วัน ๕ ฯ๕ ๒ ค่ำปีชวดอัฐศก ๑๒๓๙

​เรืออรรคราชวรเดช

ณวัน ๕ ๕ฯ ๒ ค่ำ ปีชวด อัฐศก ๑๒๓๙

วันนี้เรานอนตื่นสายเพราะเหนื่อยมา ๔ วันแล้ว พอตื่นนอนก็มีแขกมาหามาก เราแต่งตัวแล้วออกมานั่งที่กินเข้า พระยาจันทบุรีพาพระแกลงแลกรมการอื่นๆ ซึ่งยังไม่ได้รับเสื้อเมื่อเวลาวานนี้ลงมารับเสื้อแจก แลเอาของมาให้อิก ๘ คน แล้วเราได้ให้ตัวอย่างพระเจดีย์ ซึ่งเจ้าต๋งทำแบบ แก่พระยาจันทบุรีไปเปนตัวอย่าง แต่รูปองค์พระเจดีย์นั้นยังไม่สู้งาม เพราะกลึงที่นี้ ช่างกลึงไม่ดี กะส่วนไม่ลงที่ได้ ต่อไปถึงกรุงเทพฯ จึงจะทำตัวอย่างส่งออกมาใหม่ ในวันนี้เราไม่มีการสิ่งไรจะพูดมาก เวลา ๕ โมง ๑๘ มินิตเรืออรรคราชออกมาพอได้หน่อยหนึ่ง ถึงตรงแหลมสิงห์รอกหางเสือข้างขวาเรืออรรคราชหักต้องทอดสมอ.

อนึ่งแต่ก่อนเราได้หนังสือของท่านเล็กเล่ม ๑ ว่าเปนของหมอเฮารให้ ในหนังสือนั้นเขาว่าด้วยเรื่องเมืองจันทบุรี พูดถึงแหลมสิงห์ว่ารูปเหมือนกับสิงห์ เขียนรูปไว้ในสมุดดูเปนสิงโตทีเดียว เรามาคราวก่อนก็เที่ยวหา มาคราวนี้ก็หาอิกไม่เห็นมี พวกเราพากันลงเอาว่า หนังสือนั้นเห็นเปนแต่จะแต่งพอให้เพราะๆ แลให้อัศจรรย์ แต่มาวันนี้เราจึงได้เห็นจริง ว่าหนังสือนั้นเขาไม่ได้ปดเลย เมื่อแลหาแหลมสิงห์แต่ก่อนๆนั้น เราจะไปหาเอาที่เขาใหญ่ จะ​ให้เปนตัวสิงห์ให้ได้จึงไม่เห็น ที่จริงนั้นศิลาขาวที่ตรงปลายแหลมยื่นออกไปพ้นเขาแหมสิงห์นั้น รูปร่างคล้ายสิงโตจีนที่หมอบๆพอดูได้ว่าเปนรูปสิงห์ มีหน้าตาเข้าทีอยู่ เมื่อเปลี่ยนหางเสือข้างขวาแล้ว พอออกเดินได้อิกหน่อยแล้วข้างซ้ายหักอิกเล่า ต้องหยุดทำเปลี่ยนอิก จนเวลาบ่ายโมง ๑๐ มินิตจึงได้ออกเดิน แต่เรากลับมานี้มาทางในนมสาว เวลาบ่าย ๔ โมง ๔๐ มินิต ทันเรือเขจรที่เกาะกูด เวลา ๕ โมงทันเรือไรซิงซันที่ช่องเสม็ด เรือเดินถี่มาเวลาประมาณสักทุ่มเศษ เรานั่งเขียนหนังสือแลไล่เลียงหมอสายด้วยเรื่องเมืองจันทบุรีอยู่ ได้ยินเสียงตึงๆที่ซุ้มจักรข้างซ้าย กลับไปดูว่าน้ำขึ้นมาริมห้องซุ้มจักร เราบอกให้พระนายไวยหยุดตรวจดูเสียก่อน เห็นใบจักรแตกใบหนึ่ง จึงให้ถอดเอาออกเสีย จะไปต่อไปอิกเห็นว่าเดือนยังไม่ขึ้นมืดนัก จึงทอดอยู่เสียที่นั้นจนเดือนขึ้น เวลา ๒ ทุมครึ่งจึงได้ใช้จักร เราเข้านอน เมื่อสองยามเศษเรือออกนั้นยังไม่หลับ เรือเข้าช่องแสมสารเวลา ๘ ทุ่ม ๑๕ มินิต เปนเวลากลางคืนไม่ใครจะเห็นทางถนัด เรือเข้ามาจอดถึงที่ต่อเวลาสามยาม แต่เดิมท่านกรมท่าได้บอกว่าที่ช่องแสมสารนั้นมีเนื้อมีกวาง ได้เตรียมไว้ว่าจะไล่แต่ไม่ได้ไล่ ถ้ากลับมาแวะไล่เห็นจะได้เปนแน่ เราจึงได้คิดระยะที่จะมานั้น​เห็นว่าเวลาเช้าลมจัด จะออกต่อสายๆแล้วมานอนที่แหลมหญ้าฤๅช่องเสม็ด ต่อรุ่งขึ้นเช้าถึงจะมาที่แสมสาร แต่เมื่อมาถึงที่หมายไว้นั้นเห็นเวลายังวันอยู่ จึงได้แล่นต่อมาอิก ทอมอเมตเตอร์ เมื่อเวลา ๒ ยาม ๗๖ ดิครี.