ๑ คือกุลบุตรมีอายุยังมิครบ ๒๐ บริบูรณ์ ๑ คือเปนคนปาราชิก ๑ ทั้ง ๑๓ จำพวกนี้บวชมิเปนภิกษุ เปนวิบัติอันหนึ่งชื่อว่าอัตถวิบัติเปนปฐม อนึ่งกรรมวิบัติโดยญัตติด้วยอาการ ๕ คือภิกษุผู้สวดมิได้ออกชื่อนาค ๑ มิได้ออกชื่อสงฆ์ ๑ มิได้ออกชื่ออุปัชฌาย์ ๑ มิได้ออกชื่อเอสาญัตติ ๑ ตั้งญัตติไว้ภายหลังกรรมวาจา สวดกลับต้นเปนปลายกลับปลายเปนต้น ๑ เปนญัตติวิบัติเปนคำรบ ๒ อนึ่งกรรมวาจา​วิบัติโดยอนุสาวนะด้วยอาการ ๕ คือ ภิกษุสวดมิได้ออกชื่อนาค ๑ มิได้ออกชื่อสงฆ์ ๑ มิได้ออกชื่ออุปัชฌาย์ ๑ ไม่สวดกรรมวาจา ๑ สวดกรรมวาจาก่อนแล้วจึงตั้งญัตติไว้ภายหลัง ๑ ทั้ง ๕ ประการนี้เปนวิบัติคำรบ ๓ ชื่ออนุสาริวิบัติ อนึ่งกรรมจะวิบัติ โดยสีมาด้วยสีมาวิบัติ ๑๑ มีสีมาน้อยนักมิพอพระสงฆ์ ๒๑ รูปเปนต้น ว่าวิบัติหนึ่งคำรบ ๔ ชื่อว่าสีมาวิบัติ อนึ่งกรรมวิบัติโดยบริสัชด้วยอาการ ๑๒ ประการ คือสงฆ์จะกระทำกรรมด้วยวัคค ๔ วัคค ๕ วัคค ๑๐ วัคค ๑๒ ภิกษุมิได้ครบวัคค ๑ ภิกษุควรแก่ฉันทยังมิได้นำฉันทมาบอกแก่สงฆ์ คณะสงฆ์มาพร้อมกันแล้วภิกษุองค์ใดองค์หนึ่งห้ามเสีย ซึ่งกรรมว่ากรรมนี้มิเปนธรรม ๑ ในจตุวัคคมีอาการ ๓ ดังนี้ ในปัญจทสวัคคมีอาการ ๓ เหมือนกัน จึงเปนอาการ ๑๒ วิบัติอันนี้คำรบ ๕ ชื่อบริสวิบัติ ถ้าสังฆกรรมทั้งปวงนี้ต้องเข้าในวิบัติอันใดอันหนึ่งสังฆกรรมนั้นเสีย ก็มิได้เปนสังฆกรรมเลย ถ้าบวชกุลบุตรๆ นั้นก็บมิเปนภิกษุ ถ้าแลกรรมวาจาอนุสาวนะเปนปาราชิก คณะสงฆ์สำคัญว่ากรรมวาจาอนุสาวนะนั้น เปนภิกษุอยู่แล้วให้อุปสมบท ๆ นั้นได้ชื่อว่าบวชเปนอันดี เหตุภิกษุเปนปาราชิกสวดกรรมวาจานั้นด้วยอำนาจสงฆ์ได้ชื่อว่าสงฆ์สวด สมด้วยพระบาฬีว่า “สํโฆ อุปสมฺปาเทยฺย สํโฆ อุปสมฺปาเทติ อุปสมฺปนฺโน สํเฆน นาโค” อนึ่งภิกษุสงฆ์จะกระทำอุโบสถกรรมนั้นๆ ถ้าคณะสงฆ์ ๔ รูปกับทั้งภิกษุทุศีลนั้นอุโบสถนั้นมิเปนอันกระทำ ถ้าคณะสงฆ์ ๕ รูปกับทั้งภิกษุทุศีลนั้น​กระทำปวารณากรรมๆนั้นมิเปนอันกระทำ ถ้าภิกษุปรกติครบ ๔ รูปอยู่แล้วในอุโบสถกรรม ครบ ๕ รูปในปวารณากรรมอยู่แล้ว แม้นภิกษุทุศีลแทรกปนอยู่ด้วยแลคณะสงฆ์มิได้รู้ อุโบสถกรรมปวารณากรรมนั้นเปนอันกระทำ ถ้าคณะสงฆ์รู้แล้วจะทำอุโบสถกรรมปวารณากรรมกับภิกษุทุศีล แลอุโบสถกรรมปวารณากรรมไม่เปนอันกระทำ คณะสงฆ์นั้นต้องอาบัติทุกกฎ ซึ่งภิกษุทุศีลสวดบัญตินี้ จะได้ต้องในวิบัตินั้นหามิได้ เหตุกล่าวกรรมวาจานั้นบริบูรณ์อยู่ พระสงฆ์ฟังนั้นสำคัญว่าภิกษุทุศีลนั้นเปนภิกษุบริสัชเหลือวัคคอยู่ กุลบุตรผู้บวชนั้นจึงมิได้เสียเปนภิกษุภาวะในพระสาสนา แลซึ่งวินัยสิกขาบทนี้เปนพระพุทธวิไสยลึกซึ้งสุขุมภาพ อาตมภาพพิพากษามาทั้งนี้แต่ตามวารพระบาฬีอรรถกถาฎีกาฉลองพระเดชพระคุณได้เนื้อความแต่เพียงนี้ ขอถวายพระพร ๚