หนังสือพระยาวงษานุชิตมี

​ฉะบับหนึ่งว่า ข้าพเจ้าพระยาวงษานุชิตมี กราบปรนนิบัติมายังท่านพระยาณรงควิไชย พระยาประจิม พระอัคเนศร พระนรินทรโยธาปลัด พระยาสังขโลกทั้งสอง อันมีพระเดชพระคุณ ขอได้ทราบ ซึ่งกองทัพข้าพเจ้าใช้ให้ยกไปคอยฆ่าฟันอ้ายญวนประจามิตรนั้น พระยาเอกราชพรมกับพระยาพหลเทพเกษตราธิบดีออย ให้ยกไปตั้งอยู่กะพงตวน ๕๐๐ คน พระยาศรีสุทิพวังวานเป็นแม่กอง ตั้งแพรกกำชิดระวางทางแพรกโตนดทางเมืองหารไพร่ ๕๐๐ คน พระยาราชเดชะเสาว่าที่สมเด็จเจ้าพระยา ไพร่ ๔๐๐ คนนั้น ไพร่ ๒๐๐ คนยกไปตั้งระวางทางแพรกโตนด ไพร่ ๒๐๐ คนไปตั้งอยู่ทางตำรีฉลองอยู่รักษาครัวระมัดระวังทางกำพงตางกอต่อกับทัพทางแพรกกำชิด พระยามนตรีคชราชแก่ พระยาเทพนายกเมียด พระยาเทพวรชุนคง พระศรีนครธรรมราชรศ พระราชาสงครามเมียด เป็นกลาภาษทางน้ำ พระศรีสมบัติมาเป็นนายป่ามก เลขไพร ๒๐๐ คนตั้งอยู่ตึกอินฟากตะวันออก พระยาสัตรีนุชิตตน พระยาเสน่หานุชิตเพ็ชรเป็นสนองเมืองบาที ทางน้ำพระเสนาราชสงครามสุกเป็นกลาภาษเมืองบาที ไพร่ ๑๗๐ คนตั้งอยู่บ้านเกาะเขน พระเสน่หาสมบัติหวัดเป็นเบงหูนายทัพจีน ไพร่ ๕๐ คน หมื่นเมียดคุมไพร่เขมร ๕๐ คนเข้ากัน ๑๐๐ คนตั้งอยู่บ้านตึกอิน พระยาวงษาสงครามคง พระยามนตรีเสน่หาสวดเป็นสนองเมืองบาที ไพร่ ๒๐๐ คน พระยาเสน่หาสงครามแป้นเป็นสนองแขวงเขาแหลมไพร่ ๑๐๐ คน เข้ากัน ๓๐๐ ​คนตั้งเมืองประจิมระมัดระวังครัวทางตึกอิน พระยาการมาเทพ พระไชยเสนาจวบ พระมนตรีกุเชนแมง ไพร่ ๓๐ คนให้ยกไปช่วยรบพระยาพิศณุโลกเมืองกรัง พระยาวงษานุชิตศรีนอกราชการ พระสมุทอุเทนวง พระสำเร็จธิบดีเผือก ไพร่ร้อยคนให้ยกไปช่วยรบพระยาสุรินทราธิบดีแกบเป็นน้อง พระยาโยธาเสนาเตียงที่อ้ายญวนมันฆ่าเสีย และราชการเมืองเปียมเมืองกรัง พระยาโยธาเสนาเตียงยังอยู่ได้รบตีได้ค่ายบ้านอางโกนหนึ่ง ค่ายบ้านกอนตรมหนึ่ง ครั้นพระยาโยธาเสนาเตียงตายไป อ้ายญวนมันรบชิงเอาค่ายทั้งสองค่ายได้กลับคืน บัดนี้กำลังสู้รบกันอยู่ทุกวัน และมีหนังสือแม่กองทัพเมืองเปียมบอกมาว่า ได้รบกับค่ายอางโกนแต่ณวันเดือน ๑๒ ขึ้น ๘ ค่ำปีชวดโทศก ได้ฆ่าฟันอ้ายญวนข้าศึกได้ทั้งตายทั้งลำบาก ๑๔ คน และไพร่ญวนในค่ายเปียมทั้งสิ้นว่า ๑๕๐๐ คน ในค่ายอางโกน ค่ายกอนตรม ไพร่ ๓๐๐ คน ซึ่งข้อราชการแขวงเมืองพนมเปญ ได้ใช้พระยาพิมุขมนตรี พระสุภามนตรีโกนน้อย ให้กวาดต้อนครัวแขวงเมืองกันดานสติง พบเขมรคนหนึ่งชื่อหมกซึ่งทำเป็นค่ายคุมไพร่เขตต์สวายทาบ หนีออกมาแต่ในค่ายพนมเปญเข้ากองทัพพระยาสุทศแขก ได้ซักถามว่าอ้ายองใหญ่มันใช้ให้ยกทัพออกไปแต่ณวันเดือน ๑๒ ขึ้น ๕ ค่ำปีชวดโทศก ไปทางเมืองโพธิสัตว เรือแงโอ ๕ ลำ ไปทางกะพงสวายเรือแงโอ ๕ ลำ ไปทางชเลทมเรือแงโอ ๔ ลำ นายเรือลำหนึ่ง จุคน ๕๐ คน เรือทั้ง ๑๔ ลำ เป็นไพร่ ๗๐๐ คน และได้ถามโดยหมกว่า ไพร่อ้ายญวนอยู่เมืองพนมเปญ ทั้งเขมรญวนแขก ๔๕๐๐ คน ได้ถามถึงพระเรียมเจ้าพี่ ว่าอ้ายญวน​มันทำโทษเจ้าจำไว้นอกค่าย หารู้ที่ว่ามันเอาไปไว้ที่ไหนไม่ แต่ขุนนางต้องโทษในค่าย พระยาวังตุ้ม ๑ พระยาธรมาเสง ๑ พระยาวงษาธิบดีเพ็ชร ๑ พระยาราชวิสุนแก้ว ๑ เจ้าเมืองบริบูรณ์ ๑ และขุนนางที่หนีมาไม่ได้มันใช้สอยอยู่ทุกวัน พระยาเอกราชโสม ๑ พระยาอุไทยแก้ว ๑ พระยาราชวงษาปิด ๑ พระยาราชนายกมา ๑ พระยาโกษาแก ๑ พระยาพลเทพเอม ๑ พระยาวงษาธิราชเทพ ๑ พระยาศรีสุราชาแก้ว ๓ พระยานราธิราชสุก ๑ พระยาไชยโยธาโส ๑ พระยานราธิราชแก้ว ๑ พระราชาสมุทพรม ๑ อ้ายทิดเป็นเพ็ชรเดโช ๑ อ้ายด้วงมนตรีกุเชน ๑ อ้ายกุยกุเชนโช ๑ อ้ายบูมนตรีนุชิต ๑ อ้ายเขียวอาลักษณ์ธิบดี ๑ อ้ายปรักไภยอินตรา ๑ และอ้ายมีชื่อทั้งนี้ถ้าแลจะรบเมื่อใด อ้ายทั้งนี้จะเป็นแม่กองนำกองทัพมารบทางมงตลำ ทางแพรกโตนดฟากตะวันออก ทางเกรียนสวายมันรบกับพวกเขมรไม่ได้ หนีเข้าไปในค่ายเมืองพนมเปญ กราบปรนนิบัติมาณวันเดือน ๑๒ แรม ๔ ค่ำปีชวดโทศก ศักราช ๑๒๐๒