๑๙ ประกาศเรื่องนามหลวงบันเทาทุกขราษฎร์

ศุภมัสดุ ศักราช ๑๒๑๕ อุศภสังวัจฉระภัทธปทมาศสุกปักษยเอการสดฤถีภุมวารปริเฉทกาลกำหนด พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหามกุฎสุทธสมมติเทพยพงศ์วงศาดิศวรกระษัตริย์ วรขัติยราชนิกโรดม จาตุรันตบรมมหาจักพรรดิราชสังกาศ บรมธรรมิกมหาราชาธิราช บรมนารถบพิตรพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ผู้ทรงทศพิธราชธรรม์อนันตคุณวิบุลยปรีชาอันมหาประเสริฐ เสด็จออกณพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัยมไหสวริยพิมานโดยสถานอุตราภิมุข พร้อมพระบรมวงศานุวงศ์แลข้าทูลลอองธุลีพระบาทผู้ใหญ่ผู้น้อยฝ่ายทหารฝ่ายพลเรือนเฝ้าเบื้องบาทบงกชมาศพร้อมมูลตามลำดับ มีพระบรมราชโองการมารพระบัณฑูลสุรสิงหนาทดำรัสเหนือเกล้า ฯ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ สั่งเฉพาะพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นภูบาลบริรักษ์ว่า ชื่อหลวงทุกขราษฎร์ที่เรียกมาแต่ก่อนๆ นั้นหาชอบกลไม่ ฟังดูเปนที่ประหนึ่งกระทำทุกข์ให้แก่อาณาประชาราษฎรให้ได้ความเดือดร้อน บัดนี้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ขนานนามใหม่ด้วยพระราชหฤไทยจะมิให้นักปราชญ์ผู้มีปัญญาวิชารู้ภาษามคธสันสกฤตตริตรองเลอียดตำนิติเตียนคนโบราณได้เพราะชื่อนั้นไปในเบื้องน่า จึงได้เพิ่มขนานนามว่าหลวงบันเทาทุกขราษฎร์ ฤๅจะว่าแต่หลวงบันเทาทุกข์เท่านั้นก็พอจะฟังได้ ตั้งแต่นี้สืบไปภายน่า ถ้าแลข้าทูลลอองธุลีพระบาทผู้ใหญ่ผู้น้อยกรมใดๆ จะกราบบังคมทูลพระกรุณา แลจะตั้งที่หลวง ที่ขุน ที่หมื่น ทุกขราษฎร์ประการใด ก็อย่าให้ว่าแต่ทุกขราษฎร์เท่านั้นเหมือนแต่ก่อน ให้กราบบังคมทูลพระกรุณาแลจะตั้งที่ ให้เรียกว่าหลวงบันเทาทุกขราษฎร์ตามพระราชบัญญัตินี้ ให้กรมวังหมายประกาศให้กรมมหาดไทย กรมกลาโหม กรมท่า กรมศัสดี แจกพระราชบัญญัตินี้ประกาศให้จงรู้ทั่วทุกหมวดทุกกรมทั้งในกรุงนอกกรุง แลหัวเมืองเอก โท ตรี จัตวา ปักษ์ใต้ฝ่ายเหนือทั้งปวงอย่าให้ขาดได้ตามรับสั่ง.