คำนำสำหรับหนังสือโคลงลิลิตบรมราชาภิเศก

ลิลิตบรมราชาภิเศกนี้ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ได้ประทานต้นฉะบับเเก่ข้าพเจ้า ภายหลังงานบรมราชาภิเศกไม่สู้นานนัก ข้าพเจ้าได้อ่านดูรู้สึกว่าเป็นหนังสือที่ดีมาก ดีทั้งทางวรรณคดี ทั้งทางตำราเและทางตำนาน, กรมพระนราธิป ฯ ทรงนิพนธ์ลิลิตนี้อย่างรวดเร็วเป็นอันมาก ต้องนับว่าทรงนิพนธ์อย่างที่ฝรั่งเรียกว่า “Inspired” และข้าพเจ้าเองรู้สึกว่าแป็นพระนิพนธ์ที่ดีที่สุดเรื่องหนึ่งที่ข้าพเจ้าได้เคยอ่าน. ด้วยเหตุเหล่านี้ ข้าพเจ้าเห็นควรพิมพ์ไว้ให้ถาวรสืบไปเเละให้ได้อ่านกันแพร่หลาย. บัดนี้ประจวบเวลาข้าพเจ้าจะทำบุญวันเกิดครบสามรอบ จึงได้ให้พิมพ์ขึ้นเป็นของแจกแก่บรรดาพระบรมวงศานุวงศ์ และข้าราชการที่ได้มาในงานนี้

หนังสือนี้กรมพระนราธิป ได้ทรงตรวจแก้หลายครั้งเพื่อให้ใจความตรงกับการณ์ที่ได้เป็นไปจริงทุกอย่าง เเต่ควรจะกล่าวไว้เพื่อกันความเข้าใจผิดว่า มีฉะเพาะตอนเดียวที่ได้ทรงนิพนธ์ต่างไปจากการณ์ที่เป็นไปจริง เพื่อให้เป็นสิ่งที่ไพเราะจับใจอย่างที่เรียกว่า “Poetic license” คือตอนที่กล่าวถึงว่า ข้าพเจ้าไปนมัสการพระบรมรูปทรงม้าในวันก่อนพิธีบรมราชาภิเศกนั้น ความจริงข้าพเจ้าหาได้ทำเช่นนั้นไม่ แต่ได้ทำตามราชประเพณี คือไปถวายบังคมพระบรมอัฏฐิที่หอพระธาตุมณเฑียรและพระที่นั่งจักรีมหาปราสาท และพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้า ที่พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท นอกจากตอนนี้แล้วข้อความในหนังสือนี้ตรงตามการณ์ที่เป็นไปจริงทั้งสิ้น และมีเนื้อความละเอียดยิ่งกว่าจดหมายเหตุอื่นๆ ทั้งสิ้น นับว่าเป็นตำนานและตำราอย่างดี. พระราชพิธีบรมราชาภิเศกนี้ ยังไม่มีตำราหรือตำนานที่ได้บรรยายไว้อย่างละเอียดเช่นนี้ เป็นเหตุให้ค้นหาแบบเแผนยาก ต้องอาศัยความทรงจำของผู้ใหญ่ ต่อเมื่อครั้งงานบรมราชาภิเศกพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าจึงทำจดหมายเหตุไว้เป็นตำราแต่มิได้มีใครจดข้อความทุกสิ่งทุกอย่างไว้อย่างละเอียดเหมือนพระนิพนธ์กรมพระนราธิป นี้

กรมพระนราธิป ฯ ได้ทรงเป็นธุระในการพิมพ์หนังสือนี้โดยตลอด ข้าพเจ้าขอแสดงน้ำใจขอบพระคุณพระองค์ท่านไว้ในที่นี้ด้วย

ข้าพเจ้าหวังว่าท่านทั้งหลายที่ได้รับแจกหนังสือนี้จะมีความพอใจทั่วกันและขอจงมีความสุขความเจริญทั่วกัน เทอญ

( พระปรมาภิไธย) ประชาธิปก. ปร