วาจา
| ๏ วาจาคือว่าคำ | ซึ่งพูดพร่ำตามธรรมดา |
| เป็นอย่างของกลางมา | ปรากฏเพื่อรู้เนื้อความ ฯ |
| ๏ ชั่วดีมีประเภท | แล้วแต่เหตุตั้งเจตน์ตาม |
| มั่นหมายฝ่ายคุณงาม | หรือโทษทรามยามพูดไป ฯ |
| ๏ วาจาชื่อว่าชั่ว | ในที่ทั่วคือตัวร้าย |
| ควรเกลียดรังเกียจไกล | และอย่าได้ใช้ไขขาน ฯ |
| ๏ ยกไว้ในที่นี้ | ไม่กล่าวมีกี่ประการ |
| จักแก้แต่พจมาน | เป็นแก่นสารหลักฐานแถลง ฯ |
| ๏ เรียกว่าวาจาชะนิด | สุภาษิตไม่ผิดแปลง |
| แปรเป็นโทษเร้นแฝง | สำแดงไว้ในบาลี ฯ |
| ๏ คือพระพุทธพจน์ | พึงกำหนดโดยบทมี |
| วาจาห้าวิถี | ถ้อยพาทีที่ถูกฐาน ฯ |
| ๏ ๑. พร้องต้องกาละ | คือรู้กะขณะกาล |
| ควรไขไม่ควรขาน | จุ่งวิจารณ์วารเวลา ฯ |
| ๏ นึกใดขึ้นได้พล่อย | ด่วนโพล่งถ้อยอาจพลอยพา |
| พลาดผลฝ่ายตนครา | ผิดกาละกล่าวแสดง ฯ |
| ๏ ๒. พร่ำพูดคำจริง | ไม่แอบอิงสิ่งเท็จแฝง |
| ฟังเฟือนเคลื่อนคลาดแคลง | จงแจ้งไว้ในวจี ฯ |
| ๏ ถึงจะประสงค์เผล็ด | ผลสำเร็จเสร็จสมมี |
| มาได้ก็ไม่ดี | เนื่องพาทีนี้ผิดธรรม ฯ |
| ๏ ๓. พร่ำคำอ่อนหวาน | ศัพท์สำนารซาบซ่านนำ |
| ดูดดื่มปลื้มใจจำ | มิตรสัมพันธ์มั่นไมตรี ฯ |
| ๏ แท้ถ้อยที่ถ่อยหยาบ | อสุภาพเราทราบดี |
| ด้วยใครคงไม่มี | ที่ถวิลอยากยินฟัง ฯ |
| ๏ ๔. พร่ำกล่าวคำกอบ | ประโยชน์รอบชอบเชิงหวัง |
| ไว้ถ้อยไป่ปล่อยดัง- | มิรู้ยั้งชั่งคำควร ฯ |
| ๏ เพ้อเพรื่อเพื่อเหลวใหล | ผลดีใดไม่มีมวล |
| คำมักจักแปรปรวน | ชวนเวลาพาเสียไป ฯ |
| ๏ ๕. เผยเอ่ยออกมา | ด้วยเมตตาปรากฏไข |
| อคติมิเจือใจ | สะอาดได้ในวาจา ฯ |
| ๏ รวมความตามแม่บท | บ่งกำหนดพจน์กถา |
| ถูกทำควรนำมา | สนทนาปรารภถึง ฯ |
| ๏ วาจาสุภาษิต | ห้าชะนิดคิดคำนึง |
| ให้มีจงดีพึง | หวังซึ่งผลดลบรรดาล ฯ |
| ๏ เมื่อกล่าวถูกคราวอยู่ | ย่อมเป็นผู้รู้จักกาล |
| พูดจริงยิ่งขนาน | นามท่านนี้มีสัตย์ธรรม์ ฯ |
| ๏ พูดเพราะเหมาะเพื่อทราบ | ความสุภาพราบเรียบครัน |
| พูดไม่เหลวไหลอัน | ผลเสียนั้นมั่นไม่มี ฯ |
| ๏ พูดเหตุด้วยเมตตา | สิ่งเจตนาออกมาดี |
| ทั้งห้าพจน์พาที | เทอดศรีสวัสดิ์วัฒนผล ๚ |
