ตอนที่ ๒

​เบ็ลมอนต์. ห้องในเรือนนางปอร์เชีย.

บัสสานิโย, ปอร์เชีย, กราติยาโน.

เนริสสา. และบริวารออก.

ปอร์. ดิฉันขอให้รอสักสองวัน
  จึ่งค่อยสรรก็ได้, ใจออกหนัก,
  แม้เลือกผิดจะต้องพรากจากสำนัก:
  ขอเชิญพักอยู่อีกหน่อยจึ่งค่อยลอง.
  ใจดิฉันนี้เต้นเปนพ้นนัก,
  หรือรักบอกจะได้คู่สู่สมสอง;
  ที่ทัดทานครานี้พี่อย่าข้อง,
  ถ้าแม้ชังฤๅจะปองประวิงไว้.
  ธรรมดานารีที่ยังสาว
  จะป่าวความในอุราหาควรไม่,
  ได้แต่นั่งอ้ำอึ้งคำนึงใน-
  จะพูดไปก็กระดากแสนยากครัน.
  แต่ไม่เว้าก็จะเข้าฤทัยผิด,
  จึ่งจำจิตจำนรรจาว่าดิฉัน
  ใคร่ให้รอสองเดือนกับสองวัน
  จึ่งค่อยสรรเสี่ยงเคราะห์จะเหมาะดี.
  อยากใคร่บอกแยบยลกลให้สรร,
  ​แต่เช่นนั้นผิดไปไม่ควรที่;
  จะขัดคำบิดานั้นไม่ดี:
  แต่เช่นนี้อาจสรรพลันผิดไป.
  ถ้าหากเธอเลือกผิดจิตของข้า
  ก็จะบ้า, อยากแถลงแจ้งจริงให้.
  เพราะตาเธอตีราคาข้าแล้วไซร้,
  และแบ่งส่วนเสร็จได้ในกายา;
  กึ่งเปนของเธอแล้วเปนแน่แท้,
  แม้อีกกึ่งซึ่งเปนของตูข้า,
  ก็เท่ากันกับเปนของพี่ยา,
  เพราะเหตุว่าเปนของน้องปรองดองรัก !
  อนิจจาเคราะห์กรรมแสนลำบาก,
  เหมือนรั้วพรากเจ้าทรัพย์ราวจับผลัก
  ให้ห่างจากสมบัติขัดใจนัก !
  ฉนี้รักก็เหมือนชังนั่งห่างไกล.
  จะโทษตัวดิฉันหาควรไม่.
  ฉันพูดมากปากพลอดปลอดเกินไป;
  ก็เพื่อให้หน่วงเวลาอย่าให้ดล,
  เพราะอยากให้เธอรอ.
บัส. ขอให้สรร !
  ​บัดนี้ฉันเดือดร้อนทุกเส้นขน,
  ราวกับถูกทรมานเจ็บเต็มทน.
ปอร์. เออชอบกล, แม้ต้องทรมาน
  ก็จงรับสารภาพเสียโดยดี,
  ว่ามีความทุจริตคิดเหิมหาญ
  ปนกับรักหรือไฉน, จงให้การ.
บัส. มีโทษฐานไม่ไว้ใจของตน,
  ว่าจะควรคู่ครองน้องแก้วพี่,
  หรือมีกรรมทำไว้จะได้ผล
  ที่ร้ายกาจจนต้องคลาดนิรมล:
  ความหมองหม่นอื่นไซร้บ่ได้มี.
  ถ้าเมื่อใดไมตรีมีขึ้นได้
  ระหว่างไฟกับหิมะ, นะโฉมศรี,
  ทุจริตในจิตของตัวพี่
  จึ่งจะมีกลั้วรักแม่ดวงใจ.
ปอร์. อันคนถูกทรมานเหลือทานทน,
  หวังรอดพ้นพูดอะไรก็พูดได้.
บัส. ถ้ากระนั้นขอโทษโปรดอภัย,
  ฉันจะให้การจริงทุกสิ่งอัน.
ปอร์. สารภาพชื่นตาข้าจะไว้
  ​ชีวิตให้.
บัส. ขอบใจแม่จอมขวัญ.
  สารภาพแล้วจงรักสมัคพลัน,
  นั่นเปนคำสารภาพราบเรียบจริง.
  โชคดี; นครบาลท่านเมตตา
  สอนให้ข้าตอบจำเภาะเหมาะทุกสิ่ง !
  แต่ขอเสี่ยงทายเถิดนะ, จะประวิง
  และรอนิ่งอยู่เปลืองเวลาใย.
ปอร์. ก็ตามใจ ! ในหีบใบหนึ่งนั้น
  ตัวดิฉันแฝงอยู่นา: ถ้ารักใคร่
  คงจะพบโดยแท้แน่แล้วไซร้,
  เนริสสาและใคร ๆ ห่างออกมา.
  ดนตรีจงบรรเลงเพลงดนตรี,
  ระหว่างที่เธอสรรเสนหา;
  แม้เลือกผิดช่วยโอ้และโศกา,
  เหมือนเสียงหงส์เมื่อเวลาจะวอดวาย:
  อนึ่งเพื่อช่วยความอุปรมา,
  ฉันจะหลั่งน้ำตาให้เปนสาย
  ชลธารเพื่อหงส์ร่อนลงตาย.
  ถ้าเลือกถูก, เพลงจะหมายอย่างไรกัน ?
  เหมือนพิณพาทย์ประโคมเสียงโหมมี่
  ​ยามพศกภักดีเกษมสันต์
  บังคมบาทวรราชฤทธิ์อนันต์
  เถลิงถวัลย์ราไชสวรรยา:
  หนึ่งบรรเลงเพลงเพราะเสนาะนัก
  เรียกเพื่อนรักโฉมงามยามอุษา
  ให้ตื่นขึ้นเตรียมการงานวิวาห์.
  พิศดูท่วงท่ายิ่งน่ารัก.
  ท่าทางหาญราวนิทานโบราณกล่าว
  ถึงเรื่องราวอัลคิเดสวิเศษศักดิ์,
  ซึ่งลงช่วยกัลยายุพาพักตร์
  อันสำนักตรอยยกให้มังกร;
  แต่เธอนี้มีจิตเสนหา
  ยิ่งกว่าอัลคิเดสณปางก่อน,
  อัลคิเดสหวังได้แต่อัศดร
  ที่นครโตรยะจะรางวัล.
  ตัวเราเหมือนเจ้ามารศรี
  ที่ถูกยกให้มังกรอันแขงขัน;
  คนอื่น ๆ เหมือนปวงประชานันต์
  ซึ่งพร้อมกันคอยดูอยู่เรียงราย
  ขอเชิญอัลคิเดสวิเศษศักดิ์ !
  ​ขอยอดรักเลือกสรรพลันสมหมาย.
  เราร้อนใจนักหนา, ประดาตาย
  ยิ่งกว่าผู้เสี่ยงทายหีบอำไพ.

ในระหว่างเวลาที่บัสสานิโยดูหีบทั้งสาม,

มีขับร้องประสานดนตรี.

บทขับร้อง

  ๏ ความเอยความรัก
  เริ่มสมัคชั้นต้นณหนไหน ?
  เริ่มเพาะเหมาะกลางวางหัวใจ,
  หรือเริ่มในสมองตรองจงดี ?
  แรกจะเกิดเปนไฉนใครรู้บ้าง ?
  อย่าอำพรางตอบสำนวนให้ควรที่
  ใครถนอมกล่อมเกลี้ยงเลี้ยงระตี
  ผู้ใดมีคำตอบขอบใจเอย ฯ
  ๏ ตอบเอยตอบถ้อย
  เกิดเมื่อเห็นน้องน้อยอย่าสงสัย;
  ตาประสบตารักสมัคไซร้
  เหมือนหนึ่งให้อาหารสำราญครัน;
  แต่ถ้าแม้สายใจไม่สมัค
  เหมือนฆ่ารักเสียแต่เกิดย่อมอาสัญ,
  ​ได้แต่ชวนเพื่อนยามาพร้อมกัน
  ร้องรำพรรณสงสารรักหนักหนาเอย ฯ
บัส. ถึงผิวนอกค่าน้อยสักปานใด
  มักลวงโลกเพราะใสสุดสง่า.
  ส่วนคำแก้รอดตัวแม้ชั่วช้า,
  ถ้าแม้ว่าทนายภิปรายดี,
  อาจกลบลบลืมความที่ทรามได้,
  ลวงพะวงหลงไหลได้เต็มที่ !
  ส่วนในกิจศาสนาแม้พาที
  ให้ดี ๆ พลิกแพลงแสร้งภิปราย,
  อาจพลิกผิดเปนชอบรอบกายา,
  อีกคาถาบาฬีมีขยาย
  จนเกลื่อนกลบลบลับดับสิ่งร้าย
  แต่งจนกลายเปนกุศลวิมลธรรม์ !
  แม้คนชั่วอัประลักษณ์รู้จักแต่ง
  กายาแปลงเปนสัตบุรุษผัน:
  ส่วนคนขลาดมากมีที่ใจพรั่น
  เทิ้ม ๆ สั่นราวบรรใดก่อในทราย;
  แต่ไว้หนวดอวดเคราเพราพิลาศ,
  ทำองอาจเหลือเกินเดินฉุยฉาย,
  ราวกับเหอร์คูลีสขลังกำลังกาย
  ​หรือเทพบุตรรุทร้ายเจ้าสงคราม;
  คนเช่นนี้ตับขาวราวนมโค,
  แต่มักโอ้อวดกล้าว่าไม่ขาม,
  มีแต่กากความกล้าพยายาม
  ให้คนขามขึ้นชื่อและฦๅชา !
  อันความงามดูตามน้ำหนักชั่ง,
  ดังนี้อัศจรรย์เห็นแน่นักหนา,
  คือสิ่งใดวาววับจับสายตา
  ทั้งน้ำหนักและราคามักย่อมเยาว์.
  เช่นเกศาสีผ่องราวทองจรัส
  ซึ่งลมพัดปลิววับ ๆ จับตาเขลา,
  มักเปนช้องของเทียม, ที่เดิมเอา
  มาจากเขาซึ่งสิ้นชีวาลัย.
  ดังนี้ปวงอาภรณเปรียบเหมือนฝั่ง
  ลวงกำบังสาครอันคลื่นใหญ่;
  หรืออีกหนึ่งพึงเปรียบผ้าสใบ
  บังหญิงแขกเพื่อมิให้เห็นผิวดำ;
  รวมความว่าบรรดารูปงามนอก,
  มักจะหลอกคนหลงงงระส่ำ.
  เหตุฉนี้หีบผ่องผิวทองคำ,
  อาหารคนโลภงำ, ไม่ต้องการ;
  ​รัชดาเหมือนข้ามนุษใช้
  เสือกใสไปมาอยู่รอบบ้าน,
  จะอยากได้มาใยไม่ต้องการ:
  แต่ตะกั่วรู้ประมาณเห็นพอดี,
  ทั้งสาราเขียนไว้ให้สติ
  มิได้กล่าวลวงล่อ, พอควรที่,
  ถูกใจฉันมากกว่าช่างพาที;
  เลือกใบนี้: ข้อให้สมอารมณ์จินต์ !
ปอร์. [พูดป้อง] ความรู้สึกทั้งปวง, เช่นห่วงใย,
  และเสียใจ, สงสัย, เจ็บใจสิ้น,
  อีกทั้งความหึงส์หวง, ทั้งปวงบิน
  สูญไปสิ้น, อยู่ยงคงแต่รัก !
  รักเอย, ผ่อนไว้นา; อย่าเร่งร้อน
  ค่อย ๆ ผ่อนฟุ้งสร้าน, อย่าหาญหนัก !
  ฉันปลื้มมากจนงง, จงผ่อนพัก,
  อย่าเผยรักเพลิดเพลินเกินงามไป !
บัส. ในนี้มีอะไรหนอ, ขอเปิดดู. [เปิดหีบตะกั่ว.]
  รูปโฉมตรูปอร์เชียผู้ศรีใส !
  ศิลปีชาวสวรรค์จากชั้นใด
  วาดรูปได้เหมือนแท้ ๆ แม่ทรามเชย !
  ดูตาหล่อนราวจะรับจับตาพี่ ?
  ​หรือเงาส่องมองดูทีคล้ายเฉลย
  รับพี่ยา ? โอฐยิ้มพริ้มชวนเชย,
  ทนต์เจ้าเอยราวมุกดาน่าชื่นใจ.
  ส่วนผมนางนายช่างราวแมงมุม
  ประชุมเส้นสายทองแสนผ่องใส,
  ฉลาดนักรู้จักเชิงชักใย
  ดักดวงใจแห่งผู้ชายคล้ายแมงวัน:
  แต่ดวงเนตรแสนวิเศษ, ช่างไฉน
  จึ่งเขียนได้ครบคู่ดูคมสัน ?
  เพราะเมื่อเขียนดวงหนึ่งเสร็จแล้วนั้น,
  น่าจะพลันเพลินพิศติดวิญญา
  จนลืมพริบตาของตนกมลหวาม,
  เลยหมดความพากเพียรเขียนเลขา !
  แต่บรรดาถ้อยคำจำนรรจา
  สุดจะหาพอชมรื่นรมย์ใจ.
  ปวงวจีเหมือนตีราคาต่ำ
  หมดถ้อยคำชมหนอให้พอได้,
  แต่ฉายางามหนักสักปานใด
  ยังเลวกว่าอรไทยยอดนงคราญ.
  เหลือจะชมให้สมที่งามสรรพ,
  สุดจะนับสิ่งประเสริฐเลิศสงสาร.
  ​นี่อักษรสำแดงแถลงการ,
  จำจะอ่านตรวจนัยเพื่อได้รู้.
 
[อ่าน] ๏ ท่านผู้บ่ได้เลือก โดยหลง
เลือกเหมาะจำนงสม จิตมาตร์
เสี่ยงเคราะห์เหมาะแล้วจง พอจิต
อย่าคิดหาสิรินาฏ อื่นครอง
๏ สมปองแน่แล้วจุ่ง ยินดี
ถือโชคเปนศรีตน ตลอดชีพ
ผันพักตร์สู่นารี ร่วมรัก
อย่าเนิ่นเชิญเร่งรีบ รับขวัญ ฯ
  สารเสนาะนักหนา ! อ้างามสรรพ,
  ฉันมารับบำเหน็จเกษมสันต์.
  รู้สึกราวนักกิฬากล้าประชัน
  ซึ่งแข่งขันด้วยดีมีคนชม,
  ได้ยินเสียงกึกก้องร้องอวยชัย,
  ยังพะวงสงสัยไม่รู้สม
  ฤดีว่าประชาชนนิยม
  ตนเองเปนปฐม, หรือชมใคร;
  แม่งามเฉิดเลิศวิไลยในไกวัลย์,
  อันตัวฉันก็พะวงยังสงสัย,
  ฉันเสี่ยงเคราะห์เหมาะแท้แน่หรือไร,
  ​ขอทรามไวยจงแลลงแจ้งกิจจา.
ปอร์. บัสสานิโย, เชิญดูตูข้านี้,
  ไม่ชั่วดีกว่าใคร ๆ: ส่วนใจข้า
  ไม่อยากให้ตนดีมีราคา
  ยิ่งขึ้นกว่าที่เปนเช่นบัดนี้;
  แต่จำเภาะเพื่อให้เหมาะเปนคู่ครอง
  สมสองกับท่าน, สมศักดิ์ศรี,
  อยากใคร่ได้ส่งเสริมเติมสิ่งดี
  อีกสักญี่สิบส่วนประมวลมา;
  อยากใคร่เพิ่มศุภลักษณ์สักพันส่วน,
  ใคร่ประมวลสินทรัพย์นับพันกว่า;
  เพื่อประเสริฐเอกอุดมสมหน้าตา,
  ตูข้าโลภมากเปนพ้นไป,
  ทั้งคุณะ, ธนะ, สุขะ, พลัง,
  ทั้งมากมิตร์, จิตอยากจะใคร่ได้
  จนเหลือที่จะประมวลถ้วนถี่ไซร้;
  แต่รวมในตัวดิฉันอันที่จริง
  ก็เปนเพียงหญิงสาวปล่าววิชา,
  ไร้ศึกษา, ไร้ชำนาญสิ้นทุกสิ่ง:
  แต่เคราะห์ดีมีอายุยังเยาว์จริง
  พอเรียนสิ่งใด ๆ ได้โดยดาย;
  ​อีกทั้งปรกติไซร้ไม่โง่เขลา,
  เห็นพอเข้าใจเรียนเพียรสมหมาย;
  ทั้งเต็มใจไม่ดื้อหรือถือกาย,
  ยอมโดยดายก้มราบและกราบกราน,
  เคารพเธออย่างนาย, หมายเปนเจ้า,
  เหมือนราชาเหนือเกล้าเกษมสานต์.
  อันตูข้าอีกทั้งบริพาร,
  ทั้งสมบัติพัสฐานบรรดามี,
  ขอมอบให้เต็มใจไม่เกียจกัน:
  แต่ก่อนนั้นข้าเปนใหญ่อยู่เต็มที่,
  ครองบ้านช่อง, บ่าวข้าบรรดามี,
  อีกทั้งเปนอิศะรีไม่มีนาย;
  แต่บัดนี้เคหาและทรัพย์สิน
  หมดทั้งสิ้น, อีกข้าไททั้งหลาย,
  อีกทั้งตัวดิฉันนั้นก็กลาย
  เปนข้าเธอผู้เปนนายเหนือดวงใจ.
  ดิฉันขอมอบแหวนแทนสมบัติ
  สารพัตที่ประนอมยอมยกให้;
  ถ้าเธอพรากจากแหวนนี้เมื่อใด,
  คือสิ้นรักหักอาลัยไม่ใยดี.
  ​ฉนั้นจงรักแหวนที่แทนรัก,
  หายเมื่อใดจะประจักษ์หม่นหมองศรี,
  และบัดนั้นดิฉันจะได้ที
  กล่าวต่อว่าสามีให้แสนอาย.
บัส. สาวน้อย, หมดถ้อยจะตอบมิตร์,
  คงเหลือแต่โลหิตในเส้นสาย
  จะตอบแทน, แสนระรัวทั่วทั้งกาย
  ดูชืดชา, เลือดกระจายสร้านกายา,
  เหมือนได้ฟังสุรเสียงสำเนียงเร้า
  แห่งเจ้านายที่รักของปวงข้า,
  ย่อมยินเสียงยินดีและปรีดา
  ในคณาพศกอยู่พร้อมกัน;
  ต่างตนต่างปลื้มแท้แต่สำแดง
  ถ้อยแถลงไม่ถูกเปนแม่นมั่น,
  รู้สึกเพียงทราบสร้านบานใจครัน,
  คำตรัสนั้นปานทิพยวารี.
  ส่วนแหวนนี้พี่จะใส่ไว้มิขาด,
  วันใดคลาดจากนิ้วที่สรวมนี่,
  ต้องเปนวันพี่ตายวายชีวี:
  รู้เถิดพี่บัสสานิโยสิ้นชีวัน !
เนริส. บัดนี้ถึงเวลาพวกข้าเจ้า
  ​ผู้เฝ้าดูเสี่ยงเคราะห์เห็นเหมาะมั่น,
  ควรสำแดงยินดีปรีดานันท์:
  พร้อมกันอวยชัยให้คุณนาย !
กรา. บัสสานิโยและคุณหญิงผู้มิ่งมิตร์,
  ข้าปลื้มจิตอวยชัยให้สมหมาย,
  ประสงค์ใดจงได้สดวกดาย;
  ปวงสิ่งร้ายอย่าขวางจงห่างไกล:
  อนึ่งเมื่อแต่งงานการวิวาห์
  ถูกต้องตามสัญญากำหนดไสร้,
  จงเมตตาข้าขอความพอใจ,
  คือขอให้ข้าแต่งเสียพร้อมกัน.
บัส. ฉันเต็มใจเจียวนา, ถ้าหาเมีย
  ได้เหมาะแล้วแต่งเสียพร้อมกับฉัน.
กรา. ผมขอบใจที่คุณการุญครัน,
  ผมเห็นแล้วเหมือนกันที่พอใจ.
  ตาผมมองไม่ช้ากว่าตานาย:
  คุณเห็นนางโฉมฉายผู้นายได้,
  ผมเห็นโฉมสอางค์นางสาวใช้;
  คุณรักได้, ผมก็รักนักเหมือนกัน.
  เคราะห์ของคุณกับของผมนั้นกลมเกลียว.
  อยู่ที่หีบใบเดียวกันแม่นมั่น;
  ​เพราะผมพูดเกี้ยวชวนแม่นวลจันทร์,
  สู้รำพรรณคอแห้งพอแรงการ,
  ในที่สุดนิ่มนุชจึ่งประนอม
  ว่าจะยอมร่วมรักสมัคสมาน
  เมื่อคุณได้ตัวนายยอดนงคราญ.
ปอร์. เนริสสา, นี้เปนการจริงหรือไร ?
เนริส. จริงเจ้าข้า, ถ้าโปรดนุมัติตาม.
บัส. กราติยาโน, ความที่กล่าวไสร้
  ไม่ถอนคืนยืนอยู่หรือว่าไร ?
กรา. จริงขอรับ, กลับไม่ได้ในโลกนี้ !
บัส. จะมีงานร่วมกันกับฉันไซร้,
  ฉันพอใจเห็นประมูลเพิ่มพูลศรี.
กรา. พนันกันพันเหรียญเถิดครานี้,
  ใครจะมีลูกชายได้ก่อนกัน !
เนริส. เงินวางประจำก่อนหรือไฉน ?
กรา. อ๊ะ ! ไม่ได้ ! เสียเปรียบเปนแม่นมั่น.
  ใครมาหนอ ? ลอเร็นโซโผล่มาพลัน
  พร้อมนางยิวคมสันผู้ภรรยา.
  อ้อสะเลริโยผู้เพื่อนยาก
  มาจากเวนิสด้วยทำไมหนา ?
  [ลอเร็นโซ, เช็สสิกา, กับสะเลริโย ถือจดหมายจากเวนิส, ออกพร้อมกัน]
บัส. ลอเร็นโซแลสะเลริโย, มา
  ถึงบ้านข้าต้อนรับด้วยยินดี;
  ที่จริงฉันก็พึ่งจะมีทาง
  ท่าควรวางเปนเจ้าของครองเรือนนี่.
  ปอร์เชีย, ขออนุญาตณครานี้
  ต้อนรับเพื่อนผู้ที่ร่วมเมืองกัน.
ปอร์. ดิฉันพลอยยินดีปรีดาด้วย,
  ช่วยต้อนรับอย่างสนิทเหมือนมิตร์ฉันท์.
ลอ. ผมขอบใจแท้ ๆ. แต่เดิมนั้น,
  บ่มิได้หมายมั่นมาแห่งนี้;
  แต่พะเอินพบสะเลริโยก่อน,
  เขาวิงวอนให้มาด้วยถึงนี่,
  เหลือจะขัดคำวอนสุนทรดี,
  จึ่งมานี่.
สะเล. จริงขอรับ, ผมชวนมา;
  เพราะมีเหตุสมควรจึ่งชวนฉนั้น.
  สินยอร์อันโตนิโยได้สั่งข้า
  ให้นำเขาทั้งสองนี้มาหา.
  ​และผมมีสาราฝากมาไซร้. [ส่งจดหมายให้บัสสานิโย]
บัส. ก่อนจะอ่านขอท่านจงบอกมา,
  สหายข้าเปนสุขหรือไฉน ?
สะเล. ไม่มีโรค, เว้นแต่ที่ในใจ,
  ไม่เปนสุข, เว้นแต่ในอุรา:
  อันจดหมายคงขยายข้อความสรรพ.
กรา. เนริสสา, ต้อนรับแขกเถิดหนา;
  ช่วยต้อนรับนิรมลและสนทนา.
  สะเลริโยตูข้าขอจับมือ:
  มีข่าวอะไรบ้างทางเวนิส ?
  อันโตนิโยสถิตสบายฤๅ ?
  เขานั้นเปนพานิชกิตติฦๅ,
  ฉันนับถือ, เชื่อว่าคงพอใจ
  ที่ตัวเราทั้งสองสมปองแล้ว,
  เหมือนได้แก้วชวลิตพิสมัย.
สะเล. ฉันเสียดายที่สหายของเกลอไซร้
  บ่มิได้สุขบ้างเหมือนอย่างนาย.
ปอร์. มีข่าวร้ายอย่างไรในสารา,
  หน้าบัสสานิโยเผือดเลือดซีดหาย:
  ​มิตร์ที่รักคู่กมลชนม์มลาย
  กระมังหนอ, ข้อร้ายจึ่งบันดาล
  ให้เธอเศร้าเสียใจได้ดังนี้.
  ดูมากขึ้นทุกที, น่าสงสาร !
  บัสสานิโย, น้องน้อยพลอยรำคาญ,
  ขอรู้ทุกข์ภัยพาลสถานใด.
  น้องประหนึ่งกึ่งตัวของพี่ยา,
  ขอรู้ลักษณ์สาราให้จงได้,
  ในสารามีมาว่ากระไร
  บอกสักกึ่งหนึ่งก็ได้.
บัส. โอ้ยอดรัก,
  ในที่นี้มีคำที่ทำให้
  พี่ช้ำใจฟูมฟกอกแทบหัก !
  ปอร์เชีย, เมื่อพี่แถลงสำแดงรัก,
  พี่ได้บอกนงลักษณ์ทุกสิ่งอัน.
  ว่าบรรดาสมบัติของตัวพี่
  มีอยู่แต่ในสายโลหิตนั่น,
  คือมีแต่ชาติสกุลสูงเท่านั้น,
  ทุกสิ่งสรรพ์อภิปรายเปนสัจจา:
  แต่แม้บอกสายใจว่าไร้ทรัพย์,
  ก็นับว่าอวดดีจนเกินหน้า.
  ​เพราะแม้บอกว่าจนพ้นพรรณนา,
  ที่จริงจนยิ่งกว่าที่พาที;
  เพราะเปนณี่แห่งมิตร์แล้วมิหนำ
  ซ้ำพลอยทำให้มิตรนั้นเปนณี่
  แห่งศัตรูจัญไรไร้ปราณี,
  ทั้งนี้เพื่อตัวพี่ได้ฟูมฟาย.
  นี่สาราเพื่อนยาเขียนบอกข่าว,
  กระดาษราวเนื้อหนังของสหาย,
  คำทุกคำแน่แท้ราวแผลร้าย
  ในร่างกายเพื่อน, โอ้โลหิตนอง.
  สะเลริโย, จริงหรือข่าวฦๅมา ?
  อันการค้าผิดถวิลสิ้นทั้งผอง,
  หรือได้บ้าง ? ฉันใดเปนก่ายกอง,
  ของไปค้าตริโปลิส, อังกฤษไกล,
  อีกลิสบ็อน, บาร์บะรีก็พลอยเสีย,
  และอินเดียสิ้นหมดหรือไฉน ?
  ไม่มีเรือเหลือรอดสักลำไซร้
  จากโสโครกหรือไฉน ?
สะเล. ไม่เหลือเลย.
  แต่ถึงแม้มีเงินจะพอใช้,
  ยิวจัญไรไม่เมตตา, นิจจาเอ๋ย !
  ​แต่ไร ๆ ข้าไซร้ยังไม่เคย
  ได้เห็นเลยเดรฉานดุปานนี้;
  รูปเปนคนแต่กมลยิ่งสัตว์ป่า,
  มันตั้งหน้าจงจิตคิดแต่ที่
  จะกระทำหนำใจในครานี้:
  ทุกทิวาราตรีเฝ้าเร่งรัด,
  ร้องกวนขอพ่อเมืองจนระอา;
  อีกร้องว่าขอยุติธรรมถนัด,
  ถ้ามิได้สมใจเปนแน่ชัด
  จะว่าขัดนิติประเพณี:
  พานิชญี่สิบนายไม่วายว่าง,
  ทั้งพ่อเมืองและคุณนางมีศักดิ์ศรี,
  ช่วยกันกล่าววิงวอนสุนทรดี,
  ยิวอัปรีย์ก็บ่ยอมประนอมใจ;
  มันยืนยันมั่นมุ่งปราถนา
  จะเอาตามสัญญาให้จงได้.
เช็ส. เมื่อดิฉันยังอยู่ที่บ้านไซร้,
  เคยได้ยินคำพูดของบิดา
  บอกตูบาลและชุสผู้ร่วมชาติ,
  ว่าด้วยแรงพยาบาทปราถนา
  ​เนื้อของอันโตนิโยนั้นยิ่งกว่า
  เงินตราญี่สิบเท่าที่ยืมกัน:
  ดังนี้แม้กำหนดและกฎหมาย
  อีกอำนาจทั้งหลายไม่กางกั้น,
  อันโตนิโยคงยากลำบากครัน.
ปอร์. เขาเปนมิตร์คู่ชีวันฤๅฉันใด ?
บัส. เขาเปนคู่ชีวิตของพี่ยา,
  คนใจดียิ่งกว่าหาไม่ได้,
  ทั้งในการบำเรอบำรุงใจ
  บ่มิได้หน่ายจิตระอิดระอา
  อีกเขานั้นดีจริงทุกสิ่งสรรพ์
  เหมือนโรมันโบราณ, การจะหา
  ผู้ใดเทียบเปรียบได้ในอาณา
  อิตาลีสุดหาแล้วทรามเชย.
ปอร์. เขาเปนณี่ตายิวอยู่เท่าใด ?
บัส. สามพันเหรียญ.
ปอร์. อะไร, เล่าพี่เอ๋ย !
  ใช้เขาเสียหกพัน, แล้วพลันเลย
  ลบสัญญาให้สเบยสบายใจ;
  ให้สองเท่าหกพัน, แล้วพลันเรา
  ให้เขาอีกสามเท่าก็ควรให้,
  ​ดีกว่ายอมให้มิตร์สนิทใจ
  ต้องไร้แม้เกศาหรือจาบัลย์.
  ขอเชิญไปสู่โบถโปรดให้การ
  พิธีสมานวิวาห์แล้วเหมาะมั่น;
  แล้วจงรีบไปเวนิสด้วยฉับพลัน,
  ช่วยมิตร์คู่ชีวันให้พ้นภัย.
  การจะนอนพะนอและคลอเคลีย
  ชมปอร์เชียยามอารมณ์ระทมไหม้
  ไม่สมควร. ส่วนเงินใช้ณี่ไซร้
  น้องให้ญี่สิบเท่าด้วยยินดี:
  ใช้ณี่สำเร็จเสร็จแล้วไซร้,
  จงชวนเพื่อนร่วมใจกลับมานี่.
  ส่วนสาวน้อยเนริสสากับข้านี้,
  จะเปนพรหมจารีหม้ายภรรดา.
  เชิญทางนี้ ! ตัวพี่ควรต้องไป
  ในวันที่แต่งงานทีเดียวหนา;
  จงต้อนรับมิตร์พลางทางเริงร่า,
  วันวิวาห์ไม่ควรจะเศร้าใจ:
  เธอราคาแพงนัก, จะรักพี่
  ให้สมที่มีราคานั้นจงได้.
  เออสาราเพื่อนยาว่ากระไร
  ​จงอ่านให้ทราบลักษณ์บ้างสักที.
บัส. [อ่านจดหมาย] บัสสานิโยเพื่อนแก้ว, เรือของฉันเสียหมดแล้ว, เจ้าณี่ก็ใจดำถนัด, ทรัพย์สมบัติฉันหมดราคา, ครบกำหนดสัญญาของตายิวแล้วณบัดนี้; และในการที่จะทำตามสัญญานั้น, พ้นวิสัยที่ตัวฉันจะรอดชีวิตได้แล้ว, บรรดาณี่ระหว่างเพื่อนแก้วกับตัวฉัน เปนอันลบล้างกันแต่บัดนี้ไป, อยากแต่ให้เพื่อนได้มาเห็นใจในเวลาตายนั้นแล. แต่ถ้าแม้ไม่สดวกก็อย่าขืนใจ: ถ้าความรักของเพื่อนไซร้ไม่เตือนให้เพื่อนมา, ก็ขออย่าให้จดหมายนี้บังคับเลย.
ปอร์. พี่เอยอย่าช้าเร่งคลาไคล !
บัส. เมื่อหล่อนยอมแล้วไซร้ก็ตัวพี่
  จะรีบไป, และในระหว่างนี้
  พี่ไม่กินนอนสุขด้วยผู้ใด. [พากันเข้าโรง]

 

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ