ชุดที่ ๑ (ปู่เจ้าเข้าวัง)

​(ฉากรูปในพระตำหนัก พระเพื่อนพระแพง ตั้งตั่งทองสำหรับปู่เจ้า และตั้งเครื่องบวงสรวงสังเวย ตัวละคร มีสองนางประทับ ณสุวรรณอาสน์)

ร้องลำญวนเคล้า รับมะโหรี ๏ เมื่อนั้น สองพระราชบุตรีศรีเมืองสรอง เนาอุไรรัตนาสน์ปราสาททอง เตรียมรับรองพระปู่่จะสู่วัง เทียบตั่งทองรองลาดดาษ​เพดาน เขนยฟูกผูกม่านตระการกั้ง จัดเทียนธูปบุปผามาลาทั้ง เทวะสังเวยตั้งบนเตียงคำ ๚ ๔ คำ เจรจา

พระแพง พระพี่เชื่อหรือเพขะ ว่าเผือจะมิต้องเตรียมเก้อ

พระเพื่อน เก้อก็เก้อเถิดซี้ เมื่อมีทางแต่ทางเดียวเช่นนี้แล้ว ถ้าเผือจะมามัวกลัวเก้ออยู่แล้ว ก็จะมีทางสมคิดเผือได้เยียใดเล่า

พระแพง พระพี่ตรัสก็ถูกของพระพี่ไปทางหนึ่ง แต่น้องนี้ยังอึ้ง ยิ่งคะนึงก็ยิ่ง ยังกริ่งยังเกรงอยู่บรู้หาย เห็นยากที่จะสมหมายเสียนั่นและมาก

พระเพื่อน เผือตั้งเครื่องเทวะพลี บวงสรวงเทพารักษ์ เทพยเจ้าอันทรงมเหศวระศักดิ์ ก็คงจะพิทักษ์ อวยสวัสดิมงคลคุ้มเกรงรักษาเผือ ถึงเก้อมิได้ถวายนมัสการพระอัยยกา ก็คงยังเป็นมงคลบูชาสถาพรแก่เผืออยู่ดีนั่นและมิใช่ฤๅ พระน้องเอ๋ย

​พระแพง ผิวะกะนั้น เผือก็บพ้นโทมนัสส์น้อยใจอยู่นั่นเอ๊ง

พระเพื่อน ก็จะทำกะไรได้ เผือยังมีชีวิต เผือยังเป็นมนุษย์ สิ่งที่เผือจะพอทำได้ ก็เพียงแต่ทำดีที่สุด เผือไม่สามารถจะทำที่เอกอุตตม์ ผิดเพื่อนสเมือนเทวะฤทธิ์ เมื่อสิ่งใดที่เผืออยากใคร่คิด เผืออยากใคร่ปอง ถ้าเผืออยากมีช่อง เผือก็จำจะต้องลองกระทำทางอย่างดีที่สุด ซึ่งพอเผือเป็นมนุษย์จะพอทำได้ จริงแหมเล่าพระน้อง ?

พระแพง น้องไม่เถียง แต่น้องก็ยังไม่กล้าทูลรับรองได้ทั้งคู่

พระเพื่อน ถ้ากะนั้น พี่ก็ต้องนิ่งเท่านั้นที ดีกว่าอื่นหมด

ร้องลำสร้อยลาวเล็ก รับมะโหรี ๏ พระนางคอย คอย คอย ละห้อยโหยหวน พระนางกำศรวญสะอื้น เห็นพระลบลับไม้ เป็นไฉนโรยรื่น ของพี่ คู่ชื่น บคืน​คุ้มมณี หนอพี่เลี้ยงเอ๋ย หรือเกิดเหตุ เกิดเภท เกิดภัย หรือเกิดอันใด ในเผื่อนพงพี จึงหลบ จึงลี้ จึงหน่าย จึงหนี แหนงดาย ๚

๏ อนาถเอ๋ย อนาถเหลือตรึก อนาถเหลือนึก เหลือทาย อนาถทรวงสั่นขวัญหาย อนาถข่าวร้ายคลาดหมายกะมังนา โอ้อกเผือเอ๋ย ไฉนนัด ไฉนปัด ไฉนตัด สัญญาหลัดหลัด ไฉนสะบัดสัญญา ยิ่งขุ่นข่อนข่อน ยิ่งโอดยิ่งอ้อนอาดูรเอย ๚ โอด

ร้องลำลาวครวญ ๏ พระเอยพระเพื่อนแพง สยดแสยงทรวงสั่นขวัญหนี โอ้พี่น้องสองพธูอยู่ดีดี บังเกิดมีอันเป็นเห็นทันตา มืดชระอุ่มคระคลุ้มครั่นอากาศ โลกะธาตุสะเทือนไหวไปทั่วหล้า สงสารสองยุพะยงยิ่งสงกา พะนมกรวันทาอยู่ไวไว ๚ ๔ คำ เจรจา

พระแพง อู๊ย อู๊ย ช่วยน้องด้วยสิเพขะพระพี่ นี่เกิดอะไรกันขึ้นหนะ น่ากลัวอ็อก

​พระเพื่อน ดูเถิดเธอ กรรมกรรมทีเดี๋ยว ดูเหมือนแผ่นดินไหวเอ้า โอ๊ย โอ๊ย อกพี่ไม่เป็นใจเสียแล้ว อาเพดอะไรเช่นนี้หนอ

(นางโรยนางรื่นหน้าตื่นคลานเข้ามา พอเห็นสองพระนางก็ตรงเข้าไปเฝ้า)

ร้องลำสร้อยลาว รับมะโหรี ๏ เหลือบเห็นสองพระพี่เลี้ยงมาเคียงข้าง สองพระนางยินดีจะมีไหน รื่นโรยประคองปลอบสองอ่อนไท้ จะกลัวไยฤทธิ์พระปู่่สู่วังเรา สี่นางต่างถะเกิงธูปเทียน หมอบระเมียรประณมก้มเกล้า ปรายเข้าตอกดอกไม้ไหว้เทาเทา เสียงกะเส่าเสกทูลราธนา ๚ ๔ คำ เจรจา

นางโรย อย่าเอาแต่ตกพระทัยไปนักเลย พระแม่เจ้า เชิญทรงพระธิฏฐาน วิงวอน กราบทูลอัญเชิญพระอัยยกา ให้สำแดงพระองค์ให้ปรากฏเถิดดีกว่า

นางรื่น ทูลสิเพขะ พระแม่เจ้า ว่า ขอให้พระอัยยกา ทรงพระเมตตาโปรดสำแดงพระวรกาย ​ให้ข้าน้อยชมบุญญาภินิหาร ถวายนมัสการฉะเพาะพระพักตร์ เถิดเจ้าประคุ้ณ

(สองพระนางก็ว่าตาม สองพี่เลี้ยงก็ช่วยสอน และช่วยพิไรอัญเชิญ)

ร้องลำเชิญผี รับมะโหรี ๑ ๏ เชิญเอ่ย เชิญลง เชิญองค์พระอัยยกา ศักดิ์สิทธิ์ฤทธา เสด็จมาเถลิงอาสน์ ซึ่งเผือแต่งตั้งถวาย สำแดงพระกาย ก่องโอภาส ให้เผือบังคมบรมบาท สมศิโรกาสนมัสการ ๚

๒ ๏ เชิญเอ๋ย เชิญพระปู่่ เชิญเสด็จสู่สุทธาคาร เหมือนทรงพระสงสาร ให้สองพระหลานพะลีกรรม์ สถิตมณฑลมงคลอะเคื้อ รับสังเวยเผือเผดียงขวัญ ขอชมพระโฉมโนมพรรณ ล้างวิโยคโศกศัลย์ อุปัททวันตรายวาย ๚

๓ ๏ เชิญเอ๋ย เชิญพ่อเจ้า พระปู่่เฒ่าสมิงพราย โปรดให้เห็นพระรูปพระกาย โปรดให้เผือถวายวันทนา โปรดสังเวชข้าน้อยสำออยทูล โปรดเอื้ออนุกูลสอง​นัดดา โปรดถั่งทิพะเล่ห์เทวะกะถา โปรดทรงพระกรุณาเผือ เทอญ ๚

ร้องลำลาวเจ้าซู รับมะโหรี ๏ เหลือบเห็นเป็นเทวะกุมาร ลอยตระหง่านชะเงื้อมแท่นแสนสง่า บัดเดี๋ยวกายกลายเกลื่อนเลื่อนมา เป็นดรุณะเทวาน่าบรรโลม เยื้อนยิ้มพริ้มพักตร์พะยักหยอก สักครู่ออกเจื่อนจางรางรางโฉม เป็นเทวะดาชราพิรุธทรุดโทรม ขนองโน้มนั่งงันสั่นสะท้อน นางโรยรื่นชื่นชอบหมอบชิด ค่อยสะกิดกะซิบสอนสองสมร พระปู่่แกล้งแปลงเป็นเฒ่าเย้าบังอร แม่อย่ากริ่งวิงวอนฉะอ้อนเชิญ ๚ ๖ คำ เจรจา

พระเพื่อน พระอัยยกาอย่างไร ประเดี๋ยวเป็นเด็ก ประเดี๋ยวเป็นหนุ่ม ประเดี๋ยวเป็นตาแก่ แปรไปแปรมาอย่างนี้เล่าพี่รื่น ?

พระแพง เทวะดาเดิรหนดอกกะมัง พี่โรยขา ?

นางรื่น ไม่ใช่ดอกหนะเพค้า พระแม่เจ้า พระ​ปู่่เจ้าของเราเองแท้แท้เทียว

นางโรย พระแม่เจ้า กราบทูลวิงวอนอัญเชิญพระอัยยกา ให้ทรงพระกรุณา สำแดงพระองค์เถิด อย่าตกพระทัยเลย

(ปี่พาทย์ทำเพลงคุกพาทย์ออกรัวสามลา พระปู่่แปรพระโฉม เป็นเด็กเป็นหนุ่มและเฒ่าชราแล้วจึ่งกลับสำแดงพระกายให้ปรากฏ อนธการก็กลับสว่างไสว)

ร้องลำลาวพุงดำ รับมะโหรี ๏ เมื่อนั้น บรมครูปู่เจ้าจอมเขาเขิน สำแดงองค์เอกอะเคื้องามเหลือเกิน สวยสะเทินสถิตราชอาสน์สุวรรณ พิศพระเพื่อนแพงทองสองโศภา ก้มเกษาน้อมคำนับรับพระขวัญ ถวายสักการบูชาสารพัน พระเทวัญก็เสวยสังเวยนาง ๚ ๔ คำ (ปี่พาทย์ทำเพลงสาธุการแล้วเซ่นเหล้า)

ร้องลำลาวดำเนิรทราย ๏ เมื่อนั้น พระแพงเพื่อนเจื่อนจิตต์อางขนาง อารามตื่นฝืนอายชะม้ายพลาง ​สาวสะอางค่อยฉะอ้อนวอนทูล เชิญพระปู่่เอ็นดูนัดดาด้วย โปรดช่วยชักพระลอนเรนทร์สูร มาสมสองน้องนางสร่างอาดูร อนุกูลเถิดจะแก้สินบน ถวายแก้วเก้าโกฏิเงินทอง โคควายเผือกผ่องถนองผล เหล้าเข้าสุกรไก่ไหว้ประดน ทั้งต้นไม้คำจะบำบวง ๚ ๖ คำ เจรจา

นางรื่นโรย ดีแล้วพระแม่เจ้า พระแม่เจ้ามีพระประสงค์ฉันใดบ้างในพระหฤทัย ก็โปรดกราบทูลพระอัยยกาให้ทรงพระเมตตาอนุเคราะห์เถิดเพคะ คงจะสมพระเจตะนาทุกสิ่งทุกอันนั่นและ

พระเพื่อน น้องกราบทูลท่านแล้วนิ พี่ก็ได้ยินอยู่แก่หูเอง พระปู่่เจ้าท่านก็นิ่งเสียนิพี่

พระแพง ฤๅพระอัยยกาท่านจะไม่โปรดเกล้าเผือเสียแล้วละกะมังนะพี่ ?

นางโรย ไม่โปรดแล้ว พระปู่่จะสู้ทรงพระอุตสาหะเสด็จเข้ามาเยือนพระแม่เจ้า ถึงในพระราช​มนเทียรทองเยียใด๊ จะกราบทูลอันใด ก็กราบทูลเถิดพระแม่เจ้า

นางรื่น พระแม่เจ้า ไม่ทอดพระเนตรเห็นบ้างดอกฤๅเพขะ พระแม่เจ้ากราบทูลองค์ใดละ พระปู่่ท่านทรงยิ้มราวกะพระปรางจะบิ นั่นแน่เพค้า นั้นแน้ เห็นแหมล่าเพขะ ?

(สองพระนางก็ฝืนพระทัยทูลทั้งสะเทินอายซ้ำทอดสินบนอีก)

ร้องลำล่องน่านเล็ก ๏ เมื่อนั้น สมิงพรายปู่เจ้าจอมเขาหลวง ฟังสนองสองยุพานัดดาดวง อ้างถึงบวงสรวงอดสูใจ ปู่จะถั่งวิทยาอาคมต่อ ให้พระลอลุ่มหลงมาจงได้ แม้นเชื่อปู่โฉมตรูอย่าทุกข์ไป มิต้องใช้บนก็สมอารมณ์ปอง ๚ ๔ คำ เจรจา

ปู่เจ้า ปู่ฟังพระวาจา บนบานของพระหลานคำใด สะอึกใจปู่มากๆ ปู่กะดากใจบรู้วาย ถ้าพระนัดดานับถือปู่แล้ว ขอแต่ให้เชื่อปู่เถิด ไม่ต้องร้อน​ต้องรนแต่งสินบนถวาย ปู่จะปล่อยอาคมเสน่ห์วิทยาของปู่ไปสู่พระเรืองลอ ล่อเอามาได้โดยง่ายดาย คงจะสมหมายสองนัดดาอย่าปรารมภ์ไปเลย

นางรื่นโรย นั่นแหมล่า พระแม่เจ้า ข้าน้อยทูลแล้ว

ร้องลำล่องน่านใหญ่ ๏ เมื่อนั้น พระเพื่อนแพงแหนงคำจำสนอง ผิพระปู่่เอ็นดูตูพี่น้อง เมื่อไรสองเผือจะพบพระเรืองลอ ๚ ๒ คำ เจรจา

นางรื่นโรย ยังงั้นและดีเพคะ พระแม่เจ้าทูลพระปู่่ตามพระทัยเถิด อย่าเอาแต่ อายอาย อิดอิด เอื้อนเอื้อน ไม่ต้องเกรงพระทัยเลยทีเดียว มิใช่คนอื่น พระอัยยกาทรงพระเมตตาพระแม่เจ้ามากหนะ

ร้องลำลาวกะแซ รับมะโหรี ๏ เมื่อนั้น พระปู่่ขลังฟังนางพลางหัวร่อ ริการใหญ่เยี่ยงนี้ต้องรีรอ เขาเป็นหน่ออัยสีห์ผู้มีบุญ มดถ่อหมอดีเขามีมาก ทำยากด้วยมิใช่ไพร่สถุล ผีสางศักดิ์สิทธิ์กฤติคุณ ​ว้าวุ่นแก้กันเลขยันต์เรา แม้เห็นช้านัดดาอย่าอดสู ใช้พี่เลี้ยงเตือนปู่ที่ภูเขา ตรัสเท่านั้นครั้นเขม้นเห็นเงาเงา พระปู่่เจ้าวับพระกายแลหายไป ๚ ๖ คำ (ปี่พาทย์ทำรัวสามลา เกิดอนธการ องค์พระปู่เจ้าค่อยค่อยจางจางเลือนหายไป แล้วจึ่งสว่างไสวอย่างเดิม)

ร้องลำลาวแพนน้อย ๏ เมื่อนั้น พระพี่น้องยิ้มย่องผ่องใส ถวายอัญชลีดีพระทัย ชื่นชอบขอบใจพระอัยยกา นางโรยรื่นพี่เลี้ยงเคียงสมร อำนวยพรจอมขวัญหรรษา เชิญชื่นชมเถิดจะสมจินตะนา ได้พระลอราชามาเหมือนปอง ๚ ๔ คำ เจรจา

นางรื่นโรย พระทูลกระหม่อมแก้วของข้าน้อย บุญของพระแม่เจ้านักหนาแล้ว ทรงพระดำริไฉน มีพระจำนงไฉน คงจะสมพระหฤทัยทุกๆๆๆข้อโหมด ขอเชิญพระมิ่งพระขวัญพระแม่เจ้ามาสู่พระอรองค์ ทรงพระจำเริญยิ่งๆขึ้นไปเถิด เผือจะได้พี่ง​พระบารมี เผือจะได้ฝากไข้ฝากผี เผือจะได้ชื่นชมยินดี เจ้าประคุณทูลหัวทูลเกล้าของเผือ

(สองพระนาง พะยักพระพักตร์กันยิ้ม) ขอบใจพี่จริงๆ

สองพี่เลี้ยง เพค้า ทรงพระจำเริญยิ่งๆ ขึ้นไปเถิด พระทูลกระหม่อมแก้วของข้าน้อย

(สองพระนาง ทรงพระสรวล) แม้สมพรปากพี่ก็แท้ว่าบุญของน้อง

สองพี่เลี้ยง เพค้า เป็นไรจะมิสมพระราชประสงค์ของพระแม่เจ้า ทูลหัวทูลเกล้า ยอดชีวิตชีวังของรื่น ยอดชีวาของโรยทีเดียวนี้ ทูลกระหม่อมแก๊ว ทรงพระจำเริญยิ่งๆ ขึ้นไปเถิด ข้าน้อยจะได้พี่ง

(ปิดม่าน)

----------------------------