คำราชบัณฑิตถวายน้ำอภิเษก และพระราชดำรัสตอบ

เล่มต้น หน้า ๑๐๖ เและ ๑๐๗

----------------------------

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นวิวิธวรรณปรีชา ราชบัณฑิต ประจำพระที่นั่งอัฐทิศเบื้องบูรพาประทับคุกพระชงฆ์กรายบังคมทูลถวายน้ำพระอภิเษกเป็นมคธภาสาแล้วกล่าวแปลเป็นสยามภาสาอีกเคารบหนึ่ง ดังนี้

ยคฺเฆ เทโว ชยํ วตฺตุํ

อนุชานาตุ โน อิธ

รชฺชาภิมงฺคลตฺถาย

ปุนปิ อภิสิฺจิโต

ปุรตถาภิมุโขทานิ

นิสินฺโน ราชปีเก

ตนฺนิพทฺธา จ เย เทสา

เย ปาณา ตนฺนิวาสิโน

คุตฺตึ เตสํ ปสาเรนฺโต

อาณํ วตฺเตตุ ราชกํ

ภิยฺโย อิทฺธฺจิมํ รฏฺํ

ภิยฺโย จ พุทฺธสาสนํ

ภิยฺโย ปชฺจ ปาเลนฺโต

อชฺฌาวสตุ เมทนึ

จิรํ รชฺเช ปติฏฺาตุ

สพฺพโรควิวชฺชิโต

สมิทฺธึ ปาปุณนฺโตว

ชีวตุ สรโทสตํ

ปุรตฺถาธิปตี ราชา

ธตรฏฺโติ วิสฺสุโต

สรฏฺมณฺฑลํ เทวํ

อภิปาเลตุ สาทรํ

ปุรตฺถิเม ทิสาภาเค

เย เต อนตฺถการกา

สพฺเพ เต สตฺตโว สมฺมา

เทโว ชยตุ เตชสา ฯ

คำแปล

ขอเดชะฝ่าลอองธุลีพระบาทปกเกล้าปกกระหม่อม ขอเทวดา (ใต้ฝ่าลอองธุลีพระบาท) จงทรงพระบรมราชานุญาตให้ข้าพระพุทธเจ้ากล่าวถวายชัยมงคลณที่นี้ พระองค์ทรงพระบรมราชาภิเษกใหม่ เพื่อประโยชน์แก่การมงคลยิ่งในราชสมบัติเสด็จประทับบนพระราชบิฐ ผินพระพักตร์ฉะเพาะทิศบูรพาณบัดนี้ ประเทศทั้งหลายเหล่าใดซึ่งตั้งประจำอยู่ทิศนั้นก็ดี สัตว์ทั้งหลายเหล่าใดที่อาศัยอยู่ในทิศนั้นก็ดี ขอพระองค์จงทรงแผ่ความปกครองและยังพระราชอาณาให้เป็นไปแก่ประเทศและสัตว์ทั้งหลายเหล่านั้น ขอพระองค์จงทรงรักษาแว่นแคว้นนี้ กับทั้งพระพุทธศาสนาแลประชาราษฎร์ ปกครองเมทนีดลให้สำเร็จโดยภิยโยภาพ ขอพระองค์จงเสด็จสถิตอยู่ในราชสมบัติสิ้นกาลนาน ปราศจากสรรพโรคาพาธ ทรงบัลลุผลสำเร็จ มีพระชนมชีพยืนนานตลอดร้อยสรทกาล (ปี) ขอพระราชาผู้เป็นอธิบดีในบุรพทิศซึ่งปรากฎพระนามว่า ธตรฐ จงอภิบาลรักษาเทวดา (ใต้ฝ่าลอองธุลีพระบาท) พร้อมกับรัฐมณฑลโดยเอื้อเฟื้อ ศัตรูทั้งหลายเหล่าใดผู้ใคร่กระทำอนัตถพินาศในปุรัตถิมทิศาภาค (ทิศบูรพา) ขอเทวดา (ใต้ฝ่าลอองธุลีพระบาท) จงทรงชำนะปวงอริราชศัตรูเหล่านั้นด้วยดีโดยพระบรมเดชานุภาพ

แล้วถวายน้ำ เสกด้วยคาถาดังนี้-

รตนตฺตยานุภาเวน

อวสิตฺเตน วารินา

สิทฺธมตฺถุ สิทฺธมตฺถุ

สิทฺธมตฺถุ ยถากถํ

คำแปล

ด้วยพระรัตนัตยานุภาพและน้ำมูรธาวสิต ขอจงเป็นผลสำเว็จ จงเป็นผลสำเร็จ จงเป็นผลสำเร็จ ตามคำที่ข้าพระพุทธเจ้าถวายพระพร

จึงมีพระราชดำรัสตอบว่าดังนี้-

มงคลํ เม ภเณ วุตฺตํ

ราชูนํ หทยงฺคมํ

วรํ เต สมปฏิจฺฉามิ

ตถา โหตุ ยถา วโจ

ปุรตฺถายํ จ เย เทสา

เย ปาณา ตนฺนิวาสิโน

คุตฺตึ เตสํ ปสาเรนฺโต

อาณํ วตฺเตมิ ราชกํ

ภิยฺโย อิทฺธฺจิมํ รฏฺํ

ภิยฺโย จ พุทธฺสาสนํ

ภิยฺโย ปชจ ปาเลนฺโต

อชฺฌาวสามิ เมทนึ

คำแปล

ดูกรพนาย คำมงคลที่ถึงพระหทัยของพระราชาทั้งหลายที่เจ้ากล่าวแก่เรา เรารับพรของเจ้าขอจงเป็นดังวาจา ประเทศเหล่าใดที่ตั้งอยู่ในทิศบูรพาก็ดี สัตว์ทั้งหลายเหล่าใดที่อาศัยอยู่ในทิศนั้นก็ดี เราจะปกแผ่คุ้มครองและยังพระราชอำนาจให้เป็นไปแก่ประเทศ และสัตว์เหล่านั้น เราจะรักษาปกครองแว่นแคว้นนี้ กับทั้งพระพุทธศาสนาและประชาราษฎร์และเมทนีดลให้สำเร็จผลโดยภิยโยภาพ

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นวิวิธวรรณปรีชา รับพระบรมราชโองการว่า

สาธุ เทว

คำแปล

ดีแล้ว ขอเดชะ

ราชบัณฑิตและพราหมณ์ประจำทิศถวายน้ำอภิเษกทรงรับและปฏิบัติโดยนัยเดียวกันกับทิศบูรพาจนรอบพระที่นั่งอัฐทิศโดยลำดับ จวบบรรจบทิศต้นแล้ว

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นวิวิธวรรณปรีชา กราบบังคมทูลถวายพระพรรวบยอดอีกครั้งหนึ่งว่า

ทิสา จตสฺโส วิทิสา จตสฺโส

อุทฺธํ อโธ ทส ทิสา อิมาโย

สพฺเพสุ ภาเคสุ มรุคฺคเณหิ

สมฺมาภิคุตฺโต ปรมินฺทภูโต

เขมี ปตีโต จ หตนฺตราโย

ทีฆายุกลฺยาณสฺมงฺคิภูโต

ราชิทฺธิเตเชน อโนปเมน

ธมฺเมน ปาเลตุ สยามรฏฺํ

คำแปล

ทิศทั้งหลาย ๑๐ คือ ทิศใหญ่ ๔ ทิศน้อย ๔ ทิศเบื้องบน ๑ ทิศเบื้องต่ำ ๑ เหล่านี้ ขอพระบาทสมเด็จพระปรมินทร อันหมู่เทพยดาในทิศาภาคทั้งปวงคุ้มครองโดยชอบแล้ว จงทรงพระเกษมเปรมปรีดิ์ปราศจากอันตราย มีพระชนมายุยืนนาน พร้อมพรั่งด้วยกัลยาณคุณ ทรงอภิบาลสยามรัฐโดยธรรม ด้วยพระราชฤทธิและพระราชเดชา อันหาสิ่งเปรียบปานมิได้

จึงมีพระราชดำรัสตอบว่าดังนี้

กลฺยาณํ โว ภเณ วุตฺตํ

สพฺพราชาภิปตฺถิตํ

ยถา วุตฺตํ ตถา โหตุ

สทา เม ชยมงฺคลํ

เขมี จาหํ สทา โหนฺโต

ยถากาลํ ยถารหํ

อิทฺธํ ผีตฺจิมํ รฏฺํ

ปาเลมิ สฺยามมณฺฑลํ

คำแปล

ดูกรพนาย ถ้อยคำอันงามซึ่งพระราชาทั้งปวงทรงปราร์ถนาอย่างยิ่งที่เจ้าทั้งหลายกล่าวแล้วฉันใด จงเป็นฉันนั้น ขอชัยมงคลจงมีแก่เราทุกเมื่อ ขอเราจงเป็นผู้มีความเกษมสำราญทุกเมื่อตามกาลตามสมควร เราจะปกครองสยามรัฐะมณฑลให้บัลลุผลสำเร็จและไพศาล

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นวิวิธวรรณปรีชา รับพระบรมราชโองการว่า

เอวํ เทว

คำแปล

อย่างนั้น ขอเดชะ

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ