๖๓

เมืองสุรบายา

วันที่ ๑๐ กรกฎาคม

นอนสบายดี ที่ขาดทุนมาแต่โซโลใช้หนี้ได้มาก บ่าย ๒ โมงกินเข้าแล้วไปห้างกลับบ่าย ๔ โมง ไปดูโรงทำน้ำมันปิโตรเลียมซึ่งอยู่ริมแม่น้ำกาลีมาสใกล้กันกับทางรถไฟ แต่บ่อนั้นอยู่ห่างออกไป ๘ ไมล์ เขาเจาะด้วยเครื่องหลอดให้น้ำมันพุ่งขึ้นมา แล้วต่อท่อเหล็กมาที่โรงทำการนี้ บ่อน้ำมันนี้พบได้ ๘ ปีมาแล้ว เปนที่หวงแหนห้ามไม่ให้ฝรั่งคนภายนอกไปดู ทั้งที่บ่อแลที่ทำ เดี๋ยวนี้มี ๑๐ บ่อด้วยกัน ลึกอยู่ใน ๙๐๐ ฟิตบาง ๑๐๐๐ ฟิตบ้าง ๑๑๐๐ ฟิตบ้าง มีหม้อสำหรับกลั่น ไม่ได้ใช้ฟืน เอาน้ำมันนั้นเองเผาเปนแค๊ส แล้วเดิรมาตามท่อ แล้วมาขึ้นที่ประสระน้ำคล้ายถังแค๊ส มีท่อมาที่ถังสำหรับกรอก ทำถังที่นั่นด้วยเครื่องจักรเสร็จทีเดียว น้ำมันเปน ๓ อย่าง คือเหลืองใส เหลืองแก่ แลแดง ขี้น้ำมันไปใช้ติดไฟ ทำได้ประมาณวันละ ๒๕๐๐ หีบ แต่คงขายอยู่ในวันละ ๒๐๐๐ หีบ ดูแล้วไปที่เรือนเจ้าของสนทนากันด้วยเรื่องไฟไหม้น้ำมันแลวิธีที่ทำทั้งปวง ดื่มแชมเปนให้พรแล้วกลับไปกินเข้าที่เรสเตอรองอีกแห่งหนึ่ง แล้วไปที่เซียเตอร์ ทำคล้ายกันกับที่บัตเตเวีย มีคอนเสิด ที่ ๑ แตรกับซอ ที่ ๒ ผู้หญิงร้อง ที่ ๓ ผู้หญิงร้องทั้งหมู่ ท่อนที่ ๒ ผู้หญิงร้องเดี่ยวแล้วซอเดี่ยวกับเปียโน ต่อไปที่ ๓ ถึงซอทั้งหมู่เปนหมดกันเท่านั้น คนดูมากเสียจริง ๆ แต่แปลว่าดูเราเท่านั้น กลับเกือบ ๒ ยาม