คำกลอนสอนหญิง

[๑]๏ จะกล่าวกลอนสอนหญิงไว้สืบสาย
ซึ่งจะเป็นภรรยาบรรดาชาย ถนอมกายให้ประกอบด้วยกิริยา
กตัญญูให้รู้จักซึ่งคุณผัว สงวนตัวไว้ให้สมกับวาสนา
จงภักดีสามีของอาตมา ทุกทิวาสุจริตอย่าคิดแคลง
จงขวนขวายเป็นต้นคอยปรนนิบัติ จงกำจัดเสียให้ดีอย่ามีแหนง
อย่าเคียดขึ้งหึงหวงล่วงระแวง อย่าเยาะแยงข้อความให้ลามไป
เป็นภรรยาจงรักษาน้ำใจผัว ไว้ตัวดูให้ชอบอัชฌาสัย
จึ่งแท้ว่าสตรีที่อำไพ รักษาใจอย่าให้เสื่อมสกุลตน
ลักษณะจะเป็นเมียนั้นสองประการ สถานที่เมียหลวงนั้นเป็นต้น
ให้โอบอ้อมเมตตาแก่ข้าคน แผ่ผลอารมณ์ต่อภัสดา
จะทำการสิ่งใดให้ควรคิด ถ้าแม้นมิตรเพื่อนผัวนั้นมาหา
จงหยั่งจิตดูให้ดีมีอัชฌา ให้รู้ว่าเพื่อนสนิทของสามี
ยังปัญญาปรานีสองประการ สถานนั้นจงจำไว้ถ้วนถี่
ถ้าแม้นมิตรไม่สู้สนิทดี อย่าให้ทำเกินที่สกุลตน
จึ่งจัดเป็นสตรีมีสติ จงดำริสิ้นเสร็จในเหตุผล
ที่สิ่งชั่วอย่าเอาตัวไประคน ถึงว่าจนเจ้าก็เจียมอย่าใจพาล
แม้นผัวโกรธเอาดีต่ออย่าโกรธตอบ ค่อยปลอบโยนด้วยรักอย่าหักหาญ
อย่าขึ้นเสียงเถียงพร่ำจะรำคาญ มิใช่การเครื่องจะกวนระกำใจ
จงห้ามจิตอย่าได้คิดเป็นใจสอง ประคองเคียงแต่ผู้เดียวอย่าหมายไหน
จงกอดสัตย์ไว้ให้มั่นกว่าบรรลัย อย่าทำยาแฝดมนต์ใส่มันไม่ดี
จะเป็นกรรมติดกายไปภายหน้า จะชั่วช้าอัปลักษณ์เสียศักดิ์ศรี
ครั้นสิ้นชีพจะไปสู่อเวจี ถ้าหญิงดีสติจงตรึกตรอง
หนึ่งผัวมีที่ไปข้างไหนมา อย่ากล่าวกิจจาให้ขุ่นหมอง
ปฏิบัติอย่าให้ขัดค่อยประคอง ชอบช่องจึ่งแถลงคดีมี
จงตรองดูให้ชอบอัชฌาผัว ที่สิ่งชั่วความร้ายจงหน่ายหนี
ให้ซื่อตรงสัจจาต่อสามี จึ่งเป็นที่ไว้เนื้อเชื่อน้ำใจ
เมื่อยามกินจงประคิ่นปรนนิบัติ เมื่อยามนอนอย่าให้ขัดอัชฌาสัย
จงคำรพนบนอบให้ชอบใจ อย่าให้หมางทางในประเวณี
เมื่อยามทุกข์ก็ให้ร่วมอารมณ์ทุกข์ เมื่อยามสุขก็ให้ร่วมเกษมศรี
จึ่งจัดเป็นแม่เรือนเพื่อนชีวี จะเป็นที่สังรเสริญทั้งโลกา
มิสิ้นทั้งในอนาคต ปรากฏยืนยาวชันษา
จะไพบูลย์พูนสุขทุกเวลา เทพดาก็จะซ้องจำเริญใจ
หนึ่งเป็นข้ารองบาทบริจา ภรรยาน้อยเขาเอาใจใส่
ให้เจียมตัวกลัวผิดระวังภัย จงตั้งในสัจจาต่อสามี
ให้มีจิตยำเยงต้องเกรงขาม พยายามตามยศอย่าเสียศรี
ที่สิ่งชั่วอย่ากล่าวเป็นราคี อย่าซิกซี้บรรเลงเล่นไม่เป็นการ
อันข้อคำที่ห้ามไว้ตามบท จงกำหนดแจ้งจำคำวิตถาร
สิ่งใดชอบจงประกอบให้ควรการ ที่เรื่องร้ายจงประหารเอาแต่ดี
ถ้าหญิงใดได้ฟังตั้งสติ จงดำริจำความไว้ถ้วนถี่
ใครรักชั่วก็จะพัวพันทวี ใครรักดีก็จะสุขจำเริญไป
จงตั้งจิตคิดดูให้รอบคอบ จงประกอบให้มีอัชฌาสัย
อย่าประมาทพลาดพลั้งระวังภัย ที่สิ่งชั่วนั้นอย่าได้มาปะปน
อันเกิดเป็นสตรีนี้ยากนัก หมายพักตร์จะพึงไหนไม่เป็นผล
ที่สิ่งชั่วอย่าเอาตัวไประคน รักษาตนให้เป็นยอดกระสัตรี ฯ

[๑] คัดและตรวจสอบชำระจากเอกสารสมุดไทย เลขที่ ๑๓ หมวดวรรณคดี หมู่กลอนสุภาษิตและคำสอน สำนักหอสมุดแห่งชาติ

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ