- คำนำ
- วัน ๑ ๙ฯ ๒ ค่ำปีชวดอัฐศก ๑๒๓๘
- วัน ๒ ๑๐ฯ ๒ ค่ำปีชวดอัฐศก ๑๒๓๘
- วัน ๓ ๑๑ฯ ๒ ค่ำปีชวดอัฐศก ๑๒๓๘
- วัน ๔ ๑๒ฯ ๒ ค่ำปีชวดอัฐศก ๑๒๓๘
- วัน ๕ ๑๓ฯ ๒ ค่ำปีชวดอัฐศก ๑๒๓๘
- วัน ๖ ๑๔ฯ ๒ ค่ำปีชวดอัฐศก ๑๒๓๘
- วัน ๗ ๑๕ฯ ๒ ค่ำปีชวดอัฐศก ๑๒๓๘
- วัน ๑ ฯ๑ ๒ ค่ำปีชวดอัฐศก ๑๒๓๘
- วัน ๒ ฯ๒ ๒ ค่ำปีชวดอัฐศก ๑๒๓๘
- วัน ๓ ฯ๓ ๒ ค่ำปีชวดอัฐศก ๑๒๓๘
- วัน ๔ ฯ๔ ๒ ค่ำปีชวดอัฐศก ๑๒๓๘
- --ว่าด้วยแผ่นดินแลเรือกสวนไร่นาในเมืองจันทบุรี
- วัน ๕ ฯ๕ ๒ ค่ำปีชวดอัฐศก ๑๒๓๙
- วัน ๖ ฯ๖ ๒ ค่ำปีชวดอัฐศก ๑๒๓๘
- วัน ๗ ฯ๗ ๒ ค่ำปีชวดอัฐศก ๑๒๓๘
- วัน ๑ ฯ๘ ๒ ค่ำปีชวดอัฐศก ๑๒๓๘
- วัน ๒ ฯ๙ ๒ ค่ำปีชวดอัฐศก ๑๒๓๘
- วัน ๓ ฯ๑๐ ๒ ค่ำปีชวดอัฐศก ๑๒๓๘
- วัน ๔ ฯ๑๑ ๒ ค่ำ ปีชวดอัฐศก ๑๒๓๘
วัน ๗ ฯ๗ ๒ ค่ำปีชวดอัฐศก ๑๒๓๘
ค่ายหลวงตำบลอ่างศิลา
ณวัน ๗ ๗ฯ ๒ ค่ำปีชวดอัฐศก ศักราช ๑๒๓๘
เมื่อเวลาคืนนี้ ที่เรือเราต้องแก้ไขเครื่องจักรแลเครื่องต่างๆ ซึ่งไม่เรียบร้อยนั้นให้ดีขึ้นเปนปรกติ เวลาย่ำรุ่ง ๑๕ มินิต เราได้ออกเรือจากแสมสาร เรือเดินดีเรียบร้อยขึ้นกว่าแต่ก่อน มีเหตุบ้างเล็กน้อยแต่ใบจักรชำรุด ต้องหยุดแก้ไขบ้างครู่หนึ่งแล้วแล่นต่อไป เมื่อขณะเรือมาตามทางนั้นเห็นปลาโอผุดเปนหมู่ๆหลายสิบตัว เวลาเที่ยงเรือมาถึงที่อ่างศิลา แลดูบนฝั่งเปนที่แผ่นดินสูงขึ้นไปหน่อยหนึ่ง เห็นเรือสูงๆขึ้นไปกว่ากันเปนลำดับดูงามดีคล้ายๆ กับที่ปินัง เราลงเรือโบดขึ้นบกเวลาบ่ายโมงครึ่ง มีพระยาจางวาง๑๐๑ เมืองชลแลกรมการเมืองชล พระยาบางลมุง แลพวกเมืองบางลมุง มาคอยรับอยู่หลายสิบคน เราได้พบพระยาบำเรอ๑๐๒ กับพระสุนทรา๑๐๓ ซึ่งท่านกรมท่าเขาให้มาจัดการอยู่ก่อนนานแล้ว ได้พูดกับพระยาบำเรอ พระสุนทรา แลกรมการนิดหน่อยแล้วก็เดินเข้าไปในค่ายหลวง แต่เราเห็นพระยาชลเลื่อนขึ้นเปนจางวาง ดูเหมือนกระชุ่มกระชวยขึ้นกว่าแต่ก่อนสักหน่อยหนึ่ง เรามาถึงที่ท้องพระโรง แลดูเห็นเรือนที่เราอยู่ดูเหมือนกับยังใหม่แรกทำ ไม่สู้ผิดกันนัก ท่านกรมท่าให้ปลัดจีนเมืองชลมาเปนผู้รักษาอยู่ทีนี้คนหนึ่ง เขาเอาใจใส่รักษามาก เปนคนดีจริงๆ เราได้ยอมกับท่านกรมท่าว่าจะให้ยกบ้านอ่างศิลานี้เปนเมืองหนึ่ง ขึ้นเมืองชลบุรี เพราะเห็นว่าคนก็มีมาก ถ้าเปนถ้อยร้อยความกันขึ้นแล้วก็ต้องไปว่าความถึงเมืองชล เปนทางไกลได้ความลำบาก จะตั้งให้ปลัดที่เปนผู้รักษาอยู่เดิมนั้นเปนเจ้าเมือง เรามาถึงที่นี่ได้พบลูกหญิงกลาง๑๐๔ หญิงเล็ก๑๐๕ ทั้งสองคน ด้วยเมื่อก่อนเราจะมานั้นได้สั่งให้ยายพามาคอยอยู่ที่นี่ อนึ่งเราได้รับหนังสือบางกอกมาด้วยเรือปานมารุต มีหนังสือคุณสุรวงษ์ฉบับหนึ่งว่าในกรุงเทพฯ ไม่มีราชการสิ่งใด แล้วได้รับหนังสือเทวัญสองฉบับ ทวีฉบับหนึ่ง เทวัญฝากโซดาวอตเตอร์มาให้ถังหนึ่ง กับส่งรูปซึ่งถ่ายไว้เมื่อจวนจะมาออกมาให้ดูเปนตัวอย่างด้วย เรามาครั้งนี้ เห็นหน้าเจ้านายมาเกือบจะหมด แต่ทวีกับเทวัญไม่ได้มา ทวีนั้นจวนจะถึงกำหนดตั้งกรมของเขา เขาลาอยู่จัดการ แลจะชำระความที่ค้างๆให้แล้วด้วย เทวัญนั้นเราไปไหนยังไม่เคยขาดเลย ได้ไปด้วยกันทุกคราว ตั้งแต่เล็กมาจนโต เพิ่งมาขาดสองคราว เมื่อไปบางปอินวานซืนนี้คราวหนึ่ง กับคราวนี้อิกเปนทางไกล นึกคิดถึงมาก ถ้าหากว่ามาคงจะได้ช่วยในการเยอแนลแข็งแรงทีเดียว อนึ่งเจ้านายผู้หญิงฝากของกินมาให้มากหลายองค์ คือพระองค์แม้นเขียน พระองค์แสงจันทร์๑๐๖ พระองค์สุบงกช๑๐๗ กับพวกเราอิก ๑๓ คน ๑๔ คน ถ้าจะออกชื่อก็จะต้องยืดยาวมากไป นับเอาเสียว่าหมดทั้งนั้น แล้วกาพย์มาบอกว่าทวีกับพระนายศรี๑๐๘ ฝากของกินมาให้อิก แลได้หนังสือเจ้าคุณกลาง พระยานรนารถ คนละฉบับ เปิดออกดูไม่มีความอะไร เปนแต่บาญชีของกินทั้งนั้น เวลาบ่าย ๕ โมงแล้วลงเรือยอตช์อรเทพลักษมี แล่นใบไปเล่นตามอ่างศิลา คนที่ลงในเรือท่านเล็ก กรมนเรศร์ หมอสาย สรรพเพธ กาพย์ มีคนสำหรับเรือสองคน กับคนเรือโบดคนหนึ่ง เรือยอตช์ของเรามีอีกลำหนึ่ง ชื่อว่าบีบุศบันนั้น ให้พระพิเรนทรกับตำรวจไป พระนายไวยเขาลงเรือยอตช์ของเขาเอง ซึ่งเราให้ชื่อว่านาคโปดก แล่นตามไปด้วย จนถึงโป๊ะที่ ๒ กลับเข้ามาท่า แล้วมาถึงเรือนเวลาย่ำค่ำ ๔๕ มินิต เมื่อเวลาเรามาถึงสักครู่หนึ่ง มีฝนตกประปรายบ้างเล็กน้อยแล้วก็หายไป เราได้พบกับเจ้าปฤษฎางค์ ซึ่งออกมาด้วยเรือปานมารุตในวันนี้ แล้วแต่งหนังสือเยอแนลอยู่จน ๒ ยามเข้านอน ค่ำวันนี้ลมจัดมาก เสียงคลื่นดังสู้ๆแต่ไม่สู้หนาวนัก ปรอทเพียง ๗๐ ดิครี.
-
๑๐๑. พระยาวิชิตชลเขตร จางวางเมืองชลบุรี ↩
-
๑๐๒. พระยาอภัยพิพิธ (เสพ) ↩
-
๑๐๓. พระยาศรีสรราชภักดี (หนู) ↩
-
๑๐๔. พระเจ้าพี่นางเธอ พระองค์เจ้าสุวภักตรวิไลยพรรณ ↩
-
๑๐๕. พระเจ้าพี่นางเธอ พระองค์เจ้าบัณฑรวรรณวโรภาศ ↩
-
๑๐๖. พระเจ้าบรมวงษ์เธอชั้น ๓ พระองค์เจ้าแสงจันทร์ ↩
-
๑๐๗. พระเจ้าบรมวงษ์เธอชั้น ๓ พระองค์เจ้าสุบงกช ↩
-
๑๐๘. พระยาเพชรพิไชย (เจิม) ↩