- อธิบาย
- ตอน ๑ ว่าด้วยอักษร และ ศัพท์
- ว่าด้วยอักษร ฤ ฤๅ ฦ ฦๅ ใช้ตัว ห นำไม่ได้
- ว่าด้วยคำ สำเร็จ เสร็จ กับคำว่า สำเรทธิ เสรทธิ ใช้ต่างกัน
- ว่าด้วยคำว่า ทรง เขียนเป็น ธรง ไม่ได้
- ว่าด้วยลักษณะใช้ กับ แก่ แต่ ต่อ ใน ยัง
- ว่าด้วยลักษณะคำว่า ใส่
- ว่าด้วยคำ ทแกล้ว
- ว่าด้วยศัพท์ ศพ
- ว่าด้วยศัพท์ พระอิศวร และประติทิน
- ว่าด้วยคำ ภูษามาลา และ วัดพนัญเชิง
- ว่าด้วยศัพท์ สัทธรรมเทศนา และคำ ทูลเกล้าฯ ถวาย
- ว่าด้วยคำ พระเมรุทอง และพิหารหลวง พิหารราย
- ตอน ๒ ว่าด้วยนามข้าราชการ
- ตอน ๓ ว่าด้วยนามสถานที่ต่างๆ
- นามพระที่นั่งสุทไธศวรรย์ และ พุทไธศวรรย์
- ว่าด้วยนามวัดรัชฎาธิฐาน วัดกาญจนสิงหาสน์
- ว่าด้วยนามท้องสนามหลวง และท้องสนามไชย
- ว่าด้วยนามเมืองประจวบคีรีขันธ์ และเมืองปัจจันตคิรีเขตต์
- ว่าด้วยนามคลองเจดีย์บูชา
- ว่าด้วยนามพระที่นั่งชลังคพิมานและพระที่นั่งในพระบรมมหาราชวัง
- ว่าด้วยนามพระที่นั่งท่าที่ประทับราชวรดิฐ
- ว่าด้วยคลองผดุงกรุงเกษม คลองถนนตรง และถนนเจริญกรุง
- ว่าด้วยนามวัดมหาธาตุ วัดราชประดิษฐ และวัดราชบูรณะ
- ว่าด้วยเรื่องแขกเรียกเมืองมะกะและเมืองมะดีนะว่าเมืองกบิลพัสดุ์
ว่าด้วยนามผู้สำเร็จราชการเมืองนครเขื่อนขันธ์
ชื่อผู้สำเร็จราชการเมืองนครเขื่อนขันธ์เป็นชื่อตั้งตามนามเมืองไปเมื่อแรกตั้งเมืองนั้น พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยได้พระราชทานแต่นามเมือง ยังไม่ได้พระราชทานนามผู้สำเร็จราชการเมือง การก็เลยมาควรจะมีชื่อผู้สำเร็จราชการเมืองให้แปลกจากนามเมือง ดังหนึ่งเมืองปทุมธานี พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยได้พระราชทานนามเมืองว่า เมืองประทุมธานี แล้วก็ทรงตั้งผู้สำเร็จราชการเมืองขึ้นแล้วพระราชทานนามว่า พระยาพิทักษ์ทวยหาญ เป็นชื่อต่างจากนามเมืองนั้นจึงจะสมควร เพราะฉะนั้นบัดนี้โปรดฯ พระราชทานนามพระยาผู้สำเร็จราชการเมืองนครเขื่อนขันธ์นั้นว่า พระยาดำรงราชพลขันธ์ ผู้สำเร็จราชการเมืองนครเขื่อนขันธ์ ถือศักดินา ๓๐๐๐ โปรดเลื่อนให้หลวงยศโยธีผู้ช่วยเมืองนครเขื่อนขันธ์เป็นหลวงขยันสงครามปลัดเมืองนครเขื่อนขันธ์ ถือศักดินา ๖๐๐ ดำรัสว่าชื่อยกกระบัตรเมืองนครเขื่อนขันธ์ว่า หลวงภูกามภักดีนั้นไม่ชอบกล เพราะว่าภูกามนั้นเป็นคำที่เชือนมาแต่คำว่าโปคคาม ซึ่งเป็นชื่อเมืองมหานครเดิมเก่าของพะม่าก่อนเมืองอังวะ ไม่ใช่ชื่อเมืองมอญ เพราะฉะนั้นบัดนี้โปรดให้เปลี่ยนชื่อหลวงยกกระบัตรเมืองนครเขื่อนขันธ์ ว่าหลวงนิคมคามบริรักษ์ยกกระบัตรเมืองนครเขื่อนขันธ์ ถือศักดินา ๕๐๐
คัดจากประกาศวันพฤหัสบดี เดือน ยี่ ขึ้น ๑๐ ค่ำ ปีมะเมียสัมฤทธิศก (พ.ศ. ๒๔๐๑)