เดือน ๗ จุลศักราช ๑๒๗๐

​วัน ๗ ๑ฯ ๗ ค่ำ ปีวอกสัมฤทธิศกจุลศักราช ๑๒๗๐

วันที่ ๓๐ พฤษภาคม ๑๒๗

เวลาบ่าย ๒ โมงเศษ เสด็จไปประทับในพระบรมมหาราชวัง เวลาบ่าย ๕ โมงเศษ เสด็จออกมุขตวันออกพระที่นั่งจักรกรีโปรดให้คอมเมนดะโตร์ฟชิคโคดิโคลาอรรคราชทูตอิตาลีเฝ้าทูลเกล้า ฯ ถวายพระราชสาสนตราตั้งทูตอิตาลีเฝ้าเสร็จแล้วโปรดให้พวกปักปันแดนฝ่ายฝรั่งเศสซึ่งเข้ามาถึงกรุงเทพฯ เฝ้าต่อไป เสร็จแล้วเสด็จขึ้น เวลาย่ำค่ำเศษเสด็จกลับวังสวนดุสิต มาประทับที่มุขพระที่นั่งอภิเศกดุสิต จนเวลายามเศษเสด็จขึ้น

วัน ๑ ๒ฯ ๗ ค่ำ ปีวอกสัมฤทธิศกจุลศักราช ๑๒๗๐

วันที่ ๓๑ พฤษภาคม ๑๒๗

วันนี้มีการพระราชกุศลตรงกับวันสิ้นพระชนม์สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน พระบรมราชเทวีที่พระที่นั่งอภิเศกดุสิต วิธีตั้งบุษบกพระอัษฐิแลตั้งพระพุทธรูป แต่เดิมมาเมื่อยังไม่มีพระแท่นเสวตรฉัตร ตั้งบุษบกตรงที่ข้างพระแท่นเสวตรฉัตรเบื้องซ้าย ตั้งพระพุทธรูปตรงพระแท่นเสวตรฉัตร คราวนี้ตั้งพระพุทธรูปพระที่นั่งเสวตฉัตร บุษบกพระอัษฐิมาตั้งข้างพระทวารด้านซ้ายพระที่นั่งเสวตรฉัตรแถวอาศน์สงฆ์หันหน้าบุษบกไปตรงที่ประทับ เวลาทุ่มครึ่งเสด็จออกในการนี้มีสวดมนต์ มีเทศนาสังเวควัตถุอธิบายด้วยทุกข์ ๘ ประการ พระธรรมวโรดมถวาย แล้วมีสดับปกรณ์รายร้อย พระราชทานเงินสลึงแก่พระบรมวงษานุวงษ์ แลราชินิกูลบรรดาที่มาเฝ้าในการนี้ เวลายามครึ่งเสด็จขึ้นเปนเสร็จการ

​วัน ๓ ๔ฯ ๗ ค่ำ ปีวอกสัมฤทธิศกจุลศักราช ๑๒๗๐

วันที่ ๒ มิถุนายน ๑๒๗

เวลาเกือบ ๒ ทุ่ม เสด็จออกพระที่นั่งอภิเศกดุสิต เวลาเกือบยามเสด็จขึ้นประทับประชุมเสนาบดีที่พระที่นั่งอัมพรสถาน เวลาเกือบ ๒ ยามเลิกประชุม การประชุมวันนี้มีเรื่องกรมหลวงพิชิตปรีชากรมีลายพระหัดถ์ไปเปนผู้รับเรือนผู้ร้ายที่ศาลเมืองชลบุรี ทรงพระราชดำริห์ว่าการที่กรมหลวงพิชิตไปทำเช่นนี้ทำให้ผู้ร้ายกำเริบ ได้โปรดเกล้าฯ ทรงพระราชหัตถเลขาพระบรมราชโองการสั่งเสนาบดีกระทรวงวัง แลกระทรวงมหาดไทยให้ห้ามกรมหลวงพิชิตไม่ให้ไปอยู่หัวเมือง แลมีพระราชหัตถ์สั่งเสนาบดีกระทรวงยุติธรรม ให้กรมหลวงพิชิตออกจากกรรมการศาลฎีกา

วัน ๔ ๕ฯ ๗ ค่ำ ปีวอกสัมฤทธิศกจุลศักราช ๑๒๗๐

วันที่ ๓ มิถุนายน ๑๒๗

เวลาบ่าย ๔ โมงเศษ เสด็จประพาศ เวลาย่ำค่ำเศษเสด็จกลับมาประทับพระที่นั่งอภิเศกดุสิต เวลายามเศษเสด็จขึ้น

วัน ๖ ๗ฯ ๗ ค่ำ ปีวอกสัมฤทธิศกจุลศักราช ๑๒๗๐

วันที่ ๕ มิถุนายน ๑๒๗

เวลาราวย่ำค่ำเสด็จออกพระที่นั่งราชฤดีโปรดให้กับตันกูลเบิค ซึ่งจะไปยุโรปเฝ้ากราบถวายบังคมลา ได้พระราชทานพระบรมรูปด้วย แล้วเสด็จออกพระที่นั่งอภิเศกดุสิตในการทรงตั้งพระธรรมวิสารทะวัดบวรมงคลเปนพระคุณวงษ์ ​ไปอยู่วัดปรมัยยิกาวาศ เจ้าคณะเมืองนนทบุรี แลทรงตั้งพระมหาโกปเรียญรามัญ ๔ ประโยควัดโมกเมืองนครเขื่อนขันธ์เปนพระธรรมวิสารทะ ได้พระราชทานใบวัตถุปัจจัยมูลราคา ๕ ชั่งแก่พระคุณวงษ์ในการที่ย้ายไปอยู่วัดปรมัยยิกาวาศด้วย เวลาย่ำค่ำเศษเสด็จขึ้น เวลายามเศษเสด็จออกประทับประชุมเสนาบดีที่พระที่นั่งอัมพรสถาน เวลา ๗ ทุ่มเศษเลิกประชุม

วัน ๗ ๘ฯ ๗ ค่ำ ปีวอกสัมฤทธิศกจุลศักราช ๑๒๗๐

วันที่ ๖ มิถุนายน ๑๒๗

เวลาบ่าย ๕ โมงเศษทรงรถเสด็จประพาศไปออกทางประตูสิงห์โต เวลาย่ำค่ำครึ่งเสด็จกลับ เวลา ๒ ทุ่มมีการเลี้ยงพระราชทานทูตใหม่กับกรรมการปักปันเขตแดนฝ่ายฝรั่งเศสที่พระที่นั่งอัมพรสถาน

อนึ่ง วันนี้ตรงกับวันขึ้นแปดค่ำเดือนเจ็ด เปนธรรมเนียมเคยหล่อเทียนพรรษา แต่ปีนี้มีการเลี้ยงฝรั่งจึงโปรดให้เลื่อนไปจัดการทรงหล่อเทียนพรรษาพรุ่งนี้

วัน ๑ ๙ฯ ๗ ค่ำ ปีวอกสัมฤทธิศกจุลศักราช ๑๒๗๐

วันที่ ๗ มิถุนายน ๑๒๗

เวลาเกือบย่ำค่ำทรงรถเสด็จประพาศไปออกทางประตูสิงห์โต เวลาเกือบทุ่มเสด็จกลับมาประทับ ทรงเทขี้ผึ้งหล่อเทียนพรรษาที่พระที่นั่งอภิเศกดุสิต แล้วพระราชทานผลสท้อนแก่เจ้านายข้าราชการ เวลายามเศษเสด็จขึ้น

​วัน ๒ ๑๐ฯ ๗ ค่ำ ปีวอกสัมฤทธิศกจุลศักราช ๑๒๗๐

วันที่ ๘ มิถุนายน ๑๒๗

เวลาย่ำค่ำเศษทรงรถเสด็จประพาศ เวลาทุ่มเศษเสด็จกลับ เวลา ๒ ทุ่มเศษเสด็จออกพระที่นั่งอภิเศกดุสิต พระราชทานบริขารขึ้นกุฏิแก่พระสงฆ์ซึ่งโปรดให้ไปจำพรรษาอยู่ ณ พระอารามต่างๆ คือพระคุณวงษ์วัดบวรมงคลกับพระถานานุกรมปเรียญอันดับรวม ๖ รูปซึ่งไปอยู่วัดปรมัยยิกาวาศ เมื่อวันที่ ๗ เดือนนี้ พระไตรสรณธัชวัดรามัญประดิษฐ พระถานานุกรมอันดับรวม ๖ รูป ซึ่งไปอยู่วัดบวรมงคลเมื่อวันที่ ๗ เดือนนี้ พระศีลาจารพิพัฒน์วัดเวฬุราชิณกับพระถานานุกรมอันดับรวม ๙ รูป ซึ่งไปอยู่วัดนางนอง เมื่อวันที่ ๔ เดือนนี้ ได้พระราชทานใบวัตถุปัจจัยมูลราคา ๒๐๐ บาท แก่พระไตรสรณธัช และพระราชทานพัดแก่พระมหาเทียบปเรียญ ๒ ประโยคฝ่ายรามัญซึ่งย้ายไปอยู่วัดปรมัยยิกาวาศกับพระคุณวงษ์คราวนี้ เปลี่ยนตาลิปัตใบตาลซึ่งพระราชทานแต่เมื่อเปนเณรนั้นด้วย เสร็จการถวายเครื่องบริขารแล้วประทับเจ้านายข้าราชการเฝ้าจนเวลายามครึ่งเสด็จขึ้นประทับประชุมเสนาบดีที่พระที่นั่งอัมพรสถาน เวลา ๒ ยามเลิกประชุม

วัน ๓ ๑๑ฯ ๗ ค่ำ ปีวอกสัมฤทธิศกจุลศักราช ๑๒๗๐

วันที่ ๙ มิถุนายน ๑๒๗

เวลาราวทุ่มหนึ่งเสด็จออกพระที่นั่งอภิเศกดุสิต เวลายามเศษเสด็จขึ้น

​วัน ๔ ๑๒ฯ ๗ ค่ำ ปีวอกสัมฤทธิศกจุลศักราช ๑๒๗๐

วันที่ ๑๐ มิถุนายน ๑๒๗

ด้วยทรงพระราชดำริห์ว่า เมื่อพระชนมพรรษาถึงวันที่ ๑๕ กุมภาพันธ์ ร. ๔๒ศก ๑๒๘ จะเท่าพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาไลย รู้สึกพระองค์ว่าทรงพระชนมายุเจริญไวยเท่าสมเด็จพระบรมไอยกาธิราช แล้วมีพระราชประสงค์จะทรงบำเพ็ญการพระราชกุศลอย่างใดอย่างหนึ่ง ได้ทรงตกลงพระไทยว่าจะทรงปฏิสังขรณ์พระปรางค์วัดอรุณ ซึ่งถูกฟ้าผ่าชำรุดอยู่ซีกหนึ่งกับทั้งซุดโทรมข้างในตัวองค์พระปรางค์ แลพระอุโบสถพระวิหารเดิมที่เกี่ยวแก่พงษาวดารแผ่นดินตากหลังหนึ่งจวนจะพังจะให้แล้วสำเร็จได้ฉลองในวันที่พระชนมพรรษาครบเท่าพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านั้น ในการนั้นจะมีประชุมเจ้านายซึ่งเปนพระธิดาพระนัดาพระปะนัดาของพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาไลย ทั้งหมดรับพระราชทานเลี้ยง แลทรงพระราชดำริห์จะให้ทำแผ่นทองแดงเปนรูปพระปรางบอกการทรงปฏิสังขรณ์ด้านหนึ่ง เปนรูปครุธใบไม้แลเปนหนังสือลายราบๆ ด้านหนึ่งสำหรับพระราชทานแจกเปนที่ระฤกด้วย

วันนี้เวลาบ่าย ๔ โมงเศษ ได้เสด็จวัดอรุณราชวรารามทอดพระเนตรสิ่งซึ่งทรงพระราชดำริห์จะซ่อมนั้น แลโปรดให้พระยาราชสงครามเปนผู้จัดการซ่อม เวลาทุ่มเศษเสด็จกลับมาประทับมุขพระที่นั่งอภิเศกดุสิตมีพระกระแสทรงพระดำริห์ถึงการที่จะซ่อมพระปรางค์แลจังหวัดเหล่านั้นต้องให้ระวังซ่อมอย่างรักษาของเก่า ประทับอยู่จนเวลายามเศษเสด็จขึ้น

​วัน ๕ ๑๓ฯ ๗ ค่ำ ปีวอกสัมฤทธิศกจุลศักราช ๑๒๗๐

วันที่ ๑๑ มิถุนายน ๑๒๗

เวลา ๒ ทุ่มเศษเสด็จออกพระที่นั่งอภิเศกดุสิต เวลายามเศษ เสด็จขึ้นประทับประชุมเสนาบดีที่พระที่นั่งอัมพรสถาน เวลา ๗ ทุ่มเศษเลิกประชุม

วัน ๖ ๑๔ฯ ๗ ค่ำ ปีวอกสัมฤทธิศกจุลศักราช ๑๒๗๐

วันที่ ๑๒ มิถุนายน ๑๒๗

เวลาเกือบย่ำค่ำทรงรถเสด็จประพาศ เวลาเกือบทุ่มเสด็จกลับ

วันนี้เปนวันกำหนดจะเสด็จประพาศหัวเมืองชายทะเลตวันตก จะเสด็จขึ้นที่เมืองนครศรีธรรมราช เสด็จไปเมืองตรังทางบก กลับจากเมืองตรังมาลงเรือพัทลุง พบเรือพระที่นั่งมหาจักรกรีที่สงขลา กะประมาณ ๓๕ วัน การที่จะเสด็จนี้จนถึงได้ออกประกาศรักษาพระนครเสร็จแล้ว แต่ครั้นเมื่อจวนวันที่จะเสด็จนี้ มีเหตุทราบว่าที่เมืองนครมีคนเจ็บเปนอหิวาตกโรคตายหลายคน จึงโปรดให้งดการที่จะเสด็จคราวนี้เสีย

วัน ๗ ๑๕ฯ ๗ ค่ำ ปีวอกสัมฤทธิศกจุลศักราช ๑๒๗๐

วันที่ ๑๓ มิถุนายน ๑๒๗

เวลาบ่าย ๕ โมงครึ่ง ทรงรถเสด็จประพาศ เวลาทุ่มครึ่งเสด็จกลับมาประทับที่มุขพระที่นั่งอภิเศกดุสิต เวลายามเศษเสด็จขึ้น

​วัน ๒ ๒ฯ ๗ ค่ำ ปีวอกสัมฤทธิศกจุลศักราช ๑๒๗๐

วันที่ ๑๕ มิถุนายน ๑๒๗

เวลาบ่าย ๕ โมงครึ่ง ทรงรถเสด็จประพาศ เสด็จออกทางประตูกวาง เวลาย่ำค่ำเศษเสด็จกลับมาประทับในพระที่นั่งอภิเศกดุสิต เวลายามเศษเสด็จขึ้นประทับประชุมเสนาบดี ณ พระที่นั่งอัมพรสถาน เวลา ๒ ยามเศษเลิกประชุม

วัน ๓ ๓ฯ ๗ ค่ำ ปีวอกสัมฤทธิศกจุลศักราช ๑๒๗๐

วันที่ ๑๖ มิถุนายน ๑๒๗

เวลาบ่าย ๕ โมงครึ่ง ทรงรถเสด็จประพาศออกทางประตูสิงห์โต เวลาทุ่มครึ่งเสด็จกลับมาประทับที่พระที่นั่งอภิเศกดุสิต เวลา ๒ ทุ่มเศษเสด็จขึ้น

วัน ๔ ๔ฯ ๗ ค่ำ ปีวอกสัมฤทธิศกจุลศักราช ๑๒๗๐

วันที่ ๑๗ มิถุนายน ๑๒๗

เวลาทุ่มเศษเสด็จออกพระที่นั่งอภิเศกดุสิต เวลายามเศษเสด็จขึ้น

วัน ๕ ๕ฯ ๗ ค่ำ ปีวอกสัมฤทธิศกจุลศักราช ๑๒๗๐

วันที่ ๑๘ มิถุนายน ๑๒๗

เวลาเกือบย่ำค่ำทรงรถเสด็จประพาศ เสด็จออกทางประตูกวาง เวลาเกือบทุ่มเสด็จกลับมาประทับในพระที่นั่งอภิเศกดุสิต เวลาราวยามหนึ่งเสด็จขึ้นประทับประชุมเสนาบดี ณ พระที่นั่งอัมพรสถาน เวลา ๒ ยามเศษเลิกประชุม

​วัน ๖ ๖ฯ ๗ ค่ำ ปีวอกสัมฤทธิศกจุลศักราช ๑๒๗๐

วันที่ ๑๙ มิถุนายน ๑๒๗

เวลาเกือบเที่ยง เสด็จพระบรมมหาราชวัง ทรงจุดเทียนเครื่องสังเวยสมโภชพระที่นั่งต่าง ๆ เปนการประจำปีฝ่ายใน ประทับอยู่ในพระบรมมหาราชวังจนเวลาย่ำค่ำเศษเสด็จแต่ในพระบรมมหาราชวังประพาศต่อไป เวลาทุ่มเศษเสด็จกลับวังสวนดุสิต มาประทับที่มุขพระที่นั่งอภิเศกดุสิต เวลายามเศษเสด็จขึ้น

วัน ๗ ๗ฯ ๗ ค่ำ ปีวอกสัมฤทธิศกจุลศักราช ๑๒๗๐

วันที่ ๒๐ มิถุนายน ๑๒๗

เวลาย่ำค่ำเศษ ทรงรถเสด็จประพาศ เวลาเกือบทุ่มเสด็จกลับมาประทับที่มุขพระที่นั่งอภิเศกดุสิตครู่หนึ่ง ฝนตกมากเสด็จเข้าไปประทับในพระที่นั่งจนฝนหาย เวลาเกือบยามเสด็จขึ้น

วัน ๑ ๘ฯ ๗ ค่ำ ปีวอกสัมฤทธิศกจุลศักราช ๑๒๗๐

วันที่ ๒๑ มิถุนายน ๑๒๗

เวลาเช้าสมเด็จพระบรมราชินีนารถ สมเด็จพระบรมราชเทวี เสด็จประพาศเมืองนครเขื่อนขันธ์ เสด็จไปทรงเรือพระที่นั่งกลไฟ ที่ท่าราชวรดิษฐ เวลาบ่ายเสด็จกลับ

เวลาบ่ายในหลวงทรงรถเสด็จประพาศ เวลาเกือบทุ่มเสด็จกลับมาประทับที่มุขพระที่นั่งอภิเศกดุสิต เวลาทุ่มหนึ่งฝนจะตก เสด็จขึ้นเวลาทุ่ม ๔๐ ​นาที เสด็จไปทอดพระเนตรหนังที่วังกรมขุนสรรพสาตร เวลา ๒ ยามเศษเสด็จกลับวังสวนดุสิต

วัน ๒ ๙ฯ ๗ ค่ำ ปีวอกสัมฤทธิศกจุลศักราช ๑๒๗๐

วันที่ ๒๒ มิถุนายน ๑๒๗

เวลาบ่ายทรงรถเสด็จประพาศ เวลาเกือบทุ่มเสด็จกลับมาประทับพระที่นั่งอภิเศกดุสิต ทรงพระสุหร่ายประแลทรงเจิมเทียนพรรษา ซึ่งจะโปรดให้ส่งออกไปยังพระอารามหลวง ณ หัวเมือง เจ้านายข้าราชการเฝ้าแล้ว เวลายามเศษเสด็จขึ้น ประทับประชุมเสนาบดี ณ พระที่นั่งอัมพรสถาน เวลา ๕ ทุ่มเศษเลิกประชุม

วัน ๓ ๑๐ฯ ๗ ค่ำ ปีวอกสัมฤทธิศกจุลศักราช ๑๒๗๐

วันที่ ๒๓ มิถุนายน ๑๒๗

เวลาบ่าย ๕ โมงเศษ เสด็จออกพระที่นั่งราชฤดี พระยาสุขุมนำนายนิ่ม บ้านบางโคล่ แขวงกรุงเทพ ฯ เฝ้าถวายต้นบอนต่าง ๆ กับผลสละ โปรดเกล้าฯ พระราชทานเหรียญราชรุจิเงินแก่นายนิ่มทรงติดเหรียญที่พระราชทานนั้นให้นายนิ่มด้วย เวลาทุ่ม ๔๐ นาทีเสด็จออกที่พระที่นั่งอภิเศกดุสิต เวลายามเศษเสด็จขึ้น

วัน ๕ ๑๒ฯ ๗ ค่ำ ปีวอกสัมฤทธิศกจุลศักราช ๑๒๗๐

วันที่ ๒๕ มิถุนายน ๑๒๗

เวลาเกือบยามเสด็จออกพระที่นั่งอภิเศกดุสิต เวลายามเศษเสด็จขึ้นประทับประชุมเสนาบดี ณ พระที่นั่งอัมพรสถาน เวลา ๕ ทุ่มเศษเลิกประชุม

​วัน ๖ ๑๓ฯ ๗ ค่ำ ปีวอกสัมฤทธิศกจุลศักราช ๑๒๗๐

วันที่ ๒๖ มิถุนายน ๑๒๗

เวลาบ่าย ๕ โมงเศษ ทรงรถเสด็จประพาศ เวลาทุ่มหนึ่งเสด็จกลับมาประทับในพระที่นั่งอภิเศกดุสิต กรมหมื่นวิวิธวรรณปรีชา ทรงทำโต๊ะให้หมุนแลโยกถวายทอดพระเนตร เวลายามเศษเสด็จขึ้น

วัน ๗ ๑๔ฯ ๗ ค่ำ ปีวอกสัมฤทธิศกจุลศักราช ๑๒๗๐

วันที่ ๒๗ มิถุนายน ๑๒๗

เวลาบ่าย ๕ โมงครึ่ง เสด็จออกพระที่นั่งอภิเศกดุสิต มิสเตอรแปชยิต อรรคราชทูตอังกฤษซึ่งจะกลับออกไปประเทศยุโรปเฝ้ากราบถวายบังคมลาแล้ว ทรงรถเสด็จประพาศเสด็จออกทางประตูกวาง เวลาเกือบทุ่มเสด็จกลับมาประทับที่มุขพระที่นั่งอภิเศกดุสิต เวลา ๒ ทุ่ม ๔๕ นาที เสด็จขึ้น

วัน ๑ ๑๕ฯ ๗ ค่ำ ปีวอกสัมฤทธิศกจุลศักราช ๑๒๗๐

วันที่ ๒๘ มิถุนายน ๑๒๗

เวลา ๒ ทุ่มเศษ เสด็จออกที่พระที่นั่งอัมพรสถาน เวลา ๒ ยามเศษเสด็จขึ้น