- คำนำ
- อธิบายประชุมคำพากย์รามเกียรติ์
- ประชุมคำพากย์รามเกียรติ์ ภาค ๑
- พากย์สามตระ เบิกหน้าพระ
- พากย์กระบวนทศกัณฐ์ลงสวน
- พากย์นางลอย
- พากย์นาคบาศ
- พากย์พิธีพรหมาสตร์
- พากย์กระบวนทัพมังกรกัณฐ์
- พากย์กระบวนมังกรกัณฐ์ ยกไปขัดตาทัพ
- พากย์ศึกมังกรกัณฐ์
- พากย์ทศกัณฐ์ บอกข่าวมังกรกัณฐ์ล้ม
- พากย์พรหมาสตร์
- พากย์เอราวัณ
- พากย์นางสีดามาสนามรบ
- พากย์รถต่าง ๆ
- พากย์กระบวนทัพม้าวิรุณจำบัง
- พากย์ทัพม้า
- คำพากย์ พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ ๖
- ประชุมคำพากย์รามเกียรติ์ ภาค ๒
- ประชุมคำพากย์รามเกียรติ์ ภาค ๓
- ประชุมคำพากย์รามเกียรติ์ ภาค ๔
- ภาคผนวก ตำราเล่นหนังในงานมหรสพ ฉบับหอพระสมุดวชิรญาณ
พากย์เอราวัณ
พระราชนิพนธ์รัชกาลที่ ๒
| ๏ อินทรชิตบิดเบือนกายิน | เหมือนองค์อมรินทร์ |
| ทรงคชเอราวัณ | |
| ๏ ช้างนิรมิตฤทธิแรงแข็งขัน | เผือกผ่องผิวพรรณ |
| สีสังข์สะอาดโอฬาร์ | |
| ๏ สามสิบสามเศียรโสภา | เศียรหนึ่งเจ็ดงา |
| ดังเพชรรัตน์รูจี | |
| ๏ งาหนึ่งเจ็ดโบกขรณี | สระหนึ่งย่อมมี |
| เจ็ดกออุบลบันดาล | |
| ๏ กอหนึ่งเจ็ดดอกดวงมาลย์ | ดอกหนึ่งแบ่งบาน |
| มีกลีบได้เจ็ดกลีบผกา | |
| ๏ กลีบหนึ่งมีเทพธิดา | เจ็ดองค์โสภา |
| แน่งน้อยลำเพานงพาล | |
| ๏ นางหนึ่งย่อมมีบริวาร | อีกเจ็ดเยาวมาลย์ |
| ล้วนรูปนิรมิตมารยา | |
| ๏ จับระบำรำร่ายส่ายหา | ชำเลืองหางตา |
| ทำทีดังเทพอัปสร | |
| ๏ มีวิมานแก้วงามบวร | ทุกเกศกุญชร |
| ดังเวไชยันต์อมรินทร์ | |
| ๏ เครื่องประดับเก้าแก้วโกมิน | ซองหางกระวิน |
| สร้อยสายชนักถักทอง | |
| ๏ ตาข่ายเพชรรัตน์ร้อยกรอง | ผ้าทิพย์ปกตระพอง |
| ห้อยพู่ทุกหูคชสาร | |
| ๏ โลทันสารถีขุนมาร | เปนเทพบุตรควาญ |
| ขับท้ายที่นั่งช้างทรง | |
| ๏ บรรดาโยธาจัตุรงค์ | เปลี่ยนแปลงกายคง |
| เปนเทพไทเทวัญ | |
| ๏ ทัพหน้าอารักษ์ไพรสัณฑ์ | ทัพหลังสุบรรณ |
| กินรนาคนาคา | |
| ๏ ปีกซ้ายฤๅสิทธ์วิทยา | คนธรรพ์ปีกขวา |
| ตั้งตามตำรับทัพไชย | |
| ๏ ล้วนถืออาวุธเกรียงไกร | โตมรศรไชย |
| พระขรรค์คทาถ้วนตน | |
| ๏ ลอยฟ้ามาในเวหน | รีบเร่งรี้พล |
| มาถึงสมรภูมิไชย ฯ |
ฯ เจรจา ฯ
| ๏ เมื่อนั้นจึงพระจักรี | พอพระสุริย์ศรี |
| อรุณเรืองเมฆา | |
| ๏ ลมหวนอวลกลิ่นมาลา | เฟื่องฟุ้งวนา |
| นิวาสแถวแนวดง | |
| ๏ ผึ้งภู่หมู่คณาเหมหงส์ | ร่อนราถาลง |
| แทรกไซ้ในสร้อยสุมาลี | |
| ๏ ดุเหว่าเร้าเร่งพระสุริย์ศรี | ไก่ขันปีกตี |
| กู่ก้องในท้องดงดาน | |
| ๏ ปักษาตื่นตาขันขาน | หาคู่เคียงประสาน |
| สำเนียงเสนาะในไพร | |
| ๏ เดือนดาวดับเศร้าแสงใส | สร่างแสงอโณทัย |
| ก็ผ่านพยับรองเรือง | |
| ๏ จับฟ้าอากาศแลเหลือง | ธิบดินทร์เธอบรรเทือง |
| บรรทมฟื้นจากไสยา ฯ |
ฯ เจรจา ฯ
| ๏ เสด็จทรงรถแก้วโกษีย์ | ไพโรจน์รูจี |
| จะแข่งซึ่งแสงสุริย์ใส | |
| ๏ เทียมสินธพอาชาไนย | เริงร้องถวายไชย |
| ชันหูระเหิดหฤหรรษ์ | |
| ๏ มาตลีสารถีเทวัญ | กรกุมพระขรรค์ |
| ขับรถมากลางจัตุรงค์ | |
| ๏ เพลารอยพลอยประดับดุมวง | กึกก้องกำกง |
| กระทบกระทั่งธรณี | |
| ๏ มยุรฉัตรชุมสายพรายศรี | พัดโบกพัชนี |
| กระบี่ระบายโบกลม | |
| ๏ อึงอินทเภรีตีระงม | แตรสังข์เสียงประสม |
| ประสานเสนาะในไพร | |
| ๏ เสียงพลโห่ร้องเอาไชย | เลื่อนลั่นสนั่นใน |
| พิภพเพียงทำลาย | |
| ๏ สัตภัณฑ์บรรพตทั้งหลาย | อ่อนเอียงเพียงปลาย |
| ประนอมประนมชมไชย | |
| ๏ พสุธาอากาศหวาดไหว | เนื้อนกตกใจ |
| ซุกซ่อนประหวั่นขวัญหนี | |
| ๏ ลูกครุฑพลัดตกฉิมพลี | หัสดินอินทรี |
| คาบช้างก็วางไอยรา | |
| ๏ วานรสำแดงเดชา | หักถอนพฤกษา |
| ถือต่างอาวุธยุทธยง | |
| ๏ ไม้ไหล้ยูงยางกลางดง | แหลกหลู้ล้มลง |
| ละเอียดด้วยฤทธิโยธี | |
| ๏ อากาศบดบังสุริย์ศรี | เทวัญจันทรี |
| ทุกชั้นอำนวยอวยไชย | |
| ๏ บ้างเปิดแกลแก้วแววไว | โปรยทิพย์มาลัย |
| ซ้องสาธุการบูชา | |
| ๏ ชักรถรี่เรื่อยเฉื่อยมา | พุ่มบุษป์มาลา |
| กงรถไม่จดธรณิน | |
| ๏ เร่งพลโยธาพานรินทร์ | เร่งรัดหัสดิน |
| วานรให้เร่งรีบมา ฯ |
ฯ เจรจา หยุดทัพ ฯ
| ๏ เมื่อนั้นพระศรีอนุชา | เอื้อนอรรถวัจนา |
| ตรัสถามสุครีพขุนพล | |
| ๏ เหตุไฉนสหัสนัยน์เสด็จดล | สมรภูมิไพรสณฑ์ |
| เธอมาด้วยกลอันใด | |
| ๏ สุครีพทูลทัดเฉลยไข | ทุกทีสหัสนัยน์ |
| เสด็จด้วยหมู่เทวา | |
| ๏ อวยไชยถวายทิพย์มาลา | บัดนี้เธอมา |
| เห็นวิปริตดูฉงน | |
| ๏ ทรงเครื่องศัสตราแย่งยล | ฤๅจะกลับเปนกล |
| ไปเข้าด้วยราพณ์อาธรรม์ | |
| ๏ พระผู้เรืองฤทธิแข็งขัน | คอยดูสำคัญ |
| อย่าไว้พระทัยไพรี ฯ | |
| ๏ เมื่อนั้นอินทรชิตยักษี | ตรัสสั่งเสนี |
| ให้จับระบำรำถวาย | |
| ๏ ให้องค์อนุชานารายณ์ | เคลิบเคลิ้มวรกาย |
| จะแผลงซึ่งศัสตรศรพล ฯ |
ฯ เจรจา ฯ
| ๏ อินทรชิตสถิตเหนือเอรา | วัณทอดทัศนา |
| เห็นองค์พระลักษณ์ฤทธิรงค์ | |
| ๏ เคลิบเคลิ้มหฤทัยใหลหลง | จึงจับศรทรง |
| พรหมาสตร์อันเรืองเดชา | |
| ๏ ทูนเหนือเศียรเกล้ายักษา | หมายองค์พระอนุชา |
| ก็แผลงสำแดงฤทธิรณ | |
| ๏ อากาศก้องโกลาหล | โลกลั่นอึงอล |
| อำนาจสะท้านธรณี | |
| ๏ ศรเต็มไปทั่วราศี | ต้ององค์อินทรีย์ |
| พระลักษณ์ก็กลิ้งกลางพล ฯ |
ฯ เจรจา อินทรชิตกลับทัพ ฯ
| ๏ เมื่อนั้นองค์พระจักรี | เสด็จออกยังศรี |
| สุวรรณราชพลับพลา | |
| ๏ ครั้นล่วงสายัณหเวลา | หวาดหวั่นวิญญา |
| ระทดพระทัยพันทวี | |
| ๏ คอยข่าวนุชน้อยโฉมศรี | จนจวนพระรวี |
| จะสิ้นซึ่งแสงรอนรอน | |
| ๏ บเห็นพวกพลพานร | นำข่าวสังหรณ์ |
| มาแจ้งยุบลร้ายดี | |
| ๏ หนึ่งทักขิณเนตรจักรี | เกิดลางกาลี |
| กระเหม่นนิมิตผิดผัน | |
| ๏ ส่ำเสียงศิลป์ลั่นอัศจรรย์ | เสียงพลกุมภัณฑ์ |
| ก็โห่สำเนียงเกรียงไกร | |
| ๏ ฤๅพวกไพรีมีชัย | ผลาญนุชดวงใจ |
| สิ้นชีพในกลางณรงค์ ฯ |
ฯ เจรจา ฯ
| ๏ เสด็จจากสุวรรณราชพลับพลา | รีบเร่งลีลา |
| ลุแหล่งณรงค์ราวี | |
| ๏ พระเสด็จลุยเลือดโยธี | เที่ยวหาพระศรี |
| อนุชผู้ร่วมหฤทัย | |
| ๏ บมิพบพระเพื่อนเข็ญใจ | มืดมัวทั่วไป |
| ด้วยเปนเวลาราตรี | |
| ๏ เสด็จพลางทางทรงโศกี | แซ่เสียงปักษี |
| วังเวงวิเวกในวนานต์ | |
| ๏ สกุณีเหมือนจะมีอาการ | บอกแจ้งแสดงสาร |
| พระนุชให้เรียมฟัง | |
| ๏ พระเสด็จประทับแทบร่มรัง | หวั่นหวั่นหวาดหวัง |
| ระทวยระทดหฤทัย ฯ |
ฯ เจรจา ฯ
| ๏ จับจันทวาทิตย์ทันใด | ลั่นสายศิลป์ไชย |
| โชติช่วงดังดวงจันทรา | |
| ๏ เพียงจันทร์เพ็ญบูรณ์โสภา | ส่องสว่างเวหา |
| กำจัดซึ่งมืดมณฑล | |
| ๏ แสงจันทร์แจ่มฟ้าสากล | จึ่งพระภุชพล |
| บพิตรเธอทอดทัศนา | |
| ๏ พบศพชามพูวราชา | พระเร่งโศกา |
| สลดระทดหฤทัย | |
| ๏ โอ้ชามพูวราชชาญไชย | ท่านเรืองฤทธิไกร |
| เปนยอดทหารโหรา | |
| ๏ บัดนั้นพระเสด็จยาตรา | ลุยเลือดโยธา |
| อเนกนองปัฐพี | |
| ๏ พบศพบุตรพระยาพาลี | โอ้ว่าขุนกระบี่ |
| กระบินทร์มาสิ้นสุดปราณ | |
| ๏ ท่านอาสาสื่อเมืองมาร | มีคุณูปการ |
| แก่เราทุกสิ่งนานา | |
| ๏ ไม่ควรม้วยด้วยยักษา | พระเสด็จยาตรา |
| มาพบสุครีพขุนพล | |
| ๏ น้องเจ้าขีดขินมณฑล | ตัวท่านถวายพล |
| ภักดีด้วยความสัตยา | |
| ๏ ครั้งหนึ่งมีคุณอาสา | หักฉัตรอสุรา |
| ธิราชก็รุกราญรอน | |
| ๏ ควรฤๅมาม้วยด้วยศร | ดับนั้นภูธร |
| ก็พบคำแหงหนุมาน | |
| ๏ พระเจ้าเร่งเศร้าสงสาร | โอ้โอ๋หนุมาน |
| เปนยอดทหารเดชา | |
| ๏ ตัวท่านทำการอาสา | ถวายแหวนสีดา |
| แล้วนำยุบลข่าวสาร | |
| ๏ เราจึ่งแจ้งคดีโดยการ | แห่งยอดเยาวมาลย์ |
| สีดาผู้เฉิดโฉมสวรรค์ | |
| ๏ เราตั้งใจจะปูนรางวัล | แก่ขุนกระบี่อัน |
| มีจิตกระตัญญูมา | |
| ๏ ดับนั้นพระเสด็จยาตรา | เห็นพระอนุชา |
| ธิราชเธอกลิ้งกลางพล | |
| ๏ ต้องศรพรหมาสตร์ฤทธิรณ | กรึงแน่นทรวงบน |
| ตลอดจนยอดปฤษฎางค์ ฯ |
๑๑
| ๏ พระวิ่งเข้าประคองเกศ | พระเยาวเรศขึ้นมาวาง |
| ลงเหนือพระเพลาพลาง | พิลาปแล้วก็โศกา |
| ๏ พระวินิจจิตโศก | วิโยคไห้อยู่โหยหา |
| โอโอ๋พระอนุชา | ในอกพี่ร้อนดังเพลิงฮือ |
| ๏ พ่อถือพระขรรค์อยู่กับกร | พ่อทรงศรอยู่กับมือ |
| รู้พระเวทอันเลื่องฦๅ | ในแผ่นภพธาตรี |
| ๏ พี่อดนอนเจ้าอดกิน | อดได้สิ้นสิบสองปี |
| ควรฤๅให้ไพรี | มาลอบล้างให้บรรลัย |
| ๏ เจ้าไม่ระวังพระองค์เลย | พ่อทรามเชยผู้พิสมัย |
| ฤๅเจ้าเมินประมาทไป | พ่อร่วมใจจึงมรณา |
| ๏ จะนับในประยูรพงศ์ | สุริย์วงศ์อยุทธยา |
| แต่องค์พระอนุชา | ทั้งสามราชกุมาร |
| ๏ กับพี่เปนสี่ชาย | อันเพริศพรายด้วยศรผลาญ |
| ตรีโลกไม่ต้านทาน | สะท้านทั่วทิศาดล |
| ๏ อยู่สองให้ครองกรุง | บำรุงราชมณฑล |
| พี่น้องเราสองคน | นิราศร้างบุรีมา |
| ๏ กับเจ้าสีดาเดียว | มาท่องเที่ยวอรัญวา |
| สิ้นสัตย์พระชนกา | ธิราชแล้วจะคืนวัง |
| ๏ เวราสิ่งใดหนอ | มาเกิดก่อให้จริงจัง |
| แหวะดวงพระทรวงหวัง | วิโยคยกเอาดวงใจ |
| ๏ เมียรักก็จากแล้ว | ฤๅน้องแก้วมาบรรลัย |
| อกเอ๋ยจะอยู่ไย | ให้หนักฟ้าแลแผ่นดิน |
| ๏ เทวาจะฦๅข่าว | ทุกไทท้าวจะติฉิน |
| ว่าพี่แพ้แก่ไพริน | จนสุดสิ้นพระอนุชา |
| ๏ เสียยศทั้งเสียศักดิ์ | พ่อยอดรักมาอัปรา |
| เสียทีที่เกิดมา | ในวงศาพระสุริยน |
| ๏ เพ่งพิศพระวรพักตร์ | พ่อยอดรักผู้นฤมล |
| เห็นเนตรพระยุคล | สลบหลับไม่ลืมแล |
| ๏ พิศโฉมยิ่งโทมนัส | ให้กลุ้มกลัดในดวงแด |
| พระวิลาศคือวงแข | ดังฤๅมาเศร้าอยู่โรยรา |
| ๏ ผิวเนื้อเจ้าเหลืองาม | อร่ามรูปดังทองทา |
| พ่อเอ๋ยมาไสยา | อยู่เหนือพื้นธุลีทราย ฯ |
ฯ โอด ฯ
| ๏ พระจับศรกระชากฉุด | พรหมาสตร์ไม่หลุดออกจากกาย |
| จะฉุดหนักก็เกรงสาย | สวาดิพี่จะเจ็บองค์ |
| ๏ พระค่อยค่อยประคองชัก | กลัวเจ้าลักษณ์จะปลดปลง |
| กรึงแน่นระนังองค์ | พระทัยท้าวเธอโกรธา |
| ๏ ใครหนอช่างประสาท | พรหมาสตร์ให้อสุรา |
| มาแผลงผลาญพระอนุชา | พระนุชน้องให้วายปราณ |
| ๏ เร่งมาแก้ซึ่งไสยเวท | ให้พ้นเภทพระเยาวมาลย์ |
| หาไม่จะแผลงผลาญ | พิภพโลกให้ยับยัน |
| ๏ ผาดแผดพระสุรเสียง | สำเนียงก้องอากาศสวรรค์ |
| ฝูงเทพเทวัญ | ก็เย็นระย่อยะเยือกใจ |
| ๏ ครั้นวายกริ้วแล้วกรมจิต | ครั้นขุกคิดก็อาลัย |
| ทอดถอนพระหฤทัย | พระชลนัยน์ก็ไหลลง ฯ |
ฯ โอด ฯ
| ๏ ทรงกันแสงกำสรดสร้อย | ไห้ละห้อยพระทรวงทรง |
| โอบอุ้มพระวรองค์ | มาแนบไว้กับกายา |
| ๏ พ่อเอ๋ยเมื่อแรกเรา | จะกราบเกล้าอำลามา |
| จากศรีอยุทธยา | พระมารดาเราสามองค์ |
| ๏ ปรารมภ์ด้วยเจ้าลักษณ์ | ยังเด็กนักจะเดินดง |
| ในป่าพนาระหง | พระวงศาก็อาวรณ์ |
| ๏ หากวางพระหฤทัย | ด้วยพี่ไซ้จึงให้จร |
| ควรฤๅพระสายสมร | มาสิ้นชีพชีวา |
| ๏ กิตติศัพท์จะเฟื่องฟุ้ง | ไปถึงกรุงอยุทธยา |
| พระญาติวงศา | จะว่าพี่มิอาลัย |
| ๏ จะว่ารักเมียยิ่งกว่าน้อง | ไม่ปกป้องให้มีภัย |
| ละเจ้าให้ออกไป | ประยุทธด้วยยักษ์แต่ลำพัง |
| ๏ จนสุดสิ้นสวรรคต | พี่เร่งระทดถึงความหลัง |
| ใครเลยจะเล็งหวัง | ประจักษ์แจ้งในใจจง |
| ๏ แต่บรรดาพระหน่อนาถ | อันร่วมราชบิตุรงค์ |
| หาไหนได้เหมือนองค์ | เจ้าลักษณ์พี่ไม่มีเลย |
| ๏ เจ้าร่วมรักพ่อร่วมร้อน | เจ้าร่วมที่นอนพ่อร่วมเขนย |
| เจ้าร่วมสรงพ่อร่วมเสวย | สว่างร้อนทุกเวลา |
| ๏ ไปไหนนิดก็ติดต้อย | แต่น้อยน้อยจนใหญ่มา |
| ร่ายเรียงพระมารดา | สัญญาว่าร่วมอุทรกัน |
| ๏ โอ้พ่อลำเพาภาคย์ | เจ้าเพื่อนยากผู้เฉิดฉัน |
| พิศไหนก็พรายพรรณ | ดังสีสุวรรณมาทาบทา |
| ๏ เจ้าแรกรุ่นกำดัดชม | ภิรมย์รสเสนหา |
| ด้วยสาวสวรรค์กัลยา | พ่อละเสียไม่อาลัย |
| ๏ รักพี่ออกมาตาม | พยายามถึงกลางไพร |
| จนเจ้ามาตักษัย | ฤทัยพี่ดิ้นอยู่แดดาล |
| ๏ ครั้นเมื่อต้องโมกขศักดิ์ | ก็ปิ้มจักบรรลัยลาญ |
| ใช้ให้หนุมาน | ทะยานไปศรีอยุทธยา |
| ๏ ทูลข่าวพระเพลารถ | จึงได้โอสถนั้นมา |
| ทาทันพระสุริยา | พระอนุชาจึงคืนองค์ |
| ๏ ครั้งสองเมื่อต้องศาตร | นาคบาศก็ยิ่งยง |
| รึงรัดพระวรองค์ | อยู่เหนือพื้นพนาดอน |
| ๏ พิเภกเขาบอกแจ้ง | พี่จึงแผลงธนูศร |
| เปนครุฑมาราญรอน | พระเวทมารก็บรรลัย |
| ๏ ครั้งนี้สิศรศาตร | พรหมาสตร์เขาเกรียงไกร |
| จะเหลียวหาไม่เห็นใคร | จะแก้ไขพระอนุชา |
| ๏ สุดรู้ก็สุดฤทธิ | สุดที่จะคิดนะน้องอา |
| ใครเลยจะเอายา | มาชุบช่วยพระน้องเรา |
| ๏ แม้นรอดแล้วจะแทนท่าน | คุณนั้นปานพระเมรุเขา |
| ไฉนหนอพระนงเยาว์ | ยุพาพี่จะคืนคง |
| ๏ คิดมาน่าน้อยใจ | เจ้าช่างไม่ระวังองค์ |
| สู้ศึกฤๅมาทะนง | ถนัดแล้วอยู่เต็มกาย |
| ๏ พระไห้ร่ำแต่ย่ำยาม | จนยามสามไม่วางวาย |
| พระชลเนตรไม่เหือดหาย | เปนสายเลือดลงรินริน |
| ๏ จะปลุกสั่นสักเท่าไร | ไม่หวาดไหวพระกายิน |
| โอ้โอ๋พระยุพิน | ไม่ผินพักตร์มาพาที |
| ๏ ไก่ขันอยู่แจ้วแจ้ว | จะรุ่งแล้วพระโฉมศรี |
| เคยปลุกพี่พาที | ไปสรงสินธุสาคร |
| ๏ ได้ยินเสียงดุเหว่าร้อง | พระกอดน้องผู้สายสมร |
| ลุกขึ้นเถิดเราจะจร | พระกรสั่นแล้วโศกา |
| ๏ จะปลอบปลุกสักเท่าใด | ไม่หวาดไหวพระกายา |
| โอ้โอ๋พระอนุชา | เจ้าม้วยแล้วฤๅไฉน |
| ๏ มาตรแม้นเจ้าม้วยแล้ว | พระขรรค์แก้วอันเกรียงไกร |
| จะกรีดศอให้บรรลัย | ไปพบเจ้าในเมืองสวรรค์ |
| ๏ สิ้นเสียงที่กันแสง | สุดที่แรงจะรำพัน |
| เอนองค์พระทรงธรรม์ | ลงกับเกศพระอนุชา ฯ |
๑๖
| ๏ อุส่าห์ฟื้นฝืนสติภาวนา | ว่าโอ้โอ๋อนิจจา |
| ได้คำเดียวก็หายเสียง | |
| ๏ พระบ่ายศิโรตม์ลงเรียบเรียง | ทอดทบสลบเคียง |
| พระน้องอยู่เหนือปัฐพี ฯ |
