ตอนที่ ๒

เวนิส, ถนนแห่ง ๑

ลานซ๎ล็อตออกมา.

ลาน. จริงๆ นะจิตของข้าเจ้าเห็นจะอุดหนุนให้ข้าเจ้าหนีจากตายิวนายข้าเจ้าแน่แล้ว. มีมารมาคอยกระซิบอยู่ที่ข้าง ๆ ตัวข้าเจ้า, และยวนใจข้าเจ้า, พูดกับข้าเจ้าว่า “กอบโบ, ลานซ๎ล็อต กอบโบ, ลานซ๎ล็อตตัวดี,” หรือ “กอบโบตัวดี,” หรือ “ลานซ๎ล็อต กอบโบตัวดีเอ๋ย, เจ้าจงใช้ขาของเจ้า,ออกเดิน, หนีไปเถิด.” จิตของข้าเจ้าเตือนว่า, “ไม่ได้: ระวังให้ดีนะ. ลานซ๎ล็อตคนซื่อ; ระวังนะ, กอบโบคนซื่อ,” หรือ, อย่างที่กล่าวมาแล้ว, ว่า “ลานซ๎ล็อต กอบโบคนซื่อ; อย่าหนี; อย่าวิงไปเสียเลยเจ้าเอ๋ย.” แต่ตามารนั้นแกก็แขงแรงมาก ยุข้าเจ้าอีก: แกว่า “เปิด !” แกว่า “ไป !” แกยุว่า “พ่อคุณเถอะ, ทำใจกล้า ๆ หน่อย, และหนีทีเดียว !” แต่จิตของข้าเจ้ามากอดคอใจของข้าเจ้า, และพูดจาอย่างนักปราชญ์ว่า “ลานซ๎ล็อตสหายซื่อเอ๋ย, เจ้าก็เปนลูกผู้ชายที่ซื่อคน ๑”- ที่จริงพูดว่าลูกผู้หญิงที่ซื่อคน ๑ จะเหมาะกว่า;- เพราะพ่อของข้าเจ้าแกมันชอบกลอยู่, แกมันกระไร ๆ อยู่, แกออกจะชอบอะไรพิกลอยู่;-นั่นและจิตของข้าเจ้าเตือนว่า ​“ลานซ๎ล็อต, อย่าไปเลย !” มารแกก็ยุว่า “ไป.” จิตเตือนว่า “อย่าไป.” ข้าเจ้าก็ตอบว่า “จิต,แกแนะนำดี.” และข้าเจ้าตอบด้วยว่า “มาร, แกแนะนำดี.” ถ้าจะเชื่อจิตของข้าเจ้า, ข้าเจ้าก็จะต้องคงอยู่ภับตายิวนายข้าเจ้า, ซึ่งคุณพระช่วยเถอะ, แกเหมือนผีอะไรอย่าง ๑ เทียว; และถ้าข้าเจ้าหนีจากตายิว, ก็เท่ากับข้าเจ้าเชื่อถ้อยฟังคำมาร, ซึ่งขออภัยเถอะ, แกเปนตัวหัวหน้าผีทีเดียว. ที่จริงตายิวนั้นแกเปนผีมีรูปเหมือนมนุษเท่านั้น, และ, ในใจของข้าเจ้า, จิตของข้าเจ้าดูอยู่ข้างจะใจดำ ในการที่แนะนำให้ข้าเจ้าคงอยู่กับตายิวต่อไป. ตามารแกแนะนำเปนทางไมตรีมากกว่า: เอาเถอะมาร, ข้าเจ้าจะหนีละ; ข้าเจ้ามอบตีนให้กับแก; ข้าเจ้าจะหนีละ.
  [ตาเถ้ากอบโบออกมา, ถือตะกร้า ๑ ใบ.]
กอบ. นี่แน่นายจ๋า, ได้โปรดข้าเจ้าสักหน่อยเถอะ; บ้านนายยิวไปทางไหนกัน ?
ลาน. [ป้อง] คุณพระช่วยเถอะ, นี่พ่อในใส้ของข้าเจ้าทีเดียว ! และแกตาบอดตาใส, หรือกว่านั้น แกตาใสตาบอด, จึ่งไม่รู้จักข้าเจ้า: จะต้องลองสนธยากับแกสักหน่อย.
​กอบ. นี่แน่นายหนุ่มน้อยจ๋า, ได้โปรดหน่อยเถอะ; บ้านนายยิวอยู่ทางไหนกัน ?
ลาน. พอไปถึงหัวเลี้ยวน่าละก็เลี้ยวขวา, แต่พอถึงหัวเลี้ยวน่าต่อนี้ไปละก็เลี้ยวซ้าย; แล้วก็ถึงหัวเลี้ยวน่าอีกที ๑ ละก็อย่าเลี้ยวทางไหนเลย, แต่เดินอ้อมไปเข้าบ้านตายิวทีเดียว.
กอบ. แม่เจ้าโว้ย ! ท่าทางจะเดินไปให้ถูกยากเสียแล้ว. นายทราบไหม, ว่าคน ๆ หนึ่งชื่อลานซ๎ล็อตที่อยู่กับเขานั้น, ยังอยู่กับเขาหรืออย่างไร ?
ลาน. อ้อ, พูดถึงคุณลานซ๎ล็อตฤๅ ? [พูดป้อง] คอยดูข้าเจ้านะ ข้าเจ้าจะไขน้ำตา [พูดดัง] พูดถึงคุณลานซ๎ล็อตฤๅ ?
กอบ. ไม่ได้เปนคุณดอกขอรับ, เปนแต่ลูกคนจน ๆ: พ่อของเขาน่ะ, ผมพอจะพูดได้ว่า, เปนคนสุจริตแต่จนมาก, และเปนคนหากินซื่อตรงดอกขอรับ.
ลาน. เออ, พ่อของเขาจะเปนอย่างไรก็ตามใจแกเถิด, แต่นี่เราพูดถึงคุณลานซ๎ล็อตต่างหาก.
กอบ. ขอรับ, พูดถึงสหายของนาย, ที่ชื่อลานซ๎ล็อตนั่นแหละ.
ลาน. แต่นั่นแหละ, ตา, ขอให้เข้าใจเถอะ ว่าเราพูดถึงคุณลานซ๎ล็อต, ถูกไหม ?
กอบ. ผมพูดถึงลานซ๎ล็อตขอรับ, สุดแท้แต่จะโปรด.
​ลาน. เออ, คุณลานซ๎ล็อต. แต่นี่แน่ลุง, อย่าพูดถึงคุณลานซ๎ล็อตอีกเลย; เพราะตามเคราะห์และกรรมและอะไร ๆ อื่น ๆ, ทั้งตามวิสัยปัญจักขันธา, รูปักขันโธ และอะไรอีกมิรู้ได้, ฉันขอบอกว่าคุณที่เราออกชื่ออยู่ เมื่อแต่กี้นี้นั้นเขามรณังเกเสียแล้ว; หรือพูดกันตรง ๆ ไม่อ้อมค้อม, เขาไปสู่ปรโลกเสียแล้ว.
กอบ. โอ๊ย ! อนิจจา ! เด็กคนนั้นมันเปนเหมือนไม้เท้าของข้าเจ้า, เปนเครื่องช่วยค้ำจุนเทียวขอรับ.
ลาน. นี่ข้าเจ้ารูปร่างเหมือนพลองหรือเตาหม้อ, จะได้ไปเปนไม้เท้าหรือไปค้ำไปจุนอะไร? พ่อ, ไม่รู้จักฉันฤๅ ?
กอบ. พุทโธ่ ๆ, ผมจะไปรู้จักนายอย่างไร: แต่โปรดเมตตาด้วยเถิด, บอกให้ข้าเจ้าทราบจริงหน่อยเถอะ, ว่าลูกข้าเจ้าน่ะยังอยู่หรือตายเสียแล้ว ?
ลาน. ไม่รู้จักฉันจริง ๆ หรือพ่อ ?
กอบ. พุทโธ่ ขอรับ, ผมตาบอดตาใสอยู่ด้วย; ผมไม่รู้จักนายเลย.
ลาน. แต่ถึงแม้ตายังดี ๆ อยู่บางทีก็จะไม่รู้จักเหมือนกัน: พ่อที่รู้จักลูกของตัวเองต้องนับว่าเก่งพอใช้อยู่. เอาเถอะคะ, ฉันจะบอกข่าวลูกของพ่อให้: ขอพรฉันเถอะ: ความจริงเปนของที่ปิดไม่มิด; ฆ่าคนทั้งคนมันปิดไว้ไม่ได้นานดอก; มีลูกอาจจะปิดไม่รับเสียได้จริง, แต่ในที่สุดความจริงมันก็ต้องกระจ่างขึ้นพักหนึ่ง.
​กอบ. ยืนขึ้นทีหรือนาย: ข้าเจ้าไม่เชื่อเลยว่านายเปนลานซ๎ล็อตลูกข้าเจ้า.
ลาน. นี่แน่พ่อ, อย่าพูดเหลวไหลต่อไปอีกเลย, จะให้ศิลให้พรก็ให้เสียเถอะ: ฉันนี่แหละคือลานซ๎ล็อต, ที่เคยเปนอ้ายแดงของพ่อ, ที่เดี๋ยวนี้เปนบุตร์ของพ่อ, และจะได้เป็นลูกของพ่อต่อไปภายหน้า.
กอบ. ฉันเชื่อไม่ได้เลยว่านายเปนลูกของฉัน.
ลาน. ฉันก็รู้ไม่ได้แน่นอนเหมือนกันในข้อนั้น: แต่ฉันเปนลานซ๎ล็อต, บ่าวตายิว; และฉันเชื่อแน่นอนว่ามาร์จะรีเมียของพ่อนั่นแหละเปนแม่ของฉันละ.
กอบ. เมียข้าเจ้าชื่อมาร์จะรีจริงอยู่: และถ้านายเปนลานซ๎ล็อตละก็ ข้าเจ้าสบดได้ทีเดียวว่าเปนเลือดเปนเนื้อของข้าเอง! [คลำไปถูกผมของลานซ๎ล็อต] พ่อเจ้าประคุณเอ๊ย ! หนวดเจ้าช่างดกจริง ๆ เจ้ามีหนวดพี่ลูกคางมากกว่าอ้ายด็อบบินม้าของพ่อมีที่หางอีก.
ลาน. ถ้าเช่นนั้นขนหางม้าของพ่อเห็นจะขึ้นถอยหลังเข้าในเสียละกระมัง: เมื่อฉันเห็นมันเมื่อเร็วนี้นะ หางมันยังยาวกว่าหนวดฉันมากนี่นะ.
กอบ. เจ้าเองแหละดูแปลกไปมาก ! เจ้ากับนายของเจ้าปรองดองกันดีอยู่ฤๅ ? พ่อเอาของมาให้นายของเจ้า. ถูกใจกันดีอยู่หรือกับตัวเจ้า?
​ลาน. ก็กระนั้นแหละคะ. แต่ส่วนตัวฉัน, ฉันได้ตั้งใจไว้แล้วว่าจะหนี, ก็จะหนีไปเสียอีกสักหน่อย. นายของฉันนะแกมันเปนยิวแท้เทียว: จะเอาของกำนัลไปให้แกฤๅ? ให้เชือกให้ผูกคอตายละเหมาะกว่าอย่างอื่น: ฉันอยู่กับแกตายอดตายอยากเหลือเกิน; ดูทีหรือ ซี่โครงขึ้นออกโปน ๆ เต็มไปทั้งตัว ! ที่จริงฉันดีใจที่พบพ่อ ของกำนัลนั้นเอาไปให้คุณบัสสานิโยดีกว่า, เพราะท่านให้เครื่องแต่งตัวให้คนใช้ของท่านแต่งดีนัก: ถ้าฉันไม่ได้เปนคนใช้ของคุณผู้นี้, ฉันก็จะวิ่งไปเสียจนสุดโลกเทียวละ. เออ, เคราะห์ดีจริง ! ท่านมาโน่นแล้ว: พ่อไปหาท่านสิ; ถ้าฉันยอมเปนขี้ข้าตายิวอีกละก็, ฉันเองเปนยิวไปด้วยเทียวละ
  [บัสสานิโยเดินออกมา, พร้อมด้วยเลโอนาร์โด และคนใช้อื่นๆ]
บัส. เออดีแล้ว; แต่ต้องขอให้เร่ง ๆ หน่อย, พอให้ได้กินเข้าเย็นอย่างช้าเวลาบ่าย ๕ โมง. เอาจดหมายเหล่านี้ไปส่ง; จัดการให้เขาลงมือเย็บเครื่องแต่งตัวคนใช้; แล้วไปบอกกราติยาโนให้ไปหาข้าที่บ้าน. [คนใช้คน ๑ เข้าโรงไป]
ลาน. ไปหาท่านสิพ่อ.
​กอบ. ขอให้เทพยดาอารักษ์คุ้มเกรงรักษาใต้เท้า !
บัส. เออให้สมพรปากเถอะ ! ลุงจะต้องการอะไร ?
กอบ. นี่ขอรับลูกชายของกระผม, มันเปนเด็กคนจน-
ลาน. ไม่ใช่เด็กคนจนขอรับ, แต่เปนคนใช้ของนายยิวมั่งมี; กระผมมีความต้องการ- ดังเช่นที่บิดากระผมจะได้เรียนต่อไป-
กอบ. เขามีความปราศนามากขอรับ, ที่จะได้รับใช้-
ลาน. กล่าวโดยย่อและโดยยืด, เกล้ากระผมรับใช้นายยิวอยู่, แต่มีความประสงค์- ดังบิดากระผมจะได้เรียนต่อไป-
กอบ. นายของเขากับตัวเขาน่ะขอรับ, ขอรัปประทานโทษเถอะ, เขาไม่ใคร่จะถูกกัน,-
ลาน. เรียนแต่สั้น ๆ, อันที่จริงนายยิวเขาได้ทำกระผมเปนที่ไม่พอใจมาก, จึ่งทำให้ผม-ดังที่บิดากระผมจะได้เรียนต่อไป-เพราะบิดาผมก็เปนผู้ใหญ่กว่ากระผม-
กอบ. กระผมมีนกเขาย่างมาจาน ๑ ซึ่งกระผมอยากจะใคร่ประทานแก่ใต้เท้า, และกระผมขอ-
ลาน. กล่าวโดยย่อ, บิดากระผมจะขอความกรุณาแห่งกระผมต่อใต้เท้า ดังใต้เท้าจะได้ทราบจากชายชราผู้นี้; และผมขอกราบเรียนว่า, ถึงบิดากระผมเป็นคนชราก็จริง, แต่เปนคนจน.
​กอบ. ใครจะพูดก็พูดเสียคน ๑ สิ. จะต้องการอะไร ?
ลาน. ผมต้องการมาเปนข้าใต้เท้าขอรับ.
กอบ. หนังถ้อยกระทงเจิม-เอ๊ยกระทงความ-มันก็เท่านั้นแหละขอรับ.
บัส. ข้ารู้จักเจ้าอยู่ดีแล้วทีเดียว; เอาเปนตกลงกัน: ไชล็อกนายของเจ้าเขาได้พูดกับข้าแล้ววันนี้เอง, และยอมให้เจ้าย้ายมาตามใจ, ถ้าเจ้าพอใจที่จะออกจากบ้านยิวผู้มั่งมี มาอยู่กับผู้ดีที่จนอย่างเช่นตัวข้า.
ลาน. นายเก่ากับนายใหม่ของกระผมพอจะกล่าวได้ว่า เปนผู้มีคุณสมบัติ; คือใต้เท้ามีคุณ, นายยิวแกมีสมบัติ.
บัส. เจ้าพูดจาแหลมอยู่. ลุง, ไปกับลูกของลุงเลอะ. ไปลายิวนายเก่าเสียก่อน แล้วจึ่งค่อยไปบ้านฉัน.
  [พูดกับคนใช้ของตน] แล้วก็ช่วยหาเสื้อผ้าให้นุ่งห่มเสียใหม่ให้ดีขึ้นอีกหน่อย: อย่าลืมนะ.
ลาน. อย่างไรเล่า, พ่อ. ใครว่าฉันจะหานายใหม่ไม่ได้; ใครว่าว่าฉันไม่รู้จักพูด ? ถ้าหาใครในเมืองนี้ได้ดีกว่าละก็เปนอย่างปลาดละ ฉันนี้เคราะห์ดีมาก ดูสิ, ลายฝ่ามือฉันมันงามพิลึก. นี่อย่างไรเล่าเส้นที่หมอดรู้เรื่องมีลูกมีเมีย: ราย ๑ เขาว่าจะมีเมียถึง ๑๕ คน, แต่นั่นก็ไม่สำคัญ: อีกราย ๑ ว่าจะได้แม่หม้าย ๑๑ คน, ​หญิงสาว ๙ คน, ซึ่งนับว่าสำหรับผู้ชายคนเดียวก็พอใช้อยู่: เขาว่าจะรอดจากจมน้ำตายถึง ๓ ครั้ง, แต่จะเกือบ ๆ ตายริมที่นอนยัดขนนก; เส้นฝ่ามืองามนัก, ให้ตายสิ ! เทพยดาผู้บันดาลเคราะห์โศกต่าง ๆ เขาว่าเปนตัวเมีย, และก็ท่าทางจะโปรดปรานฉันอยู่บ้าง. ไปเถอะพ่อ; ฉันจะไปลานายยิวให้แล้วเสร็จในชั่วพริบตาทีเดียว. [ลานซ๎ล็อตกับตาเถ้ากอบโบพากันเข้าโรง.]
บัส. นี่แน่เลโอนาร์โดจงจำไว้
  ซื้อสิ่งของเตรียมให้ครบเต็มที่
  แล้วรีบมา, เพราะว่าค่ำวันนี้
  จะมีการเลี้ยงมิตรสนิทใจ.
เลโอ. กระผมจะรีบไปทำตามนายสั่ง
  ให้พร้อมพรั่งมิให้ขาดให้แคลนได้.
  [กราติยาโนออกมา]
กรา. เออนี่แน่, นายของแกอยู่หนใด.
เลโอ. โน่นขอรับ, เดินไปและเดินมา. [เข้าโรง]
กรา. สินยอร์บัสสานิโย-
บัส. ใครเรียกหนอ ?
  อ้อ ! นายกราติยาโนสหายข้า !
​กรา. ข้าขอพึ่งเพื่อนรักด้วยสักครา.
บัส. ประสงค์ใดว่ามาช้าอยู่ใย ?
กรา. ขอจงอย่าทัดทานพาลขึ้งข้อน;
  ข้าขอไปเบ็ลมอนต์ด้วยได้ไหม ?
บัส. ถ้าจะไปก็ไม่ห้าม, ฉันตามใจ.
  แต่กราติยาโนไซร้จงฟังเตือน:
  อันว่าท่วงทีกิริยา
  และวาจาคึกคักเกินนักเพื่อน;
  ความประพฤติเช่นนั้นฉันขอเตือน,
  ในหมู่เพื่อนไม่รู้สึกนึกชิงชัง;
  แต่ยามไปในหมู่ผู้แปลกหน้า,
  ฉันเกรงเขาจะนินทาว่าโอหัง.
  ขอให้เพื่อนตั้งจิตคิดยับยั้ง
  เหนี่ยวรั้งตนไว้ให้จงดี,
  อย่าตึงตังหนักไป, ใครไม่ทราบ
  จะว่าหยาบลามลวนไม่ควรที่,
  เขาจะพลอยว่าฉันนั้นไม่ดี
  เลยเสียทีี.
กรา. อย่าวิตกให้มากไป:
  ฉันจะตั้งระวังกิริยา
  และวาจาให้เรียบเปนผู้ใหญ่,
  ​มีสัมมาคาระวะกับใคร ๆ
  ทั้งจะไม่พูดหยามลามวาจา.
  จะพกแต่คัมภีร์มีพระธรรม,
  ไม่เผลอพลำเปนระเบียบเรียบทุกท่า;
  ยามผู้ใหญ่เล่าบ่นซึ่งมนตรา
  จะเอาหมวกบังหน้าสาธุการ;
  จะประพฤติเรียบร้อย, คอยดูเพื่อน
  ไม่ต้องเตือนดุด่าว่าขาน,
  จะทำให้ถูกใจแม่นงคราญ
  ทุกประการ, อย่าแหนงหรือแคลงใจ.
บัส. เออดีแล้ว, เกลอแก้ว, ได้ดูดี.
กรา. แต่คืนนี้ของด-อดไม่ไหว:
  ถึงคืนนี้กิริยาบ้าอย่างไร
  ขออย่าได้ถือเปนเยี่ยงอย่างพรุ่งนี้.
บัส. เข้าใจแล้ว. เกลอแก้ว, ฉันกลับขอ
  ให้สนุกเพียงพอจนถึงที่,
  ขอให้เล่นเฮฮา, เพราะว่ามี
  สหายที่หวังสนุกสุขสราญ.
  ฉันขอลาไปที, มีธุระ.
กรา. ฉันก็จะต้องไปเหมือนกับท่าน,
  หาลอเร็นโซไปมิได้นาน
  ชวนไปบ้านเกลอขวัญคืนวันนี้ [ต่างคนต่างเข้าโรง]

 

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ