คำฉันท์ สามัคคีบรรยาย

​“สพฺเพสํ สํฆภูตานํ สามคฺคี วุฑฺฒิสาธิกา”

“ความพร้อมเพรียงของชนทั้งสิ้นผู้เป็นหมู่กัน ยังความเจริญให้สำเร็จ”

อินทรวิเชียร ๑๑

----------------------------

​ทำอย่างไรจึงจะถนอมความสามัคคีไว้ได้

สุรางคนาง ๒๘

เราทราบคดี ว่าสามัคคี เป็นธรรมข้อใหญ่ ก่อเกิดกำลัง ยังกิจทั่วไป สำเร็จโดยไว ถึงความสำราญ.

ควรทราบต่อไป กอบกิจกลใด จึงได้บันดาล เกิดสามัคคี ให้มีสาธารณ์ อาศัยการงาน เหตุผลกลใด.

อันสามัคคี เกิดจากไมตรี ในกันทั่วไป เป็นด้วยความรัก ฟูมฟักใฝ่ใจ พึ่งพาอาศัย ร่วมใจเดียวกัน.

ร่วมสุขสำราญ ร่วมคิดกิจการ เอาภารผ่อนผัน ลดหย่อนผ่อนตาม ด้วยความรักกัน เกื้อให้เกิด ธรรม์ ความสามัคคี.

เพราะเหตุฉะนั้น เราควรถือธรรม์ ผูกพันไมตรี ให้ชนทั่วไป รักใคร่ปราณี แล้วสามัคคี จักมีโดยจง.

กล่าวคือกอบกิจ ในธรรมสุจริต บัณฑิตประสงค์ คิดคัดข้อความ ตามใจจำนง สรุปรวมลง คงสองวิธี

(๑) ทำตัวให้ดี

หนึ่งพึงบำเพ็ญ ตัวเราให้เป็น ผู้ประพฤติดี ให้คนทั่วไป ไว้ใจไมตรี โอบเอื้ออารี ในเรานิรันดร์

​(๒) ประพฤติต่อผู้อื่นให้ดี

สองพึงอบรม การสมาคม ผูกมิตรสัมพันธ์ รู้จักกาละ เทศะผ่อนผัน ถูกใจแก่สรรพ์ พสกนิกร

สองข้อนี้แล เล่ห์ลูกกุญแจ แห่งสโมสร หมู่ใดอบรม สั่งสมถาวร จักเป็นอากร แห่งสามัคคี.

เปรียบเหมือนเครื่องมือ กอบการช่างคือ มีดพร้าตามมี ต้องชุบต้องลับ จนนับว่าดี กับรู้วิธี กอบกิจนานา

ถึงเครื่องมือดี ใช้ผิดท่วงที ดีที่ไหนมา มีดโกนใช้เหลา เอาดาพเจียนสลา ถึงมีวิชชา อาจพาเสียการ.

ถึงแม้ใช้เป็น เครื่องมือแสนเข็ญ ก็เกิดรำคาญ ไม่ได้ดังใจ ย่อมไร้สำราญ ต่อพร้อมสองสถาน การงานจึงดี.

ขอจงชาวเรา ฝึกหัดขัดเกลา จิตต์กายวจี ในธรรมจรรยา สัมมาจารี ปรุงสามัคคี แก่ชาติบ้านเมือง.

----------------------------

การประพฤติตนให้ดีจะต้องทำอย่างไร

อินทวงศ์ ๑๒

----------------------------

*ภุชงคประยาต ๑๒

(๑) “สจฺจํ” ความสัตย์

(๒) “ทโม” ความทรมานใจหรือความรั้งตน

(๓) “ิติ” ความมั่นคง

(๔) “จาโค” ความสละ

*มาลินี ๑๕

----------------------------

จะประพฤติอย่างไรต่อผู้อื่น

ฉะบัง ๑๖

----------------------------

* สาลินี ๑๑

(๑) “ทานํ” การให้ปัน

​(๒) “เปยฺยวชฺชํ” การกล่าววาจาอ่อนหวาน

อุเปนทรวิเชียร ๑๑

(๓) “อตฺถจริยา” การประพฤติประโยชน์

(๔) สมานตฺตตา ความเป็นผู้มีตนเสมอ

สทธรา ๒๑

----------------------------