คำนำ

นิทานคำกลอนเรื่องลักษณวงศ์ เป็นผลงานกวีนิพนธ์ของสุนทรภู่ ซึ่งสันนิษฐานว่าแต่งขึ้นในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงอธิบายไว้ในหนังสือประวัติสุนทรภู่ ตอนที่กล่าวถึงเรื่องลักษณวงศ์ว่า

“...พิเคราะห์ดูเห็นเป็นสำนวนกลอนสุนทรภู่แต่งแต่ ๙ เล่มสมุดไทย (เพียงม้าตามไปเห็นศพนางเกสร) ต่อนั้นดูเป็นสำนวนผู้อื่นแต่งตามกลอนสุภาพอีก ๗ เล่ม แล้วแต่งเป็นบทละคอนต่อไปอีก ๒๓ เล่ม รวมเป็น ๓๙ เล่มสมุดไทย ในฉบับที่พิมพ์ขายมีกลอนนำหน้าว่าเป็นของแต่งถวายเจ้านาย แต่กลอนนั้นเห็นได้ว่าตัดเอากลอนที่มีอยู่ข้างต้นเรื่องโคบุตรมาดัดแปลง น่าสงสัยว่าจะเป็นของผู้อื่นเอามาเติมเข้าต่อชั้นหลัง เพียงจะให้มีชื่อสุนทรภู่ปรากฏในหนังสือนั้น”

เรื่อง ลักษณวงศ์ นี้ กรมศิลปากรมอบให้นายหรีด เรืองฤทธิ์ อดีตข้าราชการสำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ ตรวจสอบชำระจากต้นฉบับสมุดไทยซึ่งเก็บรักษาอยู่ในหอสมุดแห่งชาติ พิมพ์เผยแพร่ครั้งแรก เมื่อพุทธศักราช ๒๕๐๑ ต่อมากรมศิลปากรอนุญาตให้พิมพ์ในงานฌาปนกิจศพเมื่อพุทธศักราช ๒๕๑๔ และพิมพ์รวมเล่มในหนังสือ “รวมนิทาน สุภาษิต และบทเห่กล่อมของสุนทรภู่” เนื่องในโอกาสฉลอง ๒๐๐ ปี กวีเอกสุนทรภู่ เมื่อพุทธศักราช ๒๕๒๙ บัดนี้เป็นหนังสือหายาก กรมศิลปากรจึงเห็นควรจัดพิมพ์อีกเป็นครั้งที่ ๔ เพื่อสืบทอดอายุหนังสือและเผยแพร่วรรณคดีกวีนิพนธ์อันเป็นทรัพย์สินทางปัญญาของชาติ

เป็นหนังสือในชุดนิทานคำกลอนสุนทรภู่ ซึ่งกรมศิลปากรจัดพิมพ์เรื่อง โคบุตร จันทโครบ สิงหไกรภพ เผยแพร่มาก่อนหน้านี้แล้ว

การจัดพิมพ์ครั้งนี้มอบให้นางพันธุอร จงประสิทธิ์ นักอักษรศาสตร์เชี่ยวชาญ (ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้านอักษรศาสตร์) (กลุ่มภาษาและวรรณกรรม) สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ ตรวจสอบกับต้นฉบับสมุดไทย พร้อมทั้งจัดทำเชิงอรรถอธิบายศัพท์เพิ่มเติม และปรับอักขรวิธีบางแห่งเป็นปัจจุบัน เพื่อให้ความรู้และสะดวกแก่ผู้อ่าน

กรมศิลปากรหวังเป็นอย่างยิ่งว่า หนังสือ “นิทานคำกลอนสุนทรภู่ เรื่องลักษณวงศ์” นี้ จะอำนวยประโยชน์ต่อครู อาจารย์ และเยาวชน ตลอดจนผู้สนใจอ่านและศึกษาวรรณคดีกวีนิพนธ์ของชาติโดยทั่วกัน

อธิบดีกรมศิลปากร

สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์

๖ เมษายน ๒๕๕๘