วัน ๗ ฯ๗ ๒ ค่ำปีชวดอัฐศก ๑๒๓๘

​ค่ายหลวงตำบลอ่างศิลา

ณวัน ๗ ๗ฯ ๒ ค่ำปีชวดอัฐศก ศักราช ๑๒๓๘

เมื่อเวลาคืนนี้ ที่เรือเราต้องแก้ไขเครื่องจักรแลเครื่องต่างๆ ซึ่งไม่เรียบร้อยนั้นให้ดีขึ้นเปนปรกติ เวลาย่ำรุ่ง ๑๕ มินิต เราได้ออกเรือจากแสมสาร เรือเดินดีเรียบร้อยขึ้นกว่าแต่ก่อน มีเหตุบ้างเล็กน้อยแต่ใบจักรชำรุด ต้องหยุดแก้ไขบ้างครู่หนึ่งแล้วแล่นต่อไป เมื่อขณะเรือมาตามทางนั้นเห็นปลาโอผุดเปนหมู่ๆหลายสิบตัว เวลาเที่ยงเรือมาถึงที่อ่างศิลา แลดูบนฝั่งเปนที่แผ่นดินสูงขึ้นไปหน่อยหนึ่ง เห็นเรือสูงๆขึ้นไปกว่ากันเปนลำดับดูงามดีคล้ายๆ กับที่ปินัง เราลงเรือโบดขึ้นบกเวลาบ่ายโมงครึ่ง มีพระยาจางวาง

^๑๐๑ เมืองชลแลกรมการเมืองชล พระยาบางลมุง แลพวกเมืองบางลมุง มาคอยรับอยู่หลายสิบคน เราได้พบพระยาบำเรอ^๑๐๒ กับพระสุนทรา^๑๐๓ ซึ่งท่านกรมท่าเขาให้มาจัดการอยู่ก่อนนานแล้ว ได้พูดกับพระยาบำเรอ พระสุนทรา แลกรมการนิดหน่อยแล้วก็เดินเข้าไปในค่ายหลวง แต่เราเห็นพระยาชลเลื่อนขึ้นเปนจางวาง ดูเหมือนกระชุ่มกระชวยขึ้นกว่าแต่ก่อนสักหน่อยหนึ่ง เรามา​ถึงที่ท้องพระโรง แลดูเห็นเรือนที่เราอยู่ดูเหมือนกับยังใหม่แรกทำ ไม่สู้ผิดกันนัก ท่านกรมท่าให้ปลัดจีนเมืองชลมาเปนผู้รักษาอยู่ทีนี้คนหนึ่ง เขาเอาใจใส่รักษามาก เปนคนดีจริงๆ เราได้ยอมกับท่านกรมท่าว่าจะให้ยกบ้านอ่างศิลานี้เปนเมืองหนึ่ง ขึ้นเมืองชลบุรี เพราะเห็นว่าคนก็มีมาก ถ้าเปนถ้อยร้อยความกันขึ้นแล้วก็ต้องไปว่าความถึงเมืองชล เปนทางไกลได้ความลำบาก จะตั้งให้ปลัดที่เปนผู้รักษาอยู่เดิมนั้นเปนเจ้าเมือง เรามาถึงที่นี่ได้พบลูกหญิงกลาง^๑๐๔ หญิงเล็ก^๑๐๕ ทั้งสองคน ด้วยเมื่อก่อนเราจะมานั้นได้สั่งให้ยายพามาคอยอยู่ที่นี่ อนึ่งเราได้รับหนังสือบางกอกมาด้วยเรือปานมารุต มีหนังสือคุณสุรวงษ์ฉบับหนึ่งว่าในกรุงเทพฯ ไม่มีราชการสิ่งใด แล้วได้รับหนังสือเทวัญสองฉบับ ทวีฉบับหนึ่ง เทวัญฝากโซดาวอตเตอร์มาให้ถังหนึ่ง กับส่งรูปซึ่งถ่ายไว้เมื่อจวนจะมาออกมาให้ดูเปนตัวอย่างด้วย เรามาครั้งนี้ เห็นหน้าเจ้านายมาเกือบจะหมด แต่ทวีกับเทวัญไม่ได้มา ทวีนั้นจวนจะถึงกำหนดตั้งกรมของเขา เขาลาอยู่จัดการ แล​จะชำระความที่ค้างๆให้แล้วด้วย เทวัญนั้นเราไปไหนยังไม่เคยขาดเลย ได้ไปด้วยกันทุกคราว ตั้งแต่เล็กมาจนโต เพิ่งมาขาดสองคราว เมื่อไปบางปอินวานซืนนี้คราวหนึ่ง กับคราวนี้อิกเปนทางไกล นึกคิดถึงมาก ถ้าหากว่ามาคงจะได้ช่วยในการเยอแนลแข็งแรงทีเดียว อนึ่งเจ้านายผู้หญิงฝากของกินมาให้มากหลายองค์ คือพระองค์แม้นเขียน พระองค์แสงจันทร์^๑๐๖ พระองค์สุบงกช^๑๐๗ กับพวกเราอิก ๑๓ คน ๑๔ คน ถ้าจะออกชื่อก็จะต้องยืดยาวมากไป นับเอาเสียว่าหมดทั้งนั้น แล้วกาพย์มาบอกว่าทวีกับพระนายศรี^๑๐๘ ฝากของกินมาให้อิก แลได้หนังสือเจ้าคุณกลาง พระยานรนารถ คนละฉบับ เปิดออกดูไม่มีความอะไร เปนแต่บาญชีของกินทั้งนั้น เวลาบ่าย ๕ โมงแล้วลงเรือยอตช์อรเทพลักษมี แล่นใบไปเล่นตามอ่างศิลา คนที่ลงในเรือท่านเล็ก กรมนเรศร์ หมอสาย สรรพเพธ กาพย์ มีคนสำหรับเรือสองคน กับคนเรือโบดคนหนึ่ง เรือยอตช์ของเรามีอีกลำหนึ่ง ชื่อว่าบีบุศบัน​นั้น ให้พระพิเรนทรกับตำรวจไป พระนายไวยเขาลงเรือยอตช์ของเขาเอง ซึ่งเราให้ชื่อว่านาคโปดก แล่นตามไปด้วย จนถึงโป๊ะที่ ๒ กลับเข้ามาท่า แล้วมาถึงเรือนเวลาย่ำค่ำ ๔๕ มินิต เมื่อเวลาเรามาถึงสักครู่หนึ่ง มีฝนตกประปรายบ้างเล็กน้อยแล้วก็หายไป เราได้พบกับเจ้าปฤษฎางค์ ซึ่งออกมาด้วยเรือปานมารุตในวันนี้ แล้วแต่งหนังสือเยอแนลอยู่จน ๒ ยามเข้านอน ค่ำวันนี้ลมจัดมาก เสียงคลื่นดังสู้ๆแต่ไม่สู้หนาวนัก ปรอทเพียง ๗๐ ดิครี.