ว่าด้วยศัพท์ พระอิศวร และประติทิน

หนังสือพิมพ์ลงชื่อว่าพระอินสวน ผู้ลงหนังสือพิมพ์ก็มีครูอาจารย์ให้ถามครูอาจารย์ว่ามีหรือที่ชื่อว่าพระอินสวน ดูเป็นตาอินไม่ได้อยู่ในเมือง เป็นคนอยู่สวน ถูกแล้วหรือ หนังสือในราชการเขียนอย่างหนึ่ง ครูโรงพิมพ์อุตตริยักไปเป็นหลายอย่าง อย่าง ภาย เขียนว่า ผ่าย ลมพยุห์ เขียนว่า ลมพายุ และอะไรๆ อื่นอีกเป็นอันมาก ก็พระอินสวนนี้หนังสือราชการก็ไม่เคยเขียนเคยใช้ เป็นแต่คำผู้หญิงเรียกไม่ถูกเรียกเล่น ถามครูดูก่อนเถิด ถูกแล้วหรือ หรือจะเกี่ยงว่าทำตามเสียงคนอ่าน ก็หนังสืออังกฤษเป็นอะไร ในภาษาอังกฤษเองเขียนแลลงพิมพ์ตามลัทธิหนังสือแทบทั้งนั้น เสียงคนอ่านไปอย่างหนึ่ง ตัวหนังสือไปอย่างหนึ่ง สิอ่านกันได้เขียนกันได้ หนังสือไทยภาษาไทยก็เป็นภาษาเป็นหนังสือลูกศิษย์มีครู แต่ทำไมพวกโรงพิมพ์มาคิดว่าเป็นหนังสือและภาษาอาภัพอัปลักษณ์นักหนา ตัวตามหนังสือต้องกับภาษาสันสกฤตก็ไม่ยอมเขียนและลงพิมพ์หรือสำเนียงเสียงผู้ดี แลผู้รู้อ่านก็ไม่เอา ฉะเพาะจะเอาแต่เสียงไพร่เลวที่ไม่รู้หนังสือ ที่เรียกอะไรไม่ถูก มาใช้เอาเป็นประมาณ

หนังสือจำพวกเรียงรายวัน นับคติพระอาทิตย์พระจันทร์และอื่นๆ ที่ลงเป็นตรางนั้น ภาษาไทยเช่นเขียนว่าประฏิทิน และคำเพ็ททูลแลคำอ่านก็ว่าประฏิทิน แต่คำคนไม่รู้เรียกว่าประนินทิน คำนี้พวกครูของพวกโรงพิมพ์จะไม่รู้ดอกกระมัง ด้วยมิใช่ของข้างวัดวาอารามบาล่ำบาลีอะไร

คัดจากชุมนุมพระบรมราชาธิบาย ซึ่งพิมพ์เมื่อ พ.ศ. ๒๔๕๗ ไม่ปรากฏ วัน เดือน ปี