- อธิบาย
- ตอน ๑ ว่าด้วยอักษร และ ศัพท์
- ว่าด้วยอักษร ฤ ฤๅ ฦ ฦๅ ใช้ตัว ห นำไม่ได้
- ว่าด้วยคำ สำเร็จ เสร็จ กับคำว่า สำเรทธิ เสรทธิ ใช้ต่างกัน
- ว่าด้วยคำว่า ทรง เขียนเป็น ธรง ไม่ได้
- ว่าด้วยลักษณะใช้ กับ แก่ แต่ ต่อ ใน ยัง
- ว่าด้วยลักษณะคำว่า ใส่
- ว่าด้วยคำ ทแกล้ว
- ว่าด้วยศัพท์ ศพ
- ว่าด้วยศัพท์ พระอิศวร และประติทิน
- ว่าด้วยคำ ภูษามาลา และ วัดพนัญเชิง
- ว่าด้วยศัพท์ สัทธรรมเทศนา และคำ ทูลเกล้าฯ ถวาย
- ว่าด้วยคำ พระเมรุทอง และพิหารหลวง พิหารราย
- ตอน ๒ ว่าด้วยนามข้าราชการ
- ตอน ๓ ว่าด้วยนามสถานที่ต่างๆ
- นามพระที่นั่งสุทไธศวรรย์ และ พุทไธศวรรย์
- ว่าด้วยนามวัดรัชฎาธิฐาน วัดกาญจนสิงหาสน์
- ว่าด้วยนามท้องสนามหลวง และท้องสนามไชย
- ว่าด้วยนามเมืองประจวบคีรีขันธ์ และเมืองปัจจันตคิรีเขตต์
- ว่าด้วยนามคลองเจดีย์บูชา
- ว่าด้วยนามพระที่นั่งชลังคพิมานและพระที่นั่งในพระบรมมหาราชวัง
- ว่าด้วยนามพระที่นั่งท่าที่ประทับราชวรดิฐ
- ว่าด้วยคลองผดุงกรุงเกษม คลองถนนตรง และถนนเจริญกรุง
- ว่าด้วยนามวัดมหาธาตุ วัดราชประดิษฐ และวัดราชบูรณะ
- ว่าด้วยเรื่องแขกเรียกเมืองมะกะและเมืองมะดีนะว่าเมืองกบิลพัสดุ์
ว่าด้วยคำว่า ทรง เขียนเป็น ธรง ไม่ได้
ให้ถามพระราชาคณะทุกองค์หารือดูว่า ทรง เขียนดังนี้นั้นผิดแท้เอาไม่ได้แล้วหรือ คำว่า ทรง นั้นจะให้เขียนดังนี้ ธรง นั้นเห็นว่ามาแต่ ธร. ธาตุแน่เป็นหนึ่งแล้วหรือ ถ้ามาแต่ ธร. ธาตุแล้ว ตัว ง นั้นมาแต่ธาตุอะไรเล่า จะว่าเป็นนฤหิตอาคม ก็ ธร. ธาตุเป็นรุทธาทิคณะหรือ จะได้มีรูปเป็น รุนฺธติ อนึ่งคำชื่อพระจันทรว่า สสิธร แลชื่อคนเหาะได้เก็บนารีผลชมนั้นว่า วิทยาธร นั้น จะให้อ่านว่า สสิซะ วิทยาซะ หรือ ธ กับ ร อ่านว่า ซ มีที่ไหนอีก มีอย่างแห่งใดอีกแต่ ทร นั้นเคยอ่านว่า ซ มาก ทราม ซาม ทราย ซาย อินทรี อ่านว่า อินซี พระอินโทรดม เคยอ่านว่า พระอินโซดม จันทรา จันทรี เคยอ่านว่า จันซา จันซี คำว่า ทรง นี้ ในราชการเคยใช้มากมาแต่โบราณก็ว่า ทรง คำเขมรเขาก็เขียนว่า ทรง ดังนี้ พระราชาคณะผู้รู้บาลีมากจะให้แปลงเสียดังนี้ให้ได้หรือ ธรง ถ้าอย่างนี้จะอ่านว่ากะไร ว่า ธะรง หรือ ถ้าอ่านอย่างนี้ก็จะฟังไม่เข้าใจ ถ้าจะให้เขียนว่า ธรง ก็ตัว ธร ดังนี้ ไม่เคยอ่านว่า ซ เลย
คัดจากชุมนุมพระบรมราชาธิบาย ซึ่งพิมพ์เมื่อ พ.ศ. ๒๔๕๗ ไม่ปรากฏ วัน เดือน ปี