กลอนสุภาพ ของกรมพระนราธิปประพันธพงศ์

๏ บุญเอ๋ยบุญพระจุลจอมเกล้า ได้เปนเจ้าชาวสยามยามโศกศัลย์
สิ้นสมเด็จจอมเกล้าเจ้าชีวัน เสด็จสวรรคาลัยละไพร่ฟ้า
คิดพระคุณการุญมหาราช บรมนาถชาติ์ไทโหยไห้หา
จุฬาลงกรณ์กษัตริย์อุบัติมา เหมือนเทวาเชิญพระอวตาร
อนุชาตนาถชนกดิลกภพ น่าเคารพน่ารักศักดิ์สมาน
ถนอมกรุงผดุงมนุษย์สุดสำราญ พระคุณาภินิหารผ้านไกวัล
ไหนบิตุรงค์ทรงเบิกก่อฤกษ์ราก ถ้วนทุกภาคก่อเติมเฉลิมถวัลย์
กรุงสยามมีความเจริญครัน มหัศจรรย์แผกแต่ไรเพราะใครมี
เปลี่ยนธรรมเนียมหมอบคลานฐานเร่อร่า ยืนคำนับกลับสง่าเผยราศี
เลิกผมปีกมหาดไทยไม่เข้าที ไว้ผมยาวชาวบุรีล้วนปรีดา
แต่งตัวใหม่ใช้สวมถุงรองเท้า สอนไทเราสำนึกคุณศึกษา
สร้างถนนสถลสถานโอฬารตา มีรถม้ารถรางรถยางยนตร์
มีรถไฟเรือไฟโคมไฟฟ้า อุดหนุนพาณิชย์เปรื่องประเทืองผล
โรงเลื่อยโรงสีไฟใช้จักร์กล ห้างร้านกล่นสินค้าหาประชัน
โทรเลขโทรศัพท์ไปรษณีย์ สดวกดีพูดจาเพลาสั้น
โรงเรียนโรงพยาบาลทานชอบธรรม์ ตระเวนกันโทษาสุขาภิบาล
เลิกทาสสินไถ่หมดตั้งกฎหมาย ล้มละลายเลิกเฆี่ยนเบียนสังขาร
​เลิกบ่อนเบี้ยหัวเมืองเปลื้องจันฑาล ขุดคลองผ่านประตูน้ำนาบำเรอ
เก็บอากรผ่อนผันทันสมัย งดสักข้อมือไพร่ไม่เสมอ
เปลี่ยนเกณฑ์การทหารสยามตามอเลอ จัดอำเภอผู้ใหญ่บ้านกำนันคุม
รวมทำเลตั้งเทศาภิบาล หัดทหารชาญยุทธ์ชุดหนุ่มหนุ่ม
ตำรวจภูธรจังหวัดนอกรัดกุม คอยควบคุมประชุมชนพ้นภัยพาล
คุกตรางสร้างสถานสอ้านสอาด ดับพิพาทสารพัดจัดโรงศาล
แก้กำหนดกฎหมายอัยการ ล้วนประทานชอบธรรมล้างลำเค็ญ
โปรกเพิ่มสิทธิ์อิสสระกะราษฎร ดีกว่าก่อนเปนไหนไหนใครก็เห็น
ราชประเพณีแก้แต่ให้เย็น โดยหวังเอ็นดูไทจะให้ดี
เสนาบดีมีสิบกระทรวงสม ต่างมีกรมขึ้นว่าตามหน้าที่
ข้าราชการประทานเงินเดือนปี เห็นทวีวัฒนาแก่ตาคน
ทำหนังสือสัญญานานาประเทศ เมื่อจำเปนเห็นเลศตามเหตุผล
สงวนอำนาจเอกราชเลี้ยงชาติทน โดยผ่อนปรนไมตรีดีต่อไท
เลิกวังหน้าสถาปนาราโชรส ทรงพระยศมกุฎกุมารสมานสมัย
ข้อสำคัญอันผเอิญให้เดิรไว ด้วยดรุณรุ่นใหม่มีไหวพริบ
พระปรเมนทร์มหามกุฎยุดทางถูก ฝึกพระลูกศึกษาวิชาหยิบ
พระปรมินทร์ถวิลเหมาะเกาะหลักทิพ ตามกระดิบรอยบาทนาถชนก
ส่งพระขัตติยกุมารพระหลานราช บุตร์อำมาตย์ราษฎรผ่อนตามศก
ไปศึกษาวิชาสูงพยูงยก ปลูกให้ดกดรุณฉลาดสามารถมี
มาฉลองบทรัชจัดปรุงกิจ ทั้งประสิทธิ์สอนเพื่อนเกลื่อนกรุงศรี
เราเห็นผลคนไทรุ่นใหม่ดี เพราะพระชี้ช่องชอบผลตอบงาม
​เปลี่ยนวันใหม่ใช้เดือนสุรทิน หมายศกรัตนโกสินทร์แผ่นดินสยาม
การคดโกงโป้งโหยงชโลงปราม ให้รู้คร้ามความละอายต่างหวายแทน
พระเสด็จประเทศยุโรปแม้โฉบฉาบ ประโยชน์ลาภแก่ไทยิ่งใหญ่แสน
ได้ปรากฎยศสยามลามหลายแคว้น คิดคแนนอเนกผลพระชนมา
แต่มีไทครั้งไหนไทมีเจ้า เช่นพระจุลจอมเกล้านี่ยากหา
แผ่นดินไหนไทเจริญประเมินตา ไม่เหมือนคราปัจจุบันพูดกันจริง
พระมีบุญคุณวิชายากหาสู้ ทั้งรอบรู้สามารถฉลาดยิ่ง
พระทัยดีหวังดีไม่มีทิ้ง ไม่เย่อหยิ่งหยองขลาดอาจพองาม
เปนยอดชายลอายบาปเกลียดหยาบช้า แสนรักชาติสาสนาวงศาสยาม
เก่าก็ใช้ใหม่ก็หาพยายาม แสวงตามศึกษาไม่ซาเพียน
พระเปนจินตกวีศรีสมัย ไม่มีใครเทียมพระโอษฐ์ที่โปรดเขียน
เปนนายโรงโคลงกลอนอักษรเรียน เล่ห์เพ็ชร์เจียรไนเสนาะเพราะโสตพราว
แก่พระเยาว์เฝ้าหวังตั้งพระองค์ คุณธำรงทรงจำทุกคำข่าว
เอื้อโอบอ้อมถนอมขวัญผ่อนสั้นยาว รู้จักคราวควรมิควรไม่ด่วนเดิร
พระสติดำริห์ลึกไม่ฮึกเหี้ยม ควรเจียมเจียมโจนโจนไม่โผ้นเผิน
ตรองรอบคอบสอบสร้างทางเจริญ โปรดดำเนิรมัชฌิมาราโชบาย
ถึงเหล่าไพร่ใครดีเช่นนี้แล้ว คงไม่แคล้วโตใหญ่หาใช่ง่าย
ชังพนันขันต่อข้อเมามาย โปรดเลียนฝ่ายนักรู้เชิดชูเวียง
เชิงนักเลงพระนักเลงทุกเพลงคม คนนิยมอย่างพระองค์ทรงเปนเยี่ยง
เล่นต้นไม้ลายครามไว้งามเรียง เล่นแต่เพียงเพลินเพลินไม่เกินเปน
เล่นเขาโคโลหภัณฑ์ชั้นเลี้ยงนก เปนยกยกตามสมัยที่ไทเล่น
​ชั้นถ่ายรูปสูบกล้องลองไม่เว้น ใดได้เห็นเปนจำช่ำพระทัย
โปรดการช่างทางวิเทศเวชศาสตร์ จารีตราชประเพณีมีครั้งไหน
โปรดอ่านข่าวต่างเมืองเรื่องใดใด พระตรัสได้โดยตรงไม่งงงด
บรมครูเชลงรู้พหูสูตร์ ใครจะพูดทางไหนต่อได้หมด
จอมสมัยหมดไทควรไว้ยศ รู้เทียมทดถึงพระองค์ทรงลำลอง
พระคมสันฉันท์เจ้าชู้ชื่นชูจิต น่าดูดดื่มปลื้มชีวิตสนิธสนอง
ยามดรุณรุ่นผู้ใหญ่ใช่เปนรอง ตรัสยิ้มย่องยวนเย้ายังเข้าที
แม้นบุญใครได้นั่งฟังดำรัส ต้องโสมนัสกรุณาฉ่าฉวี
ทรงทายทักรู้จักใจไพร่ผู้ดี เลือกเรื่องที่ถูกอารมณ์สมมีบุญ
กระนี้ไทไพร่ฟ้ามิน่ารัก มิใช่จักสอพลอยกยอหนุน
คิดเปนเจ้าก็เจ้าดีมีพระคุณ คิดเปนเพื่อนก็เพื่อนอุ่นอุราเชีย
คิดเปนพ่อก็เปนพ่อดีพอดู ไม่โปรดขู่โปรดปลอบชอบไกล่เกลี่ย
ราโชบายหลายชั้นกันพลาดเพลีย เหลือคุ้ยเขี่ยจึงบำราบปราบพอยำ
รักพี่น้องมองพี่ใครที่ไหน ไม่เห็นใครเช่นพระอุปถัมภ์
เหมือนชนกปกลูกเลี้ยงถูกธรรม ให้ทั้งร่ำเรียนรับประคับประคอง
ให้โภคายศถาทั้งหน้าที่ ตามใครมีคุณวิชาอาสาสนอง
มีทุกข์สุขฉุกเฉินไม่เมินมอง ทรงสอดส่องสอนสั่งระวังภัย
กลัวนินทารักษาศักดิ์ก็หลักแหลม เห็นย่อมแต้มตึงหย่อนผ่อนแก้ไข
เปนยอดปิยมหาราชของชาติไท ไม่มีใครค้านต้องเห็นพ้องกัน
เมื่อรัชกาลนานนมผ่านสมบัติ ยิ่งกษัตริย์สยามในมไหศวรรย์
​มหาชนพร้อมกมลมากคนครัน สมโภชถวัลย์วัฒนานุสาวรี
โอ้เทวัญอันเชิญพระอวตาร หวังทำนุกสุขสานต์พระกรุงศรี
อยุธยาบรมมหาราชธานี กำลังมีความเจริญเดิรไม่ยั้ง
ไฉนมิยึดมฤตยูผู้อัมหิต ด่วนชิงบรมบพิตร์เร็วผิดหวัง
ลงโทษมนุษย์ดุจเสือเหลือกำลัง เรี่ยวแรงดังอสนีผลาญชีวิต
สมเด็จจุลจอมเกล้าเจ้าชีวาตม์ ปิยราชสวรรคตสลดจิต
หรือพระสิ้นชันมสาสุราฤทธิ์ แพ้อนิตยธรรมจึงจำลา
ชุบพระชีพปิยะมหาสวามินทร์ เปนชีวินทร์วิเชียรมนุษย์สุดจักหา
แต่อุบัติเฉลิมฉัตร์เลี้ยงรัฐมา ตราบสู่ฟ้าน่าชมสมชีวิต
แม้จะเพียรเขียนวาดราชประวัติ พูดได้ชัดเส้นทองต้องลิขิต
ผลพระปรีชาชอบรอบคอบคิด เษกประสิทธิ์สมหวังเห็นจังตา
ชั้นพระโรคจะวิโยคโลกสยาม พระบารมีดีงามตามรักษา
ภิบาลบาทบำราสเหตุเวทนา เหมือนนิทรามิรู้ฟื้นยืนพระนาม
พระเอกองค์คงเสวยวิมลสุข โอ้ทิ้งทุกข์ท่วมเกล้าชาวสยาม
พระคุณอยู่คู่ฟ้าสุดซาทราม เหลือมียามลืมไหวติดใจตาย
ขอเดชะพระมหาบุญญาภิผล ศุภกุศลสกลคุณวิบุลย์หลาย
พระการุญนุกูลกรรมธรรมธิบาย พระยอดชายชนกภพทรงอบรม
ทั้งสิ่งชอบข้าขอบขัณฑ์สีมา โดยศรัทธาจิตหวังได้สั่งสม
ตามพุทธศาสนธรรม์อันอุดม คุณบรมไตรรัตน์ฉัตร์มนุษย์
จงบันดาลสิ่งประธานสกลโลก โปรดอวยโชคช่วยถนอมจอมมกุฎ
​ยุพกษัตริย์มหาวัชิราวุธ เกษมสุดเสวยสวัสดิ์วิรัติร้าย
เฉลิมฉัตร์รัตนโกสินทร์สยาม ให้สมความหวังใจไททั้งหลาย
ตามรอยบาทบิตุราชไม่คลาดคลาย ขอถวายชัยมงคลกมลรวม
กับทุกท่านที่อ่านอักษรนี้ ทราบวจีคงต้องเห็นพ้องร่วม
พูดทุกสิ่งจริงใจใช่กำกวม ชมน้ำท่วมทุ่งเพลินจนเกินไป
พระหวังดีใครมีสมองตรึก ย่อมรู้สึกจริงจิตผิดไม่ได้
ความรักชาติศาสนาวงศาไท้ ฝังพระอุปนิสัยยากใครเทียม
พระสุจริตพิทยาก็สามารถ ทราบพระราโชวาทฉลาดเยี่ยม
เหตุนั้นไทไพร่ฟ้าปรีดาเตรียม เทิดหัตถ์เคียมคัลพร้อมน้อมประณาม
ถวายพระพรณอักษรกลอนแกลจิต ขอพระบาทบพิตร์วิสิษฐสยาม
ไร้พระโรคโศกกำศรวญอย่าลวนลาม มีแต่ความสวัสดีทวีวัน
เจริญพระชนม์วิมลวรรณอนันต์เลิส สุขประเสริฐสเริงในมไหศวรรย์
ผองไพรีผิวมีไพรีนั้น จงหวนครั่นคร้ามพระฤทธิ์คิดไมตรี
พระหวังใดจงได้ดังคนึง เปนที่พึ่งสมมุ่งชาวกรุงศรี
เชิดเดชามหาศักดิ์วงศ์จักรี ปกปัถพีอยุธยาชั่วฟ้าดิน
เฉลิมพระเกียรติอัยกามหาชนก เดชดิลกโลกกะเพื่อมไม่เสื่อมสิ้น
พระกฤดาภินิหารปานรวินทร์ ส่องภพภิญโญนิยมสมบารมี
พระเดชาเฉกมหาเมฆมารุต มหาสมุทร์แม้นพระคุณอุ่นเกศี
พระประยูรข้าทูลลอองธุลี ประชาชีชื่นมโนโห่ฮิ้วเอย ฯ

 

----------------------------

แชร์ชวนกันอ่าน

แจ้งคำสะกดผิดและข้อผิดพลาด หรือคำแนะนำต่างๆ ได้ ที่นี่ค่ะ