วัน ๖ ฯ๖ ๒ ค่ำปีชวดอัฐศก ๑๒๓๘

เรืออรรคราชวรเดช ที่ชองแสมสาร

ณวัน ๖ ๖ฯ ๒ ค่ำปีชวดอัฐศกศักราช ๑๒๓๘

เราตื่นขึ้นเวลาเช้า ได้รับหนังสือคุณสุรวงษ์ฉบับ ๑ บอกว่าไม่มีราชการสิ่งไร กับหนังสือพระยาพิพิธโภไคฉบับหนึ่ง ส่งอัฐออกมา อัฐหีบหนึ่งราคาสองชั่งหกตำลึงสามบาทสองสลึง โสฬศ ๒๐ ถุงๆละสิบตำลึงเปนเงิน ๒ ชั่ง รวมเปนราคาเงิน ๑๒ ชั่ง ๖ ตำลึง ๓ บาท ๒ สลึง กับริโปตเจ้าปฤษฎางค์^๑๐๐ ซึ่งเราให้ไปตรวจการทำทองแลขุดแร่ที่เมืองปราจีนบุรี เมืองกระบินทรบุรี หนังสือมาด้วยเรือกลไฟเล็กของวังน่า เราเขียนหนังสือตอบถึงคุณสุรวงษ์ในทันที แลฝากผ้าพื้นกับเสื้อให้วังน่า สมเด็จกรมพระ ท่านภูธราภัย กับคุณสุรวงษ์ด้วย ในวันนี้เราไม่มีธุระสิ่งใด แต่เขาไม่แก้ไขการในเรือบางสิ่งซึ่งเสียไปนั้น กับกมลาศเขาทำทองแลพลอยจันทบุรีเปนรูปพรรณต่าง ๆ เวลาเที่ยงท่านกรมท่าเอากวางบรรทุกมาตัวหนึ่ง​ใหญ่นัก เท่ากันกับเราได้ที่เกาะหมากเมื่อคราวก่อน ด้วยพวกคนขึ้นไปไล่กวางตัวนี้วิ่งลงมาริมน้ำ พอแลเห็นเรือก็วิ่งกลับขึ้นไปเข้าป่า พรานเขายิงถูกไม่สู้สำคัญ แต่ไปไม่ได้ คนเข้าปล้ำกระทบเขาจึงหักเสีย ได้แจกกันไปทุกลำ กลางวันวันนี้เรากินเข้าได้มาก กับเข้าล้วนแต่เนื้อกวางทั้งนั้น คือเปนแกงเปนอั่วพล่ายำทอดได้หลายอย่าง แล้วทีหลังได้ยินเสียงปืนอิกทีหนึ่ง แต่จะยิงอะไรไม่รู้ ไม่เห็นได้ตัวมา ไล่วันนี้สองหน ที่เกาะแสมสารหนหนึ่ง ที่เกาะแรดหนหนึ่ง เวลาบ่าย ๕ โมงเศษ เราลงเรือกันเชียงไปเที่ยวเล่น เลียบไปตามหว่างเกาะแสมสารแลเกาะแรด อ้อมขึ้นไปที่น่าแสมสารข้างนอก เมื่อเกือบจะถึงฝั่งน้ำใส แลเห็นศิลาในใต้น้ำร้องกันว่า กระ เกือบจะให้คนลงไปทีเดียว เห็นมันนิ่งอยู่จึงรู้ว่าศิลา แล้วเห็นที่อื่นๆ สีเหมือนกันหลายก้อน จึงได้รู้ว่าหินทั้งนั้น ได้หัวเราะกันแล้วพากันขึ้นที่ศิลาตีนเขาข้างนอก มีศิลาฟองน้ำขาวๆเปนพื้นดูงามดี แต่เดินลำบากหน่อยหนึ่ง ลางทีเปนสีแดงสีเหลืองบ้าง เมื่อเรามาคราวก่อน เห็นมีเบี้ยใหญ่ๆ มาก แต่คราวนี้มีน้อย เก็บได้แต่ ๓๐ เบี้ย ๔๐ เบี้ย มีหอยตาวัวหอยมือเสือบ้าง เรากลับมาถึงเรือเวลาค่ำแล้ว เรียงหนังสืออยู่เวลา ๒ ยามเข้านอน ทอมอเมตเตอร์ ๗๙ ดิครี.