แม่สอนลูก

ยานี

[๑]๏ นโมนมัสการแก้ว ขอให้แคล้วซึ่งเวรา
โพยภัยอย่าให้มา ความอุบาทว์แลจังไร

สุรางคนางค์

  ๏ ข้าไหว้พระธรรม ประเสริฐเลิศล้ำ ทั่วทั้งโลกี
ข้าไหว้พระสงฆ์ ยอกรชุลี ขอพระชินศรี ตราบท้าวเข้านิพพาน
  ๏ ข้อขอผูกไว้ สั่งสอนทรามวัย กระสัตรีนารี
ผูกพระคาถา ออกจากกำภีร์ สั่งสอนกระสัตรี จำไว้ใส่ตัว
  ๏ ข้าเรียนเขียนผูก คำแม่สอนลูก แต่แรกเป็นสาว
เป็นกลอนสอนสู่ ให้รู้เรื่องราว ถ้าใครมีลูกสาว สืบสืบกันไป
  ๏ อย่ามากินแหนง ว่าข้าแกล้งแต่ง เยาะเย้ยไยไพ
ผูกตามโวหาร โบราณคำไทย แต่พอจำได้ ใส่ในตัวเอง
  ๏ ถ้าใครรู้แล้ว สั่งสอนลูกแก้ว อย่าทำสำหาว
สอนทุกราตรี ให้เป็นเรื่องราว ใหญ่ขึ้นเป็นสาว จักมีคนชม
  ๏ ทำเนียมมาดา เลี้ยงลูกสาวมา ลูกน้อยเอวกลม
ค่ำเช้าเข้านอน สั่งสอนทรามชม จะให้ทองสม รู้หลักเทียมคน
  ๏ ค่อยเล่นค่อยหัว ค่อยเสงี่ยมเจียมตัว อย่าทำสาละวน
แขกไปไทยมา ลุกนั่งเจียมตน อตส่าห์ขวายขวน ระวังฟังเสียง
  ๏ อย่าชิงพูดจา นั่งกลางขวางหน้า อย่ามานั่งเคียง
เร้นอยู่แต่ลับ ค่อยสดับฟังเสียง อย่าล้อต่อเถียง พี่น้องข้าไท
  ๏ อย่าหัวเสียงดัง ทองดีร้อยชั่ง แม่จะสอนเจ้าไว้
อย่าเล่นมี่ฉาว ผิดอย่างสาวไป ดูเอาใจใส่ การเหย้าเรือนตน
  ๏ ไม่เหมือนหนึ่งชาย การหูกการฝ้าย เจ้าเร่งขวายขวน
เรียนร่ำทำไว้ จะได้เลี้ยงตน นุ่งห่มเทียมคน เพราะสีมือเอง[๒]
  ๏ ครั้นรู้หูกฝ้าย เจ้าเรียนค้าขาย อย่าเป็นนักเลง
ขับรำเล่นเบี้ย เสียทรัพย์ไปเอง อย่าเป็นนักเลง ขับรำมี่ฉาว
  ๏ ลูกรักเจ้าแม่ หญิงอย่างนี้แล เนื้อแท้ว่าสาว
ละอายแก่ใจ บ่ได้สำหาว ให้ดูเรื่องราว อย่างสาวที่ดี
  ๏ ลางคนใจไร้ สอนค่ำเช้าหาย ให้เถิงโบยตี
เพราะใจแห่งเจ้า เป็นคนกระลี อาภัพอัปรีย์ เสียวงศ์พงศ์พันธุ์
  ๏ ฟังคำแม่ว่า หญิงอย่างนั้นหนา อย่าดูเยี่ยงมัน
อับอายขายหน้า พี่น้องพงศ์พันธุ์ หญิงร้ายฉกรรจ์ ไม่อายอดสู
  ๏ แต่งแง่กรุยกราย นุ่งลายห่มลาย หวังจะให้ชายดู
แสนงอนข้อนแต่ง ผัดแป้งเป็นครู่ (ต้นฉบับหาย) อย่าดูเยี่ยงมัน
  ๏ เข้าใกล้ผู้ชาย เหม็นสาบเหม็นอาย บ่ได้ปราศรัย
เขาชังน้ำหน้า เขาไม่พอใจ คนชั่วนี้ไซร้ น่าอายบัดศรี
  ๏ ครั้นพบสบตา ก็ระสายเกศา เปลื้องผ้าห่มใหม่
ยิ้มแย้มเจรจา ก้มหน้าเดินไป ร้องเรียกแต่ไกล อยู่นั่นก่อนรา
  ๏ หน้าตาเพอเรอ ไม่ขวยไม่เก้อ คือดังหงส์ยนต์
ผิดพลั้งฟังก่อน ตำงอนแห่งตน ไม่กลัวว่าคน ให้เขานินทา
  ๏ อย่าคบชายมาเรือน อย่าเอาเป็นเพื่อน ลูกรักทรามวัย
อย่าดูเยี่ยงมัน หญิงร้ายจังไร ทองย้อยร้อยชั่ง ฟังคำแม่รา
  ๏ ลูกรักเจ้าแม่ หญิงอย่างนี้แล เนื้อแท้ว่าสาว
การงานอตส่าห์ อย่าเล่นมี่ฉาว จำเอาเรื่องราว อย่างสาวที่ดี
  ๏ ลูกรักเจ้าแม่ หญิงอย่างนี้แล การงานอตส่าห์
อยู่เหย้าเฝ้าเรือน เป็นเพื่อนมารดา ทองคำกำพร้า ลูกรักเจ้าแม่เอย
  ๏ เอาอย่างที่ดี หมั่นมักภักดี แม่ไม่ว่าไร
คบกันเถิดหนา มาดาดีใจ อย่าคบคนร้าย ทองดีเจ้าแม่เอย
  ๏ แม่มาสอนเจ้า ทุกวันค่ำเช้า อย่าให้เสียที
อย่าให้แม่อาย ขายหน้า...นี้ ลูกรักเทวี ฟังคำแม่สอน
  ๏ ฟังคำแม่ว่า อย่าได้นั่งช้า เจ้าลุกมาพลัน
เขาจักชมเจ้า ทองดีนี้ขยัน เจ้าลุกจงพลัน ลูกน้อยแม่เอย
  ๏ ลางตนคนดี หมั่นมักพาที ไม่มีติเตือน
ความคิดความอ่าน ใครเลยจะเหมือน บ่ห่อนฟั่นเฟือน พลั้งพลาดขาดไป
  ๏ ซื้อจ่ายขายการ นับนับอ่านอ่าน คิดเฟื้องคิดไพ
วันละเบี้ยละเบี้ย มิให้เสียไป ต้นทุนกำไร คิดไว้ทุกคราว
  ๏ ปกงามทำชอบ คิดไว้ให้ประกอบ บ่ได้สำหาว
หญิงอย่างนี้แล้ ที่แท้ว่าสาว เจ้าอย่าสำหาว อย่างสาวที่ดี
  ๏ รักคู่ดูอย่าง ทองคำสำอาง อย่าให้เสียที
แม่เลี้ยงเจ้ามา ยากลำบากแสนทวี โอโอ้ทองดี แม่รักเหลือใจ
  ๏ แม่เลี้ยงเจ้ามา พิทักษ์รักษา บ่ได้คลาคลาย
นางทองอุไร แม่จะให้สืบสาย เหมือนอย่างทั้งหลาย อันมีสกุล
  ๏ ลูกน้อยกลอยใจ แม่แกล้งแต่งไว้ จะให้อุดหนุน
ตามมีตามได้ จะให้เป็นต้นทุน สุดแท้แต่บุญ ลูกรักเจ้าแม่อา
  ๏ เคยคู่อยู่ครอง จะให้เป็นสอง สมสนิทเสน่หา
แม่หวังฝังปลูก ลูกรักฉายา ถ้าว่าชั่วช้า แม่ไม่ปรานี
  ๏ ถ้าออกเรือนไป เงินทองมิให้ ทำโพยโบยตี
ตบต่อยย่อยยับ จับให้ขับหนี เร่งคิดจงดี นางทองอุไร
  ๏ ข้าวให้ไร่นา ทั้งโคมหิงสา เงินทองมากมาย
ปองปลูกลูกเต้า ขวัญข้าวกลอยใจ ทำมาหาได้ จะให้ใครเล่านา
  ๏ ข้าหญิงข้าชาย จักให้โฉมฉาย ลูกแก้วแม่อา
แม่ปองให้เจ้า ข้าวไร่โคนา ลูกน้อยฉายา แม่จะเพิ่มเติมลง
  ๏ ถ้าว่ามิดี สิ่งสินทั้งนี้ จะเป็นผุยผุง
เงินทองเสื้อผ้า แม่จะทิ้งน้ำลง ลูกรักโฉมยง จำไว้ใส่ใจ
  ๏ แม่สั่งสอนเจ้า ทุกวันค่ำเช้า บ่ได้คลาคลาย
เจ้าอย่าลวนลาม เช้าค่ำจำไว้ จงเอาใจใส่ การเหย้าเรือนตน ๚

ฯ แม่สอนลูกยังมี ... สมุดมิได้บอกไว้ตามนิทานนั้นแล ฯ



[๑] เรื่อง “แม่สอนลูก” อยู่ต่อจาก “โสวัตกลอนสวด” ในเอกสารเลขที่ ๖๐๔

[๒] สีมือ ปัจจุบันใช้ “ฝีมือ”

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ