ประกาศ เรื่องพระพุทธรูปที่ถ้ำประทุน

ศุภมัศดุ ลุศักราช ๑๑๘๗ ปีรกา สัปตศก พุทธสาศนกาล ๒๓๖๘ พรรษา สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ามงกุฎ สมมุติวงษ พงษ์อิศวรกระษัตร วรขัติยราชนิกโรดม บรมราชกุมาร เสด็จมานมัศการพระพุทธบาท ถึงที่ท่าเรือประทับ เสด็จพระราชดำเนินมาที่ถ้ำประทุน ทอดพระเนตรพระพุทธรูปชำรุดซุดโซมอยู่ จึงมีรับสั่งให้นายทองช่างปั้นมาจัดแจงปฏิสังขรณ์ซ่อมแปลงทำพระประธานน่าตัก ๔ ศอกพระองค์หนึ่ง พระพุทธรูปหน้าตักศอกเสศ ๒ พระองค์ สาวก ๒ พระองค์ พระเจดีย์องค์หนึ่งอยู่ชง่อนเขา แล้วให้นายจีนนายเวรมหาดเล็กขึ้นมาสร้างพระวิหารไว้ที่ปากถ้ำเมื่อ ณ ปีจอ อัฐศก ครั้น ณ ปีกุญ นพศก เสด็จพระราชดำเนินขึ้นมาเชิญพระพุทธรูปหล่อ มาแต่กรุงเทพมหานคร มาประดิษฐานไว้ที่วิหารถ้ำประทุนพระองค์หนึ่ง ครั้นเดือนสาม ขึ้นสิบสองค่ำจึ่งเสร็จการ ซึ่งทรงพระอุสาหสร้างไว้ทั้งนี้ ก็เพราะจะให้ภิกษุสงฆ์สามเณรสัปรุษไปนมัศการ บันดาคนทั้งปวงอย่าได้สงไสยเลยว่าเป็นปฤศนาลายแทง ฝังทรัพย์สิ่งของทองเงินลงไว้นั้นหามิได้ ใครสงไสยคิดขุดก็จะบาปเสียเปล่า ทำไว้ทั้งนี้เพื่อจะให้เป็นส่วนกุศลไปแก่เทพยดามนุษย์ทั้งปวงบันดาที่ได้มานมัศการ แลจะเป็นที่ประดิษฐานไว้สำหรับพระพุทธสาสนานั้นต่างหาก จะได้ฝังทองเงินไว้จนน้อยหนึ่งหามิได้เลย เมื่อ ณ ปีรกานั้นก็กลับมาขุดเสียครั้งหนึ่งแล้วจนต้องทำใหม่ แต่นี้สืบไปเมื่อน่า ใครมาแล้วอย่าได้ทำลายเสียเป็นอันขาดทีเดียว เดชะผลกุศลที่ทรงสร้างพระพุทธรูปแลพระวิหารนี้ก็ดี เดชะผลกุศลที่บำเพ็ญแลทรงรักษาพระจตุปาริสุทธศิล แลเล่าเรียนบอกกล่าวพระปริยัติธรรมก็ดี ส่วนพระราชกุศลทั้งปวงนี้ ทรงพระราชอุทิศพระราชทานให้แก่หมู่พระภิกษุสงฆ์สามเณรอุบาศกอุบาศิกา แลเทพยดาอสุรปิศาจสรรพสัตวทั้งปวงอันบันดาที่ได้มานมัศการในพระวิหารนี้ ถ้าผู้ใดได้เห็นหนังสือรับสั่งนี้แล้ว จงอนุโมทนาเอาส่วนพระราชกุศล แล้วจงเป็นศุขศรีสวัสดิ์มงคลเจริญทุกคน.

(คัดจากสมุดไทย เรื่องจดหมายเหตุ รัชกาลที่ ๔ เลขที่ ๔๔ ข้อ ๓)