คำนำ

นิทานอีสปเป็นที่นิยมแพร่หลายทั่วโลกรวมทั้งประเทศไทย มีจำนวนกว่าพันเรื่อง เป็นผลงานของนักเล่านิทานชาวกรีกโบราณเมื่อประมาณ ๖๒๐ - ๕๖๕ ปี ก่อนคริสต์ศักราช เนื้อเรื่องส่วนใหญ่มีตัวละครเป็นสัตว์ กสิกร และเทพเจ้า จบด้วยสุภาษิตสอนใจ ไม่มีหลักฐานแน่ชัดว่านิทานอีสปแพร่หลายสู่เมืองไทยเมื่อใด ปรากฏแต่เพียงสมัยรัตนโกสินทร์ มีผู้แปลนิทานอีสปออกเผยแพร่ตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ ๓ แล้ว

หนังสือเรื่อง “อิศปปกรณัม” นี้ ต้นฉบับหนังสือสมุดไทย มีจำนวนกว่า ๓๐๐ เรื่อง พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระราชนิพนธ์แปล และพระราชนิพนธ์โคลงสุภาษิต ร่วมกับนักปราชญ์ราชบัณฑิตในรัชสมัย เช่น พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพิชิตปรีชากร พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนพิทยลาภพฤฒิธาดา พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ พระยาศรีสุนทรโวหาร พระเทพกระวี พระยาราชสัมภารากร และขุนท่องสื่อ มีโคลงสุภาษิตพระราชนิพนธ์ ๔ เรื่อง คือ ราชสีห์กับหนู บิดากับบุตรทั้งหลาย สุนัขป่ากับลูกแกะ และกระต่ายกับเต่า ต้นฉบับเป็นหนังสือสมุดไทยดำเส้นดินสอขาว เส้นรง และเส้นหรดาล เก็บรักษาอยู่ที่กลุ่มหนังสือตัวเขียนและจารึก สำนักหอสมุดแห่งชาติ กรุงเทพฯ นิทานและโคลงแต่ละเรื่องมีตัวเลขกำกับเรียงลำดับ และมีบางช่วงที่เว้นข้ามลำดับไป

​สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ ได้มอบหมายให้นางดาวรัตน์ ชูทรัพย์ นักอักษรศาสตร์ชำนาญการพิเศษ กลุ่มภาษาและวรรณกรรม เป็นผู้ตรวจสอบชำระและศึกษาวิจัย เรียบเรียงขึ้น เนื่องจากพิจารณาเห็นว่าเป็นหนังสือที่ทรงคุณค่าทางด้านวัฒนธรรม อักษรศาสตร์และวรรณคดี เป็นงานวรรณกรรมแปลจากภาษาอังกฤษในยุคเริ่มแรก ทำให้เห็นกลวิธีสร้างสรรค์งานแปล มีการนำเรื่องราวจาก “อิศปปกรณัม” มาปักเป็นภาพปักเครื่องประดับพระเมรุ ท้องสนามหลวง รัตนโกสินทร์ศก ๑๐๘ และอีกหลายคราว “อิศปปกรณัม” เป็นหนังสือสำคัญที่ได้รับความนิยมในสมัยรัชกาลที่ ๕ สืบเนื่องมาจนปัจจุบัน พระจรัสชวนะพันธ์ได้เคยนำข้อมูลมาแต่งหนังสือนิทานอีสป ฉบับกระทรวงศึกษาธิการ ใช้เป็นหนังสืออ่านประกอบในชั้นประถมปีที่ ๒ การจัดพิมพ์ครั้งนี้แม้ยังไม่พบต้นฉบับบางเรื่องแต่นับเป็นครั้งที่สมบูรณ์ที่สุด

กรมศิลปากรหวังว่า หนังสือ “อิศปปกรณัม : วรรณกรรมแปลจากตะวันตกยุคแรกของไทย” นี้ จะอำนวยประโยชน์แก่ท่านผู้สนใจโดยทั่วกัน

(นายอนันต์ ชูโชติ)

อธิบดีกรมศิลปากร

สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร

๘ สิงหาคม ๒๕๖๑