๑๐๑ ประกาศให้ผู้ที่ไปราชการหัวเมืองและต่างประเทศทำหนังสือกราบบังคมทูลโดยตรง

คัดจากหมายรับสั่งณ วันอาทิตย์ เดือน ๔ แรม ๑ ค่ำ ๑ ปีมะเสง นพศก

ด้วยเจ้าพระยาธรรมาธิกรณ์ รับพระบรมราชโองการใส่เกล้าฯ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สั่งว่า แต่งให้ราชทูต อุปทูต ตรีทูต เชิญพระราชสาส์นคุมเครื่องมงคลราชบรรณาการออกไปจำเริญทางพระราชไมตรีกับเจ้าวิกตอเรียณกรุงลอนดอน เมื่อทูตกราบถวายบังคมลาออกไปได้ทรงพระกรุณาดำรัสสั่ง ครั้นออกไปก็ได้มีพระราชหัดถเลขาทรงกำชับ ว่าทูตไปถึงบ้านเมืองใดมีเหตุการสิ่งใดให้มีหนังสือบอกเข้าไปยังเจ้าพนักงานตามกระทรวงฉบับ ๑ มีตรงมากราบบังคมทูลพระกรุณาฉบับ ๑ ทูตทราบความแล้วก็ไม่มีหนังสือเข้าไปตามกระแสรับสั่ง มีหนังสือมาถึงคนโน้นคนนี้ให้นำขึ้นกราบบังคมทูลพระกรุณาทุกครั้ง ครั้นหนังสือเข้าไปถึงจะฉีกผนึกออกทรงก็ผิดธรรมเนียม ต้องพระราชทานหนังสือไปให้ผู้นั้นผู้นี้ฉีกดูรู้เนื้อความแล้ว ผู้ซึ่งได้รับหนังสืองดรออยู่วันหนึ่งบ้างสองวันบ้าง จึงได้นำหนังสือมาทูลเกล้าฯ ถวาย การควรจะทราบความโดยเร็วหาได้ทราบไม่ ทรงเห็นเปนลำบากยากนัก

ตั้งแต่นี้สืบไปโปรดเกล้าฯ ดำรัสให้ข้าทูลลอองคนใดถือศักดินาตั้งแต่ ๔๐๐ ไร่ขึ้นไป จะไปราชการหัวเมืองปักษ์ใต้ ฝ่ายเหนือ ฝ่ายตวันตก ตวันออก เมืองประเทศราชก็ดี และจะเปนราชทูต อุปทูต ตรีทูต ออกไปประเทศต่างๆ ก็ดี ถ้าข้าทูลลอองไปถึงบ้านเมืองใดมีเหตุการสิ่งใด และสืบทราบข่าวคราวแปลกปลาดควรจะต้องบอก ก็ให้พร้อมกันบอกเข้ามากราบบังคมทูลพระกรุณาฉบับ ๑ บอกมายังเจ้าพนักงานตามกระทรวงฉบับ ๑ ความที่จะบอกกราบทูลพระกรุณานั้น ความต้นจะลงในหนังสือให้ว่า ข้าพระพุทธเจ้า ผู้นั้น ขอพระราชทานกราบบังคมทูลพระกรุณาให้ทรงทราบใต้ฝ่าลอองธุลีพระบาท ด้วยข้าพระพุทธเจ้ากราบถวายบังคมลาออกไปจากกรุงเทพฯ ณวันนั้น เดือนนั้น ปีนั้น ไปถึงเมืองนั้น วันนั้น เดือนนั้น มีเหตุการสิ่งนั้นๆ ได้จัดแจงไปอย่างนั้น ว่าความแต่สั้นๆ พอทรงทราบจงทุกครั้ง แล้วให้ว่าความรายนี้ได้บอกเข้ามายังเจ้าพนักงานตามพนักงานฉบับ ๑ อย่าให้ระวังผิดกลัวเหลือกลัวเกิน และบอกไปถึงคนโน้นคนนี้ ต้องให้นำความขึ้นกราบบังคมทูลพระกรุณา อย่าให้ช้าไปเหมือนราชทูต อุปทูต ตรีทูต ออกไปกรุงลอนดอนได้เปนอันขาดทีเดียว

ถ้าข้าราชการคนใดไม่บอกเหตุการมากราบบังคมทูลพระกรุณาตามรับสั่ง จะเอาตัวเปนโทษ ให้มหาดไทย กลาโหม กรมท่า กรมพระสัสดี หมายบอกข้าราชการผู้ใหญ่ผู้น้อยฝ่ายทหารพลเรือน พระบรมมหาราชวังให้รู้จงทั่วทุกตำแหน่งอย่าให้ขาดได้ตามรับสั่ง

ได้เขียนหมายเดิรไป วันอาทิตย์ เดือน ๔ แรมค่ำ ๑ ปีมะเสง นพศกทั้งหมด