- คำนำสำหรับหนังสือโคลงลิลิตบรมราชาภิเศก
- เรือนผงมสุข สะหะครามชะอำ
- มงคลสดุดี...
- ไขคำ เล่มต้น
- ภาคผนวก เล่มต้น
- พระนาม สมเด็จพระเจ้า และพระเจ้า บรมวงศ์เธอ ที่ได้รับพระราชทานพระราชสักการ ดอกไม้ธูปเทียนแพ
- ฎีกาโหรคำนวณพระฤกษ์
- พระนาม และนาม พระสงฆ์ที่เจรีญพระพุทธมนตร์
- พระนาม และนาม พระบรมวงศานุวงศ์ ข้าราชการ
- พระนาม และนาม โหร และราชบัณฑิตบูชา และถวายน้ำอภิเษก กับพราหมณ์
- ประกาศเทวดาในการพระราชพิธีพระบรมราชาภิเษกสัปดมราชมหาจักรีวงศ์
- ข้าราชการหัวเมือง ซึ่งเข้ามาสนองพระเดชพระคุณในงานพระบรมราชาภิเษก
- คำราชบัณฑิตถวายน้ำอภิเษก และพระราชดำรัสตอบ
- ขะบวนเสด็จพระราชดำเนิรสู่มณฑปพระกระยาสนานสรงพระมูรธาภิเษก
- ขะบวนเสด็จพระราชดำเนิร ขึ้นพระที่นั่งภัทรบิฐบรมราชาภิเษก
- บุณยเวท สรรเสรีญพระศิวะเป็นเจ้า เริ่มมหามงคลราชสูยาภิเษก
- คำพระราชครูทูลถวายสิริราชสมบัติ์ และพระราชดำรัสตอบ
- บุณยเวท ร่ายมนตร์ ศิวะ อนุษฏกะ
- คำพระราชครูทูลถวายมงคลชยาเศียรวาท
- พระพรสมเด็จพระสังฆราชเจ้าถวายอติเรกพิเศษ เป็นปฐมะฤกษ์
- คำพระสิทธิชัยบดีทูลถวายมงคลเศวตฉัตร และพระราชดำรัสตอบ
ไขคำ เล่มต้น
( แปลศัพท์ต่างๆ ซึ่งใช้ในโคลงลิลิตนี้ )
( เรียงตามอักษร )
ก
| หน้า | ||
| กตัญชะลี | กระทำการกราบไหว้ | ๖๒ |
| กนก | ทองคำ | ๑๔ |
| กระยาสนาน | เครื่องอายน้ำ | ๔๙ |
| กะรัญ หรือ กะรัญญะ | กิจที่พึงกระทำ | ๑ |
| กะรัณฑ์ | หม้ออย่างหม้อกรัณฑ์ หรือ หีบ กล่อง | ๓๕ |
| กะระณีย์ | หน้าที่ คือกิจที่พึงกระทำ | [ค] |
| กุศา | หญ้าคา | ๔๕ |
| เกษตร์ | เขต นา หมายแผ่นดิน | [ข] |
| เกษียล | หลัก หรือธรณี | ๖๓ |
| เกยิบ | เหมือนเขยิบ กระเถิดนิดหนึ่ง | ๔ |
| กุไสย์หรือกุไศย์ | ไหม หรือแพร | ๑๓๑ |
| เกยูร | กำไลต้นแขน | ๑๓๐ |
| เกาศะโลบาย | แยบคายฉลาด | [ข] |
| กันภิรมย์ | พระฉัตร์เฉลีมทัพ องค์แพรขาวลงยันตร์ทอง ๕ ชั้น | ๑๔๔ |
| เก็จ | หย่อง หรือฐาน ที่นี้หมายแท่นน้อยรับพระบาท | ๑๔๔ |
| กุมภุทก | หม้อน้ำ | ๑๔ |
ค
| ครุวาร | วันพฤหัสบดี | ๑๑๒ |
| ฆะเรศ | ตำหนักเจ้า หรือพระราชมนเทียร | ๕๕ |
| ขรรค์ (ที่ถูกขัณฑ) | นวะโลหะ ดาพ ๒ คมฝักทองเนื้อเก้า | ๑๓๑ |
| คัคะนานต์ | ท้องฟ้า | ๑๒๑ |
| ครรภ | ที่นี้หมายถ้วย หรือขัน ห้องหรือท้องก็เรียก | ๑๐๖ |
| ครีพ | คอ | ๓๗ |
จ
| จดุพิสดิม์ | ที่ ๒๕ | ๘๗ |
| จตุรีศวร | เจ้าทั้ง ๔ พระองค์ | ๕๔ |
| จาตุรงค์ | หมายพระฤกษ์ประกอยด้วยองค์ ๔ | ๒๖ |
| จาตุรัส | ๑๔ (แทนสี่เหลียม) | ๑๓๗ |
| จารุ | ทองคำ | ๕๕ |
| จิระรัชย์ หรือจิระรัชชะ | เสวยราชย์อยู่นาน | ๖๓ |
| จุฑาธิป | พระเจ้าแผ่นดิน หรือเจ้าอยู่หัว | ๑๕ |
| จุทัศะ หรือ จุทัสะนาฬิกา | ๑๔ นาฬิกา | ๑๔ |
| จุฬะเกศ | เกล้าผมมวย | ๑๓๑ |
| จุสะดับ | ที่ ๔ ที่นับถือ | ๓๖ |
| เจ้าไทย์ | พระสงฆเจ้า ผู้พึงให้ทักษิณา | ๖๔ |
| จรรโลง | พระเจ้าแผ่นดิน (ผู้จูง) | ๑๒๙ |
| จักระบท | ใช้ล้อต่างตีนเดีร | ๙๑ |
| จักริช | หมายพระราชวงศ์จักรี เกีดจากคนถือจักร์ | ๕๕ |
| จุททิศา | สี่ทิศ | ๑๒๙ |
| เจษฎา | เหมือนเชษฐา คือพี่ หรือเป็นใหญ่กว่าตน ๑๐ | |
| จุมภฏด้าย | หมายมงคล หรือวงพระเศียรด้าย | ๔๘ |
ช
| ชะไม | คู่ | ๑๖ |
| ชะโยทก | น้ำมีชัย | ๓๓ |
| ชะยัมพุส | เจ้าน้ำทำให้ชะนะ | ๑๐๒ |
| ชะลาภิเษก | น้ำสรงสระพระเจ้า | ๒๙ |
| ชะลาวุธ | ตอปิโด หรือเครื่องสังหารไม่มีคมในน้ำ | ๖ |
| ชะลินทร์ | น้ำเจ้า หรีอเจ้าน้ำ | ๓๕ |
| ฉะฬางค์ หรือษฬางค์ | องค์ ๖ | ๓๓ |
| ชะโลตม์ | น้ำเลีสอย่างสูงสุด | ๑๓๔ |
| ชะลิศ | เจ้าแห่งน้ำ | ๑๐๖ |
| ชะลุตม์ | น้ำเลีสที่สุด | ๓๔ |
| ชะเลศ | เจ้าแห่งน้ำ | ๓๑ |
| ฉวาง | ด้านกว้าง | ๑๓๐ |
| เฉวียง | เบื้องซ้าย หรือฝ่ายเหนือ | ๑๔ |
| ชินะฤกษ์ | สมัยชะนะ | ๑๐๑ |
| ชิโนรส | พระสงฆเจ้า หมายว่าลูกพระพุทธเจ้า | ๑๕ |
| ชิเนนทร์ | เจ้าแห่งพระสงฆ์ | ๑๒๒ |
| ชีวะเทพ | เทวะดาพระพฤหัสบดี | ๑๐๕ |
| ชีวะวัน | วันพฤหัสบดี | ๑๔ |
| ชีวาตม์ | ชีวิตและร่างกาย | ๑ |
| ฉัฬะดวง | ๖ ดวง | ๑๐๕ |
| ฉัฬะพิสดิม์ หรือษัฬพิสดิม์ | วันที่ ๒๖ | ๑๔ |
| ชันนุ หรือ ชานุ | เข่า | ๕๕ และ ๖๘ |
| เชษฐะประยูร | หัวหน้าเครือญาติ | [ก] |
| ชัยะวัฒนะ | พระชัยประจำแผ่นดินเพื่อบังเกีดความชนะ และความเจรีญ | ๑๔ |
| ชัยะศัสตร์ | พระแสงเอาชัย หรือมีชัย | ๑๔ |
| ฉาย | เงา หรือ ส่งแสง ที่นี้หมายเงา | ๒๐ |
ซ
| สะกาว | ขาว | ๔๙ |
| สดุดี | ชมเชย | [ข] |
| สะดำ | เบื้องขวา หรือฝ่ายใต้ | ๑๔ |
| สะดัมภ์ | เกื้อ ค้ำชู | ๗๗ |
| เสนีม | แผลงจากเสรีม | ๑๒๗ |
| ศราพก | พระสงฆะสาวกเจ้า | ๑๕ |
| สฺรีร์ | ร่างกาย | ๙ |
| สวามินี | แม่นางเจ้าของ | ๗๗ |
| สวามิศ | เจ้าผู้ผัว หรือเจ้าผู้เจ้าฃอง | ๑๓๖ |
| ษฬัมะรัชย์ | รัชย์ที่ ๖ | ๑๒๙ |
| ศะศินทร์ | พระจันทร์เจ้า | ๘๑ |
| สะอิ้งพัชิรา | สร้อยเพชร์ | ๑๓๐ |
| สากล หรือสะกล | ทั้งหมด | ๒๗ |
| ศาสนินทร์ | เจ้าพระศาสนา | ๑๒๑ |
| ศิราภรณ์ | เครื่องประดับพระเจ้า | ๑๔๓ |
| ศิโรสระ หรือศิโรษะ | รัศมีพระเจ้า | ๑๔๓ |
| ศิวะเวท | มนตร์พระอิศวร | ๗๗ |
| ศิเวศวร์ หรือศิเวศ | พระอิศวรเป็นเจ้า | ๑๒๕ |
| สิสิระฤดู | หน้าหนาว | ๑๐๕ |
| สิหิงค์ | ทองคำ | ๔๐ |
| สุทัยะทิศ | ทิศตวันออกดี | ๒ |
| สุทิน | วันที่ | ๑๔ |
| สุบิน | นอนหลับ หรือฝัน | ๔๗ |
| สุเราหะยินทร์ | เจ้านามแห่งพระผู้แกล้วเลีส | ๓๗ |
| สุรังคุลิศ | นิ้วพระหัตถ์เจ้างามราวกะของนางฟ้า | ๑๓๐ |
| สุรังสา สุรังสะ | บ่าพระผู้แกล้วเลีส | ๘๑ |
| สุรัมพวาภิเษก | สรงสระพระเจ้าด้วยน้ำเทวะดา หรือของพระผู้แกล้วเลีส | ๑๐๖ |
| ศูลี | มียอด | ๕๔ |
| เสริศวร์ | เป็นใหญ่ตามอำเภอใจ | ๔ |
| เสลาสน์ | แท่นหิน | ๓๖ |
| เสฺว | วันพรุ่งนี้ | ๙๑ |
| โสทะระอะนุช | น้องร่วมท้อง | ๑๐ |
| โสระวาร | วันเสาร์ | ๕๓ |
| โสฬสะนาฬิกา | ๑๒ นาฬิกา | ๑๔๑ |
| สันถาคาร | ท้องพระโรงที่ประชุม | ๑๒๗ |
| ศันติ์ หรือศันติ | ความสงบ | [ข] |
| ศัละกรรม | การตัดผ่ารักยาโรค | ๘ |
| ศังขุทก | น้ำศังข์ | ๓๘ |
| สังฆาสน์ | ที่พระสงฆ์นั่ง | ๑๗ |
| แสงศุกล์ | แสงขาว | ๔๑ |
| สัปดพิสดิม์ | ที่ ๒๗ | ๑๔ |
| สัปดะรัสางคะขัณฑ์ | ๑๗ มณฑล | ๑๐๒ |
| สัปดมา | ที่ ๗ | ๑ |
| สัปดะรัสะ | ๑๗ | ๒๗ |
| ศาสตระปุณยา | ตำรับสร้างบุญ | ๗๗ |
| สัจจะปานะ | น้ำดื่มปะฏิญญาถือสัตย์ต่อกัน | ๑๔๖ |
| ศัสตร์ | พระแสง | ๑๒๕ |
| สัตถะธรรม | คัมภีร์พระธรรม | ๑๔ |
| สัตตะปะฎล | ๗ ชั้น | ๔๐ |
| สัตตะรัตะนามาษะมัย | ล้วนแล้วด้วยทองแกมเพชร์พลอย ๗ ประการ | ๑๓๙ |
| เสรีฐ และประเสรีฐ | เลีส | ๑๓๖ |
| สรวม | ขอ | ๑ |
| เสื้อเมือง คำเดียวกะ เชื้อเมือง | เทวะดารักยาพระนคร | ๖๔ |
ด
| (อ) ดิเรก | มากยิ่ง หรือเหลือเฝือ | ๑๐๒ |
| ดึงสะสงฆ์ | พระสงฆะเจ้า ๓๐ รูป | ๒๗ |
| ดัจะมาษ | ทองเคลือบหนัง | ๑๓๑ |
| ดุษฎาภรณ์ | เครื่องประดับกายเพื่อยินดี | ๕๖ |
| ดุษณี | นิ่งเงียบ | ๖๗ |
ต
| ตะโนช | รสชาตตนเอง | ๘ |
| ตะโนตม์ | ตัวเลีสยิ่งยวด | ๑๔๐ |
| ตริแนว | สามแนว | ๑๑๕ |
| ตรึงษะ | ๓๐ | ๙๗ |
| เตลา | น้ำมัน | ๗๗ |
| ไตรพิสดิม์ | ที่ ๒๓ | ๙๗ |
| ไตรรัสะ | ๑๓ | ๑๒๐ |
| ตั่งชัยะพฤกษุฬพ | หย่องนั่งทำด้วยไม้ชัยะพฤกษ์รูปวงเดือน | ๑๐๐ |
| ตังวาย | เซ่นสรวง | ๑๐๖ |
ท
| ไถง | อาฑิตย์ | ๑๖ |
| ธวัช | ธง | ๖๖ |
| ทวิชะพรต | นักบวชเกีดสองหน (เกีดจริงและบวช) | ๑๐๖ |
| ไทฺวพิสดิม์ | วันที่ ๒๒ | ๖๒ |
| ทายาท | ผู้รับมฤดก | ๙ |
| ทิฆัมพร | (สี) ฟ้า (ฟ้าไกล) | ๖๖ |
| ทิฆัมพะเรศ | เจ้าแห่งท้องฟ้าไกล | ๑๓๑ |
| ฐิติมะศักดิ์ | ทรงคุณะสมบัติ์มั่นคง | ๑ |
| ทิวัสะรัตยา | ทั้งกลางวันและกลางคืน | ๒๗ |
| ทณฑะทีป | ธูปและเทียน | ๖๘ |
น
| นระสีห์ | ราชะสีห์คน | ๑๖ |
| นะพิสสร | พระเจ้าอยู่หัวองค์ใหม่ | ๒๓ |
| นิรมาน | อย่างนิรมิต | |
| นวะราช, นะวกะราช, นะวักะราช, เนาวะราช | พระเจ้าแผ่นดินองค์ ใหม่ | ๑,๑๐,๘๑ |
| นวะกรรม | การก่อสร้าง | ๓ |
| นวัคระราช | พระเจ้าแผ่นดินผู้เลีสองค์ใหม่ | ๑๐ |
| นาฬีก์โสฬส | ๑๖ นาฬิกา | ๑๘ |
| นิติรัชย์ | ตำรับราชการ | ๓๕ |
| นิทัศนีย์ | ข้อควรเป็นเยี่ยง ตัวอย่าง | ๑ |
| นิรามัย | ปราศจากโรค | ๗ |
| นีโลษะ นีโลสระ | แสงสีเขียว | ๑๐๕ |
| นั่งปรก | นั่งปกติ (หรือนั่งคณะปรูก) หมายความกำกับพระสงฆ์สวดภาณะวาร | ๔๑ |
| นพะปะฎล | ๙ ชั้น | ๑๑ |
| นพะพิสดิม์ | วันที่ ๒๙ | ๒๓ |
บ
| บวระฉัตร | เศวตะฉัตร ๗ ชั้น (วังหน้าใช้) | ๔๔ |
| บุรัพะภาค | ตอนต้น หรือครั้งก่อน | ๑๐๔ |
| บุรัพะวาร | วันก่อน | ๖๖ |
| บุรัฐะกิจ | ธุระประโยชน์บ้านเมือง | ๒๑ |
| บูชาสน์ | ที่บูชาพระรัตนตรัย | ๔๐ |
| บุญญุทิศ | อุทิศส่วนบุญ | ๕๕ |
| บุญญะวันต์ | ผู้มีบุญ | ๑๓๘ |
| เบ็ญจะครรภ (หรือเบ็ญจคัพย์โคทั้ง ๕) | ๕ ช่อง หรือ ๕ ห้อง | ๕๒ |
| เบ็ญจะพิสดิมะ | วันที่ ๒๕ | ๒๖ |
| เบ็ญญาสม์ หรือ บัญญาสม์ | ที่ ๕๐ | ๑๒ |
| บัฏ | ชั้น แผ่น | ๓๘ |
| บุพพัณหะ | ตอนเช้า | ๓๗ |
| บิฐะศรีสุข | ตั่งทำด้วยไม้ใผ่ศรีสุข | ๔๔ |
| บัณฑุ หรือ บัณฑระ | สีเหลือง | ๕๖ |
| โบกขะระวัส | ฝนชื่อโบกขะระ มีเยื่อเหลือเกลื่อนอยู่ | ๑๓๘ |
ป
| /*(10)ประฉิม | ตวันตก (หมายทวีปฝรั่ง) ท้ายหรือหลังก็ได้ | ๔ |
| ประชุน | เมฆฝน | ๑๓๗ |
| ปรเมศวร์ | เจ้าอย่างสูงสุด | ๑๓๕ |
| ปะรัศว์ | ข้างๆ | ๑๔ |
| ประวิช | แหวน | ๑๓๐ |
| ประศังสะ ประศังสา ประศังสรร | สรรเสีญ | ๑ |
| ปะธวด | ปู่ทวด | ๑๒๔ |
| ปาโมกษ์ | อาจารย์ | ๑๙ |
| ปิลันธน์ | เครื่องแต่งกาย | ๑๔๒ |
| ปุริมะฤกษ์ | ต้นพระฤกษ์ | ๖๒ |
| ปรัก | ทองคำ | ๕๔ |
| ปฤษฎางค์ หรือ ปฤษฐางค์ | เบื้องหลัง (หรือสันหลัง) | ๔๐ |
พ
| ผะแลง | เหมือนแผลง | ๔๑ |
| พะจก | ตัวคำ | ๔๒ |
| ภราดา | พี่ หรือ น้องชาย | ๑ |
| พรณี | เหมือนพรรณี (มีแสงสี) | ๗๗ |
| พะลาณัติ์ | ให้สัญญาณพล | ๑๔๔ |
| พะลิทธิทิพย์ | ผีหรือเทวะดากายเป็นทิพย์ ที่มีกำลังฤทธิ์ | ๔๘ |
| พระสูตร์ | ม่านของเจ้า | ๑๒๐ |
| ภาติกะ | หลานลูกของพี่หรือน้องชาย | ๒๖ |
| ภาณะวาร | สวดท้องภาณเวียนตลอดทั้งวันทั้งคืน | ๖๔ |
| พ่าหุ์ | ต้นแขน | ๑๓๐ |
| พาหิราวาส | วัดภายนอก (โบสถ์) | ๓๘ |
| (อ) ภิไธยูปะกรณ์ | เครื่องช่วยเฉลีมพระนาม | ๑๒๒ |
| พิมุข | เบื้องหลัง | ๔๖ |
| พิษามัย | ล้วนแล้วไปด้วยพิษ | ๙๒ |
| พิไสกูน | ๑๙ นัด (คือหย่อน ๑ ใน ๒๐] | ๑๑๒ |
| ภุดาธาร | แผ่นดิน | ๑๓๗ |
| ภูษะณี | พระภูษา | ๑๐๕ |
| ไพหาร | เหมือนวิหาร | ๓๖ |
| พัลลภ | คนสนิธ | ๗๘ |
| ภัทระบิฐ | ตั่งอันจำเริญ (ที่ประทับราชาภิเษก) | ๑๑๔ |
| พฤฒิเผ้า หรือ พฤทธิเผ้า | ตระกูลเถ้า (หรือผู้ใหญ่ในสกูล) ผู้เจรีญ หรือ ผู้เถ้า | ๑๕ |
| พุทธผลึก | พระแก้วผลึกทรงพระนามพระพุทธรัตนานาวิล อุ้มบาตร์ประจำวันพุธ | ๖๑ |
| พุฒิภาพ | ความจำเรีญ | ๑๒๖ |
| โพธิเจ้า | เจ้าผู้ทรงพระวิญญูเบิกบาน | ๑๒๙ |
| พราหมณ์ไศวะ | พราหมณ์พวกนับถือพระอิศวร | ๙๙ |
| พุ่มบิณฑ์ | พุ่มดอกไม้ทองรูปราวกะก้อนเข้าปั้น | ๑๒๘ |
| ภุมวาเรศ | วันอังคารเป็นเจ้า | ๓๙ |
ม
| มะราพาธ | พระโรคมีพระอาการถึงสวรรคต | ๒๓ |
| มะราภรณ์ | เครื่องศุกละกรมาภรณ์ทรงพระบรมศพ | ๑๑ |
| มะหายาน | พระญวนหรือพระเจ๊ก พวกทำกงเต๊ก นิกายฝ่ายเหนือ | ๑๒ |
| มะหัจฉรีย์ | ประหลาดมาก | ๕๒ |
| มะหัศวางค์ | เครื่องยศทหารม้า | ๘๑ |
| มะหุตม์ | อุดม หรือสมบูรณ์มาก | ๑๒๕ |
| มหุตสวามาตย์ | ขุนนางเข้าขะบวนพระราชพิธีรื่นเรีง | ๑๔๓ |
| มะเหนทร หรือ มะเหนท์ธร | พระเจ้าแผ่นดิน หรือ พระผู้ทรงไว้โดยเป็นพระเจ้าแผ่นดิน | ๑๔๔ |
| มะหัคฆะราชสมบัติ์ | ทรัพย์พระราชามั่งคั่งมากยิ่ง | ๓๙ |
| มิ่ง | ชีวิต หรือคุณะคัพท์ ประเสรีฐ หัวใจ และนางก็ใช้ | ๓๕ |
| มัธยม | กลาง คือ มัชฌิมะประเทศ (อินเดีย) ภาคกลาง ๓๕ | |
| มาษ (มาศ?) | ทองคำ | ๔๐ |
| มุทธาภิเษก หรือมูรธาภิเษก | สรงสระพระเจ้า | ๒๗ |
ย
| ยุคละบงกช | พระบาทบนดอกบัวทั้งคู่ | [ข] |
| ยุพี | มักใช้เรียกหญิงสาวภาสาไท | ๗๗ |
| ยุวา | ชายหนุ่ม | ๕๓ |
ล
| ระบิน | หนังสือเขียนเงื่อง | ๓๖ |
| ระพี | อาฑิตย์ | ๕๗ |
| ระเมียร | เห็น | ๓๙ |
| ราวี | รบ หรือข่มเหง | ๗๑ |
| ลาชางค์ | องค์แห่งเข้าตอก | ๔๐ |
| รำไพ | อาฑิต | ๒๓ |
| ลัญฉะกร | พระตรา | ๔๓ |
| รังสรร | สร้าง | ๑ |
| โลกราหู | โลกที่เราอยู่นี่ | ๑๓๘ |
| ราบเอกะทัศ | ทหารราบ ๑๑ | ๕๙ |
| รุธ หรือ รุทร์ | ผลาญ | ๖ |
| รัชต์ รัชดะ | เงิน | ๖๗ |
| รัชชะทายาท | ผู้รับราชะมฤดกทรงราชย์ต่อไป | ๕๕ |
| รัชะนิกร | พระจันทร์ | ๙๑ |
| รักตะโกไศย์ หรือรัตตะโกไสย์ | แพรแดง หรือไหมแดง | ๓๘ |
| รัตนะสิงหาสน์ | ที่ประทับเป็นราชะสีห์เพชร์พลอย | ๔๐ |
| รัตะนัมเพา | น้ำดังเพชร์ | ๓๕ |
| ราชะภัฏ | คนพระราชาทรงชุบเลี้ยง (ข้าราชการ) | ๕๖ |
| ราชะสูยาภิเษก | สรงเฉลีมพระเกียรติเป็นพระราชาใหญ่ (ไม่มีใครกล้าต่อกร) | ๔๕ |
| แหลมทอง หรือ แหลมสุวรรณ | คือแหลมที่เมืองไทตั้งอยู่ ฝรั่งเรียกอินโดชีน ระหว่างอินเดียกับจีน | ๒ |
ว
| วะชิรุตม์ | เพชระเลีสอย่างสูงสุด วะชโรษ วะชิโรสระ แสงเพชร์ โพลง | ๑๔๓ |
| วาสุกี | พะญานาค | ๑๐๕ |
| วิชูปะถัมภ์ | เกื้อกูลความรู้ | ๕๗ |
| วิทูปะถัมภ์ | เกื้อกูลพระเวท | ๗๗ |
| วิเทศะชน | คนชาวต่างประเทศ | [ข] |
| วิรังสะ หรือ วิรังสา | บ่าผู้แกว่นแกล้วเลีส | ๘๘ |
| วิภาค | แบ่ง | ๒๗ |
| วิริเยศ | เจ้าแห่งความเพียร หรือเพียรอย่างเจ้า | ๑๓๕ |
| วิหะภา | แสงสว่างจากท้องฟ้า | ๙๒ |
| วิศิษฏ์ พิศิษฏ์ | วิเศษสุด สำเร็จ | [ข] |
| เวทางค์ | องค์พระเวท | ๔๕ |
| วัสสะวะลาหก | เทวะดาฝน | ๑๔๓ |
| วิศวะกรรมะศาสตร์ หรือ วิศวะศาสตร์ ตำรับการช่างกล หรือ ตำรับช่างกล | ๗๑ | |
| เวี่ย | ชิด ใขว่ เกี่ยวไว้ | ๔๓ |
อ
| อนุราช | รองพระราชา (ใช้เรียกวังหน้าหรือรัชชะทายาทก็มี) หมายพระราชาองค์รอง | ๑๐ |
| อนุสามะรีย์ | เหมือนอนุสาวะรีย์ที่ถูกภาสา | ๔ |
| อะปะริหานิยะธรรม | ธรรมะเครื่องอุปะถัมภ์ไม่ให้พวกเสื่อมเสีย (แตกร้าว) | ๒๓ |
| อภิรุม | รวมพระเครื่องสูงต่าง ๆ | ๑๔๔ |
| อะมัจ | เหมือนอำมาตย์ | ๕๖ |
| อนุษฏุภะ | มนตร์ สรรเสรีญ | ๑๑๖ |
| อายาจน์ | การขอ | ๑๐ |
| อาสัน | จวน ใกล้ ถึง | ๘ |
| อาเศียร อาเศียรวาท อาศิรวาท | ถวายพระพร | [ข] |
| (ประชา) ธิบดินทร์ | เจ้าปกหัวหน้าไพร่ฟ้า | [ก] |
| อุภะยังสา | บ่าทั้งคู่ | ๑๓๐ |
| อุรุ | เทวะดา | ๓๖ |
| อุทุมพะริฐ | ไม้มะเดื่อที่ปราร์ถนากันแล้ว | ๑๐๕ |
| อุไรรัตะนะ | ทองคำแกมเพชร์พลอย | ๑๓๐ |
| โอษนาเศียร หรือ โอสราเศียร | คำอวยพรรุ่งเรือง | ๑๐๑ |
| เอกะทัศ | ๑๑ | ๕๙ |
| เอกะพิสดิม์ | วันที่ ๒๑ | ๕๗ |
| อันเต | ข้างใน หรือ ภายใน | ๑๓๗ |
| อินทะเภรี | หมายกลองชนะ | ๑๓๗ |
| อังคาส | ให้ (พระสงฆ์) ฉันโภชนาหาร | ๒๗ |
| อัตระมะสูทธ์ | ชำระตนให้สะอาดหมดจด | ๗๗ |
| อัษฎาวุธ | พระแสงต่าง ๆ ๘ องค์ | ๑๑๕ |
| อัฐะพิสดิม์ | วันที่ ๒๘ | ๑๗ |
| อัษฎะรัส | ๑๘ | ๕๘ |
| อัฐะระสางค์ | องค์ ๑๘ | ๘๑ |
| อิฐะผล | ผลที่ปราร์ถนากันแล้ว | ๒ |
| อัมพวิศวร์ | เจ้าน้ำ | ๓๑ |
ฮ
| หุดาส | เรีงเพลิง (จุด) | ๖๓ |
| เหม | ทองคำ | ๓ |
| เหมปักแว่น | เชี่ยนปักแว่นเวียนเทียน | ๔๓ |
| ไหรญ หิรัญ | เงิน | ๓ |
| โหมกูณฑ์ | ติกไฟลุกฮือ (ในหลุม) หมายความบูชาไฟ | ๗๗ |
