ฉากที่ ๕ (เข้าสวนเมืองสรอง)
(ฉากรูปสวนเมืองสรอง มีตำหนักในราชอุทยาน ตัวละครมียายกะตาข้ากระไดทำงานป้วนอยู่)
(ปี่พาทย์ทำเพลงลาวเซิ้ง พระลอกับสองพี่เลี้ยงและมัคคุเทศก์ออก ฟ้อนท่าเพลงฝรั่งแกมลาว)
ร้องลำลาวกะแซ รับมะโหรี ๏ เมื่อนั้น พระลอดิลกเลิศเฉิดฉวี ปลอมเพศแปลงนามเป็นพราหมณ์ชี เหมือนมุนีศรีเกตุ์ทรงเวทมนตร์ นายแก้วนายขวัญนั้นเปลี่ยนนาม ชื่อนายรามนายรัตไม่ขัดสน มัคคุทเทศก์นำเสด็จจรดล ผ่านสถลมารคเข้าอุทยาน (ปี่พาทย์ทำ เสมอ)
ร้องลำเขมรไล่ควาย ๏ บัดนั้น มัคคุทเทศก์เบิ่งดูรู้ถิ่นฐาน เห็นยายตาข้ากระไดวุ่นใส่งาน ละลนละลานไปหาพูดจากัน บอกความลับกำชับกำชา ว่าพระลอล่มฟ้ามาสวนขวัญ ปลอมพระองค์เป็นพราหมณ์งามครัน หมายสมสองสาวสวรรค์ขวัญเมือง ยายตาข้ากระไดได้ทราบ ใจหายวาบตกประหม่าหน้าเหลือง กลัวทั้งนายทั้งบุญขุ่นเคือง เดิรเงื่องๆไปเป้าเจ้าพราหมณ์ (ทิต) หมอบกราบบาทมูลทูลเชิญ พระดำเนิรลำลองไม่ต้องห้าม เห็นดอกไม้ดอกไล่ที่ไหนงาม เชิญเก็บเล่นตามอำเภอใจ (พระ) เจรจา
ร้องลำลาวชมดง ๏ การะเกดเหมือนเกศแก้วเกศา มะลุลีเหมือนบุปผาแม่เกี้ยวเกล้า (สร้อย คู่อ่อนท้าวเขืออะคร้าวงามเอย เพื่อนแพงของเผือพี่ปองสมเอย) นางแย้มเหมือนแก้มแม่แย้มเย้า ใบโบกเหมือนเจ้าจะกวักกร (สร้อย) คณานกแมกไม้เรียงรัน ร้องเรื่อยรับขวัญเหมือนเสียงสมร (สร้อย) เห็นโนรีสาลิกาใคร่ว่าวอน ฝากอักษรถวายน้องสองพธู (สร้อย) ถึงสระบัวยั่วยอพระลอรัก ใคร่เก็บฝักหักดอกออกอดสู (สร้อย) ผองภมรว่อนเฝ้าเคล้าเรณู เหมือนเย้ยภูธรระเหอยู่เอ่องค์ (สร้อย) คะนึงนางพลางเสด็จลีลา แอบร่มพฤกษาสูงระหง (สร้อย) สุคนธรสหอมหวนลำดวนดง เหมือนจะส่งกลิ่นถวายราชา (สร้อย) (ปี่พาทย์ทำเพลงฉิ่ง พระลอเก็บดอกไม้ทูลเกล้า๚ ถวาย และถวายพระบรมวงศานุวงศ์ แจกข้าราชการแล้วเข้าโรง ออกเพลงเร็ว นางรื่นนางโรยออก)
เริงเพลงเร็ว ๏ เอ่ยรักเจ้าสาวคำเอย นุ่งเขียวห่มเขียว เดิรมาคนเดียว ที่ตะพานนายไกร เดิรมาทางนี้ นี่จะไปทางไหน ข้าอยากใคร่ได้ รักเจ้าสาวน้อยเอย
(รับ) ชะด้าละมันน่าเหลือเอย! ตะลัลลัลลัลล้า ตะลัลลัลลัลล้า ชะ ชะ
ปร๊ะพริม ๆ ปร๊ะพริม ๆ อาซิ้มตื่นภพ เสื้อรุ่มร่ามงามแท้ๆ ห้อยแพรหลายตลบ ถุงเท้าย่นหน้าเย่ ดูเก๋คล้ายกบ (รับ)
ต๊ะถิ่งๆ ต๊ะถิ่งๆ อีผู้หญิงยอดเก๋ เสื้อสุ่มแพรห้อย ชะมดชะม้อยชมยิเก (รับ)
จ๊ะโจ๋งจ๊ะ จ๊ะโจ๋งจ๊ะ ไม่ตะกละตะกลาม ขาหมูแล้วไม่ฮุบ แอบตะครุบแต่ข้าวหลาม (รับ)
ตะรังตังตัง ตะระรังตังตัง ฝรั่งท้องพลุ้ย หนวดเครายุ่มย่าม หนอยแน่งามตุกกะตุ๋ย (รับ)
โหน่งเหน่ง โหน่งเหน่ง คนเก่งน่าเก๊ก ไม่ชอบสู้คนกล้า ชอบแต่ปาหัวเจ๊ก (รับ)
จะมะหรี่ จะมะหริ ผู้ดีจำปลัง อิ่มแต่ขอรับกระผม ไม่มีอะไรอมก็ชั่ง (รับ)
ต๊ะถิ่งๆ ต๊ะถิ่งๆ ออกลิงออกยักษ์ ตะกรุมตะกรามอารามโผน เต้นจนโดนพระลักษณ์ (รับ)
หนอยหน่อย หนอยหน่อย แม่สร้อยเครือสวรรค์ อรชรแต่ก่อนสว่าง นั่งรถล้อยางไปไหนกน (รับ)
ตะริดติดตี ตะระริดติดตี่ แม่ชีสาวสาว หน้าทะเล้นเล่นตัว แค่นโกนหัวนุ่งขาว (รับ)
ปร๊ะพรืมๆ ปร๊ะพรึมๆ ครูขรึมอวดขลัง คมในฝักชักออกเถอะ ถนิมเปรอะน่าชั้ง (รับ)
ร้องลำลาวล่องน่านใหญ่ รับมะโหรี ๏ บัดนั้น พระพี่เลี้ยงโรยรื่นหยุดยืนหา มองไม่เห็นมีใครไปมา เรียกยายตาข้ากระไดมาไซ้ซัก เห็นใครแขกแปลกหน้ามาหรือเปล่า ยายตาเฝ้าละลักละล่ำทำอึกอัก เห็นสองศิษย์กับพราหมณ์โฉมงามนัก เข้ามาพักสักครู่ก็จู่ไป เจรจา
ร้องลำลาวสววยลวย รับมะโหรี ๑ ๏ สองพี่เลี้ยงแม่เอ๋ย หลากจิตต์ สงสัยคิด ประหลาดใจ ฤๅพระลอหน่อไท้ ท่านแกล้งเป็นพราหมณ์ปลอมเอย
๒ ๏ ศิษย์ทั้งคู่เที่ยง พี่เลี้ยงพระลอแล้ว เห็นหาแคล้ว หาแคล้ว ปู่ทาย สมหมายแล้วเอย
๑ ๏ สองนางพี่เลี้ยงอกผะผ่าว สองสาวทะท่าวเที่ยวเดิร สองวิตก สองสะทกเทิ้น เพลินหา ชะแง้แลเอย
๒ ๏ ทุกพุ่มพฤกษา ซุ้มไหนปละไหน บได้เจอ ไหนหนอเธอ หนอเธอเที่ยวเร้น มองมิเห็นองค์เอย
๑ ๏ สาวมอง เมิลหา หนุ่มอะคร้าว เห็นใครน้าวเพิ่งพุ่ม สองพี่เลี้ยง สองเมียงตะคุ่ม สุมทุมพฤกษาโพ้นเอย
๒ ๏ โน่นนายขวัญ นั่นนายแก้ว แน่แล้วบสงกา เดี๋ยวหวนหลบ หวนหลบเลี่ยงหน้า ซ่อนหาอยู่ไวไวเอย
๑ ๏ สาวเรียก แกเอ๋ยข้ากระได สาวซักไซ้เอาความ สองพนายฤๅสหายพราหมณ์ สามแฝงสู่สวนนี้เอย
๒ ๏ เฒ่าหาว เฝ้าหัว มองเฉย บใช่ใคร สองสวยชาย สอง พนายนั่นไซร้ แม่นสหายพราหมณ์เอย
๑ ๏ สองนวล แม่เอ๋ย รื่นโรย สาวชายโชยตามจับ สองพี่เลี้ยง สองเลี่ยงขยับ ผลับหายบให้เห็นเอย
๒ ๏ ล่อสาวสองเผลอไล่เผลอ แต่หมายมุ่งตามไป เห็นหลงไกล หลงไกลได้ช่อง ปล่อยให้สองเจอะเอย
ร้องลำลาวดำเนิรทราย รับมะโหรี ๑ ๏ สองนางงามก็เล้าโลมถามพี่เลี้ยงเฉลย ฉะคนเคยบ่ายเบี่ยงเลี่ยงหลอกหลอน
๒ ๏ เผือจากเมือง บุรีรัมมยะนคร มโนหรน้อ มโนหร เที่ยวค้ามากับพราหมณ์ โอ้ว่าปากเอ๋ยปาก ปากเอ๋ยปากข้อยอยากจะหยิก ทำกลับกลอกหลอกแพลงพลิก หัวใจริกๆเคืองเอย ช่างใส่สีทำคดีอำพราง สองนายเอย เขารู้ถึง ถึงใจพี่เพลี่ยง เอ๊ะ ถึงพี่จะเลี่ยงสุดที่จะเถียงแล้วเอย
๑ ๏ สองพี่เลี้ยง ร่ำเสียงเสน่หา เว้าสาวสมร จะตัดรอนร้างไล่ เห็นใช่ที่
๒ ๏ สองรักสอง พิสมัยอยู่ในที สองระริกระรี่น้อ สองระริกซิกซี้ ซิกซี้ปรีดา เข้าหากัน โอ้นายแก้วเอ๋ยแก้ว โอ้นายขวัญเอ๋ยขวัญ แก้วขวัญจะทำสันใด ขอกอดโรยรื่นชื่นใจ พี่ปล่อยบได้แล้วเอย สองแอบแทบซุ้ม สุมทุมพุ่มครึ้ม ดวงตาเอ๋ย แสนสุดรัก รักนักบหน่าย เอ๊ะ รักไปจนตาย ความรักบหายเหือดเอย
๑ ๏ สองนางน้อง บป้องบผลัก รักนายเหนอ สองเฝ้าเพ้อเพลินชู้ ชูใจชื่น
๒ ๏ นายแก้วขวัญ เชยโฉม โลมบลื้น นางโรยรื่น น้อ นางโรยรื่นฝืนอาย ชายลอมชม โอ้ว่าอกเอ๋ยกรรม อกเอ๋ยจะค่ำลงรอนๆ พระสุริยาลาอัมพร พี่เลี้ยงจำจร ลาเอย ฉะเพลา มาฆ่าสวาท สองนายเฮย มิคลาดจำคลาด สองพนาย เอ๊ะ รักน้องสองชาย ความรักบบ่ายเลยเอย
๑ ๏ สมจิตต์ชู้ สักครู่ก็โหย โฉมรื่นโรย ป่วนอุรา จำลา พี่ยาคู่
๒ ๏ พี่เลี้ยงสอง ประคองสาว ผ่าวพิศดู จูบสั่งช ู้น้อ จูบสั่งชู้ เท่าไรไม่สมปอง โอ้ว่าอกเผือแก้ว โอ้ว่าอกเผือขวัญ อกเอ๋ยจะทำสันใดเล่าน้อ แม้นมิห่วงพระเรืองลอ ตัวพี่ไม่ขอลาเอย โอ๋ยพี่ต้องไป สนองพระลอ กองแก้วเอย ขอน้องคอย คอยอยู่ปละนี้ เอ๊ะ คอยหนะคอยพี่ เชิญคอยอย่าลี้เรียมเอย (เดิรท่าลาวเว้าสาว เข้าไปเฝ้าพระลอ พระลอออก ให้พี่เลี้ยงไปตามนางรื่นนางโรยมาเฝ้า พี่เลี้ยงสองคู่ฟ้อนต่อมืออย่างอุ้มสมมาเจอะพระลอ ชะงักตะลึงแล้วก็เอื้อนอาย เข้ามาเฝ้า)
ร้องลำลาวล่องน่านเล็ก ๏ บัดนั้น นางโรยนางรื่นตื่นนักหนา เห็นพระลอดิลกโลกา โศภาเพียงเทพะจำลอง แข็งขึงตะลึงชมเป็นครู่ จึ่งรู้สึกตัวทั้งสอง ตรงเข้ากราบบาทพระทอง ทูลสนองเชิญสู่ราชสำนัก เจรจา
ร้องลำลาวแพนน้อย ๏ พระเอยพระลอเลิศ งามประเสริฐสาระภพจบไตรจักร ยลสองพี่เลี้ยงเพียงพบพักตร์ ทรามรักพี่น้องสองอนงค์ พระเสด็จขึ้นพักตำหนักสวน ของสองนวลแพงเพื่อนเหมือนประสงค์ (นางคลานนำไปล้างพระบาทด้วยคนทีทอง) ประทับราชอาสน์สุวรรณบรรยงก์ เรียกพี่เลี้ยงเคียงองค์จำนรรจา
ร้องลำลาวคำหอม รับมะโหรี ๑ ๏ พระลอเลิศฟ้าของข้านี่หนอ รำพันพ้อรื่นโรยโหยเห็นหน้าเพื่อนแพงเอ๋ย ยอดรักเผือ พ่วนพิศเร้า พี่รักพี่จึ่งเฝ้าโศกหาถึงน้องเอย
๒ ๏ โอ้พระทอง ของข้าบาท สงสารสองพระน้องสุดสวาท ถึงองค์บไข้ใจไข้ ก่นแต่เศร้าสะอื้นอาลัย เพราะแม่หวนแม่ไห้ ถวิลหาพระองค์เอย
๓ ๏ โอ้โอ๋อก พระลอนิเอ๋ย หวังเชย สองสาวเพื่อนแพง จะ เป็นจะตาย บวายแสวง ผิวะพระน้องหน่ายแหนง เห็นชีวีมิคงเอย
๑ ๏ พระลอล่มฟ้าของข้านิเอ๋ย อย่าตรัสเลยเยียพระน้อง ไป่ปองเฝ้า พระน้องหรือ ลุ่มรักเหลือ เชื่อข้าน้อย ทุกเช้า ทุกค่ำละห้อย ห่วงหา ถึงพระเอย
๒ ๏ ช่วยทูล พระน้อง ว่าพี่จองประจบ เชิญเพื่อนแพงทอง สองน้องมาพบ อย่าหลบ ให้พี่หลงคะนึง ผิวะพระน้อง ปองประสพพี่บหึง พี่ก็แสนคิดถึง แดดิ้นด่วนหาสองสาวเอย
๓ ๏ โอ้พระงามเกลี้ยง ของพี่เลี้ยงสองสาว ป่วยผะผ่าวทรวงครวญ เชิญพระแรมพักตำหนักสวน เผือน้อยจะชวนพระน้องมา ทั้งสองนฤมลพอสุริยนเยี่ยมฟ้า พระบร้างเห็นหน้า สมเสน่หา เหมือนหวังเอย
ร้องลำลาวเล็ก ๏ พี่เลี้ยงสอง อ่อนไท้ไหว้อะเคื้อ นางค่อยเมื้อ ชะม้ายเมิล สะเทิ้นถอย
๒ ๏ จะจากไป เหลืออาลัย พิไรชะม้อย แสนละห้อย ห่วงหลัง เฝ้าสั่งสาร เสียดายเอย เลืยดายดวงหน้า เสียดายจะลาลับแล้ว เพื่อนสาวกระสันถึงพี่ขวัญแก้ว เพื่อนชายจะแคล้ว รื่นโรยลา หนาเพื่อนชายเอ๋ย เห็นจำเป็น เห็นเย็น เห็นค่ำ โอ๋ยสุดจะร่ำ ฝืนคิดอาลัย จำอกจำใจ จำจากจำไกลกันเอย
๑ ๏ สังเวชท้าว ท่านฉอเลาะ เสนาะเหลือ ช่วยทูลเขือ งามปลื้ม อย่าลืมหวัง
๒ ๏ สองโศกหา ถึงพี่ยา วานอย่ายั้ง เชิญมายังสวนศรี พบพี่คอย สงสารเอ๋ย สงสารพระลอ สงสาร จะฝ่อทรวงเศร้า สงสารสองพระน้องร่มเกล้า สงสารจะเฝ้า สงสารพี่ยา หนาเพื่อนแพงเอ๋ย เห็นบหึง เห็นหนึ่ง เห็นแน่ว สองพระน้องแก้ว บแคล้วรีบไคลคลา ถึงขัดถึงเข็ญ ปองหา ปองเห็นพระเอย
๑ ๏ นายแก้วขวัญ หวั่นอก วิตกเหลือ มิรู้เบื่อรื่นโรย เฝ้าโหยไห้
๒ ๏ โหยสั่งชู้ เขือชื่นครู่ ก็จำไกล โอ๋ยชื่นใจไฉนชม จะสมหมาย ชื่นใจเผือ ชื่นใจสองเขือ ชื่นใจจะเรื้อสวาทแล้ว หัวใจพี่หมอง ไม่ผ่องแผ้ว ชื่นใจจะแคล้วพี่เลี้ยงลา หนาชื่นใจเอ๋ย พี่จูบสั่ง พี่หวังพี่ชื่น สองเจ้าบคืน ขืนคิดรั้งรา คงแด่วคงดิ้น คงสุดคงสิ้น ใจเอย
๑ ๏ สองอ่อนไห้ พี่เอ่ย เฝ้าคอย น้อยไปฤๅ น้องสุดดื้อ ออมใจ ไถลร่อน
๒ ๏ สองคำแก้ว สองรักแล้ว เชิญสองจร อกพี่ข่อนๆ ขุ่นเจ็บ แสนเหน็บหนาว อาลัยเหลือ อาลัยโฉมอะเคื้อ อาลัยจะเมื้อลับเงา พี่เลี้ยงสองทรวงจะง่วงเหงา พี่เลี้ยงจะเฝ้า ระทมตรอม ถึงพี่เลี้ยงสาว เหลือจะเหนี่ยว เหลือหน่วง เหลือถ่วง ถึงแสนจะห่วง เหลือหน่วงสองนาง จนจิตต์จนใจ จำจากจำไกล กันเอย (ต่างไว้อาลัยลากันแล้ว นางฟ้อนเข้าโรง นายแก้วนายขวัญมาเฝ้าพระลอ ถวายบังคมแล้วปิดม่านสิ้นชุด)
----------------------------
(ฉากท้ายถวายพระพร และสรรเสริญพระบารมี ฉากเดิมระดมละครออกมายืน เชิญเครื่องเฉลืมพระเกียรติยศกรุงสยาม และเครื่องมงคลสักการ มีฝนโบกขรพรรษร่วงลงอำนวยสวัสดิ์ถวายพระบาทยุคล)
ต้นบทร้องลำสดายงแปลง ๏ เย็นเกล้าชาวสยาม (พระเอย) มีความสุข นิรทุกข์ (นิรภัย) นิรโทษ ปราโมทย์จิตต์ เพราะพระเดชพระคุณ (พระการุญ) พระบุญะฤทธิ์ เจ้าชีวิต ของไทยจง (เชิญพระองค์) ทรงพระเจริญ
พระดับโศก ดับโรค (ดับทุกข์) ดับเดือดร้อน เหมือนบิดร (ปราณีเลี้ยงบุตร) ทั่วพสุทา น่าสรรเสริญ ขอพระชนม์ ยืนทวี (นิราพาธ) ร้อยปีเกิน เสด็จดำเนิร สู่สวัสดิ์ (เพิ่มพิพัฒน์) พิรัติภัย
พระบำรุงกรุงศรี (รัตนโกสินทร์) มีแต่ชื่น เฟื่องฟื้น (พระบารมี) พระกรุณา กว่าครั้งไหน ขอพระทรงศรีระสรรพ์ (สิริโรจ) วรรณวิไล สดใสสิทธิ์สมบูรณ์ (ไพบูลย์) พูนทวี
พระทรงพระเมตตา (ไพร่ฟ้า) ประชาชาติ ทั่วพระราชอาณาจักร (สยามรัฐ) เกษมศรี ขอพระ (เสวยสุข) ยิ่งมนุษย์ ดุษะดี ทุกทิพา (และทุก) ราตรี (ทรงสวัสดี) ปรีดา
พระบำเพ็ญ (วรทาน) อุปถัมภ์บำรุงเลี้ยง พร้อมเพรียง ไทยทุกพรรค์ (คนอนันต์) หรรษา ขอพระเรือง พระพละฤทธิ์ (พระ) กฤษฎิเดชา พระปรารถนาใดอุดม (ทรงชื่นชม) จงสมเอย
(ลูกคู่รับทั้ง ๕ บท) วันนี้หนอขอเชิญ ท่านเอ๋ย จำเริญสุข ถ้วนทุกทุก ท่านผู้ดี ที่มาดู อยู่ที่นี่ อายุวรรณะ สุขะพะละ ปฏิภาณ สำราญทวี พระวงศา ข้าทูลธุลี เกษมศรีปรีดา (บทท้ายลง) เทอญ
----------------------------
สรรเสริญพระบารมี
ข้าวรพุทธเจ้า เหล่าคณานุภักดี ยอกรชุลี วรบทบงสุ์ ซร้องศัพท์ถวายชัย ในนฤปทรง พระยศะยิ่งยง เย็นสิระเพราะพระบริบาล ผลพระคุณธรักษา ชนนิกายะสุขะศานต์ ขอบันดาลธประสงค์ใด จงสฤษฎ์ดัง หวังวรหฤทัย ดุจจะถวายชัย ฉะนี้ ขอเดชะ (ปี่พาทย์ทำเพลงกราวรำเลิก)
