วันที่ ๑๙ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๖๐ น

​บ้านปลายเนอน คลองเตอย

วันที่ ๑๙ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๖๐

กราบทูล กรมพระดำรงราชานุภาพ ทราบฝ่าพระบาท

การกำหนดสมัยผ้านั้น เมื่อแรกเห็นแต่ ๒๐ ผืน ๓๐ ผืน ดูกะได้คล่องดี แต่ครั้นเห็นตั้งร้อยกลับอึดอัดใจ กะลงไปไม่ใคร่ได้ สมคำผาดหมอตำแยแกว่า คนที่มาแนะนำให้ทำอะไรต่าง ๆ ในการออกลูกว่า “ถ้าไม่รู้อะไรละก็พูดได้มาก” ที่กำหนดถวายไปคราวก่อน ๆ เห็นจะมีผิดเสียมากทีเดียว แต่ไม่เปนไร พอหนาวจัดเกล้ากระหม่อมกลับเฃ้าไปอยู่บ้านท่าช้าง จะไปพิจารณาตรวจแก้ ผ้าคราวนี้เกล้ากระหม่อมได้จัดผูกมาเปนมัด ๆ แลมีบันทึกเหตุที่นำทางให้กะสมัย จดกำกับถวายมาด้วยทุกมัด ขอได้ทรงพิจารณาตามด้วย ถ้าความเห็นอันใดซึ่งทรงพระดำริห์เห็นพลาดโปรดแก้ และรับสั่งให้นายอยู่มาบอก การที่ทำจะได้ใกล้ที่ถูกที่สุดที่จะเปนได้

อนึ่งที่ทูลไว้แต่ก่อน ว่าจัดผ้าเฃ้าลับแล ควรจะจัดตามหมวดลายนั้น บัดนี้มาเห็นว่าความคิดนั้นไม่ดี เห็นจะสู้จัดตามอายุผ้าไม่ได้

ควรมิควรแล้วแต่จะโปรด

ผ้านั้นอาจจะมีได้ทุกสมัย หนังสือนั้นสร้างมากในรัชกาลที่ ๑ ยุคหนึ่ง รัชกาลที่ ๓ ยุคหนึ่ง หนังสือรัชกาลที่ ๑ ก็ผ้ากรุงเก่าปล่อยพระบาท แลผ้ารัชกาลนั้นเองบ้าง เปนการทำบุญให้เจ้าของผ้าที่ตาย หนังสือรัชกาลที่ ๓ ก็ผ้ารัชกาลที่ ๑ ที่ ๒ ปล่อยพระบาท แลผ้ารัชกาลนั้นเองบ้าง ผ้ารัชกาลที่ ๔ ที่ ๕ เปนของทดแทนผ้าเก่าที่ชำรุดเปื่อยพัง คงมีไม่ขาดทุกสมัย