หนังสือพระยาพิษณุโลกตบ

​ฉะบับหนึ่งว่า ข้าพเจ้าพระยาพิศณุโลกตบ เจ้าเมืองกรัง กราบปรนนิบัติมายังท่านพระยาณรงควิไชย พระยาประจิม พระนรินทรโยธาปลัด พระยาสังขโลกทั้งสองได้ทราบ อยู่ณวันเดือน ๑๐ ขึ้น ๑๕ ค่ำ ปีชวดโทศก พระยาจักรีนองคน ๑ พระยาศรีธรรมาธิราชหมก พระยามหาเสนาตน พระยาประเทศราชหมก พระยานรินทราธิบดียุง พระยาราชาบวรราชสุก มาแต่เมืองพนมเปญ กวาดต้อนเอาครัวบ้านโพพระบาทระสือชุดแพรกแองเกียนสวาย เกาะรดีอิดบึดตรม มาพร้อมอยู่บ้านเกียนสวาย แต่ณวันเดือน ๑๐ แรมค่ำ ๑ ปีชวดโทศก ได้ปรึกษาพร้อมกันเกณฑ์กองทัพได้ไพร่ ๔๐๐๐ คน เรือยาวเรือโกลนได้ ๑๕๐ ลำ จะยกไปตีค่ายอ้ายญวนข้าศึกณเมืองพนมเปญนั้น ได้ใช้คนมาบอกพระยาอุไทยธิราชเจ้าเมืองสำโรงทอง พระยาวงศานุชิตเจ้าเมืองบาที ครั้นณวันเดือน ๑๐ แรม ๖ ค่ำปีชวดโทศก เห็นคนใช้พระยาอุไทยธิราช พระยาวงศานุชิต ให้ไปบอกพระยาจักรีกับข้าพเจ้าและขุนนางมีชื่อว่าให้หยุดไว้ก่อนคอยน้ำลดลง ครั้นณวันเดือน ๑๑ ขึ้นค่ำ ๑ จึงเห็นกองทัพอ้ายญวน เรือแงโอ ๗๐ ลำ ไพร่ญวน ๒๕๐๐ คน มันยกไปบ้านเกียนสวาย พบกองทัพพระยาจักรีกับข้าพเจ้าและขุนนางมีชื่อ ได้สู้รบกันตั้งแต่เพลาเช้าจนพลบ ได้ยิงอ้ายญวนข้าศึก อ้ายญวนก็หนีไป ได้ไล่ไปถึงเกาะนรา ฆ่าฟันอ้ายญวนได้ ๔๐ คน ป่วยเจ็บเป็นอันมาก แล้วก็ถอยทัพกลับมาตั้งอยู่บ้านเกียนสวายนั้น ได้​ปรึกษาพร้อมกันแยกทางชเลบาพนมฟากลว้าเอมต่อลงไปเกาะรทางตรี พระยามหาเสนาตน พระยานรินทรธิบดียุง ต่อลงไปถึงด่านแตง พระยาปเทศราชหมก พระยานราธิบดีมาก ทางแพรกเวงทางแพรกลลายดีอิด พระยาศรีธรรมาธิราชปก พระยาราชาบวรราชสุก และที่พระยาโยธาสงครามธิบดีนั้น พระยาจักรีตั้งให้พระยารศเป็นที่พระยาโยธาสงครามธิบดี ให้คอยอยู่รักษาทางกะพงพนมทางแพรกเปียมรัง และผู้มีชื่อทั้งนี้ให้ตั้งทัพระมัดระวังอ้ายญวนข้าศึกทุกวัน มิให้อ้ายญวนขึ้นมาทางนั้นได้ ซึ่งเจ้าพระยาจักรีกับข้าพเจ้าไปทางเมืองบาพนมนั้น ได้ใช้ให้เจ้าเมืองลำดวน เจ้าเมืองสวายทาบ เจ้าเมืองเชิงบาแดง ไพร่สองกองมาต กับกองทัพระมาดแหก ๘๐๐ คน ยกไปตั้งกันทางกำภัพสกาตรี พบทัพอ้ายญวนข้าศึกยกมาประมาณ ๑๕๐๐ คน ได้รบกัน ๓ วันอ้ายญวนแพ้หนีไป ไล่ฆ่าฟันได้ ๙๐๐ คน หนีไปได้ ๖๐๐ คนเข้าค่ายจีระสือ ได้ล้อมรบกันทุกวัน ครั้นณวันเดือน ๑๒ ขึ้น ๓ ค่ำ พระยาจักรีใช้พระยาธรมาเดโชเมียดคุมกองทัพพันคนไปที่ค่ายเปียมบาด ค่ายจีระสือ ค่ายกำภัพสกาตรี อยู่ณวันเดือน ๑๒ ขึ้น ๕ ค่ำ เห็นหนังสือพระยานเรนทรเสนาแทน บอกมาถึงพระยาจักรีว่า ทางชเลทมค่ายสมบุกอ้ายญวนอยู่ ๕๐๐ คน มันยกไปแต่เมืองพนมเปญเพิ่มเติมอีก เรือแงโอ ๒๐ ลำ พระยานเรนทรเสนาแทนได้ยกกองทัพสู้รบอยู่ที่แหลมทมอเรียบ ตีเอาเรือแงโอได้ ๖ ลำ ฆ่าฟันอ้ายญวนได้ ๒๕๐ คน มันขึ้นไปค่ายสมบุกแต่เรือแงโอ ๑๔ ลำ และล้อมค่ายสมบุกนั้น พระยานเรนทรเสนาแทน พระยานเรนทรเสนาสู พระยา​วรชุนคง พระยาธรมาธิบดีเจ้าเมืองสมบูรณ์ พระยาเสน่หาธิราช เจ้าเมืองโฉลง พระยาราชาโชเจ้าเมืองสติงตรอง เจ้าเมืองกระแจะเจ้าเมืองกันขอ และผู้มีชื่อทั้งนี้ตั้งเป็นกองทัพ ๑๕๐๐ คน ล้อมติดค่ายเมืองสมบุกอยู่ทุกวัน ข้างตะวันออกพระยาจักรีเป็นแม่ทัพกองตรวจ แล้วพระยาจักรีได้ปรึกษาพร้อมกันกับนายทัพนายกองว่า พระยาพิศณุโลกเปรียกติดอยู่ในค่ายอ้ายญวนมันล้อมไว้ จึงให้ข้าพเจ้าเป็นที่พระยาพิศณุโลกแทน ครั้นข้าพเจ้าออกมาแต่เมืองบาพนม ณวันเดือน ๑๒ ขึ้น ๖ ค่ำ มาถึงเมืองบาที อัดอุกงมีไชยภูมิ พระยาวงศานุชิต ๆ บอกข้าพเจ้าว่า พระยาพิศณุโลกเปรียกหนีออกจากค่ายอ้ายญวนข้าศึกได้ ครั้นณวันเดือน ๑๒ แรมค่ำ ๑ ข้าพเจ้าเห็นคนใช้ท่านผู้เป็นเจ้า ชื่อพระสุรินทรธิบดีแก้ว พระทึกสงครามจัน ถือหนังสือท่านผู้เป็นเจ้าไปถึงข้าพเจ้า ๆ กราบไหว้ใส่เหนือเกล้าเหนือผม ทราบในหนังสือทุกประการแล้ว มีใจยินดีต่อพระเดชพระคุณท่านผู้เป็นเจ้า ซึ่งทรงพระธรรมวิเศษเมตตากรุณา ขุนนางและราษฎรเมืองเขมร ถ้าได้มาถึงแล้วขอท่านได้เอาเนื้อความกราบเรียนท่านผู้เป็นเจ้าได้ทรงทราบ ปรนนิบัติมาณวันเดือน ๑๒ แรม ๔ ค่ำปีชวดโทศก ศักราช ๑๒๐๒