คำนำ

พระยามหิบาลบริรักษ์ กับคุณหญิงอุ๊น มหิบาล ต.จ. จะทำการปลงศพ นางเป้า คุณเสถียร มารดาคุณหญิงมหิบาลบริรักษ์ ปราถนาจะใคร่พิมพ์หนังสือเปนของแจกเนื่องในทักษิณานุปทานการกุศลซึ่งบำเพ็ญนั้นสักเรื่อง ๑ มาขอให้กรรมการช่วยเลือกเรื่องหนังสือในหอพระสมุดวชิรญาณสำหรับพระนครให้พิมพ์ตามประสงค์

ในขณะนั้นหอพระสมุดฯ กำลังรวบรวมเรื่องพระราชปุจฉาครั้งกรุงศรีอยุธยาแลครั้งกรุงรัตนโกสินทร์ จะพิมพ์เปนหนังสือประชุมพระราชปุจฉาขึ้นใหม่ เปนหนังสือ ๕ ภาค แลมหาอำมาตย์ตรี พระยาประภากรวงศ์ ได้รับพิมพ์ภาคที่ ๑ อำมาตย์โท พระบรรหารภูมิสถิตย์ ได้รับพิมพ์ภาคที่ ๒ แล้ว ข้าพเจ้าจึงชวนให้พระยามหิบาลบริรักษ์กับคุณหญิงมหิบาลบริรักษ์ พิมพ์ภาคที่ ๓ ต่อมา เพราะหนังสือเรื่องนี้ซึ่งใคร่ๆ คงจะชอบใจอ่านโดยมาก

เรื่องประวัติของพระราชปุจฉานี้ หอพระสมุดฯ ได้เคยพิมพ์ในสมุดเล่ม ๑ เปนครั้งแรกเมื่อปี พ.ศ. ๒๔๕๕ แต่เรื่องพระราชปุจฉารวบรวมได้ในเวลานั้นยังน้อย ต่อมาสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทววงศ์วโรประการประทานฉบับเพิ่มเติมบ้าง ได้มาจากที่อื่นอิกบ้าง จึงเห็นว่าควรจะรวมพิมพ์ใหม่อิกครั้ง ๑ แต่จะพิมพ์เปนสมุดเล่มเดียวอย่างครั้งแรก เกรงขนาดเล่มสมุดจะใหญ่เกินไป แลทุนที่พิมพ์จะแรงนัก จึงได้คิดทำเปนประชุมพระราชปุจฉาแลแบ่งพิมพ์เปน ๕ ภาคด้วยกัน หวังใจว่าจะมีท่านผู้อื่นรับพิมพ์ภาคหลังๆ ต่อไปจนจบ

ข้าพเจ้าขออนุโมทนากุศลบุญราษี ซึ่งพระยามหิบาลบริรักษ์กับคุณหญิงมหิบาลบริรักษ์ ได้บำเพ็ญในการปลงศพสนองคุณมารดา คุณหญิงมหิบาลบริรักษ์ ด้วยความกตัญญูกตเวที แลได้พิมพ์หนังสือนี้ให้แพร่หลาย หวังใจว่าท่านทั้งหลายผู้ซึ่งได้รับหนังสือนี้ไป คงจะอนุโมทนาทั่วกัน

สภานายก

หอพระสมุดวชิรญาณ

วันที่ ๒๔ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๖๔