คำนำ

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอรุณวดี มีรับสั่งมายังหอพระสมุดวชิรญาณสำหรับพระนคร ว่าในปีระกา พ.ศ. ๒๔๖๔ นี้ พระชนมายุเสมอด้วยพระชัณษาสมเด็จพระบรมชนกนารถ พระบาทสมเด็จ ฯ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีพระประสงค์จะทรงพิมพ์หนังสือสักเรื่อง ๑ เนื่องในทักษิณานุปทาน ซึ่งทรงบำเพ็ญเพื่ออุทิศถวายพระราชกุศลสนองพระเดชพระคุณสมเด็จพระบรมชนกนารถ ฯ โปรดให้กรรมการช่วยเลือกเรื่องหนังสือในหอพระสมุด ฯ ถวาย

หนังสือพิมพ์ในงานพระชนมายุสมะมงคลเช่นนี้ เคยพิมพ์เรื่องนับเนื่องในพระบาทสมเด็จ ฯ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว หนังสือเช่นนั้นมีอยู่ในหอพระสมุด ฯ อิกเรื่อง ๑ ซึ่งเห็นสมควรพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอรุณวดีจะทรงพิมพ์ในงานพระชนมายุสมะมงคลได้ คือประกาศในรัชกาลที่ ๔ ด้วยเปนหนังสือแสดงพระราชนิยมในพระบาทสมเด็จ ฯ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว แลทรงพระราชนิพนธ์เองโดยมาก แต่ทว่าเปนหนังสือเรื่องใหญ่อยู่ จำนวนประกาศแต่ที่รวบรวมได้ฉบับที่มีหอพระสมุด ฯ เบ็ดเสร็จถึงราว ๔๐๐ เรื่อง มากเกินกว่าที่จะพิมพ์แจกในคราวเดียวทั้งหมด จึงคิดว่าควรจะแบ่งพิมพ์เป็นภาค ๆ เรียกว่าประชุมประกาศรัชกาลที่ ๔ ทำนองเดียวกับหนังสือประชุมพงศาวดาร ซึ่งหอพระสมุด ฯ ได้พิมพ์มา ได้กราบทูลหารือ พระองค์เจ้าอรุณวดีทรงพระดำริห์เห็นชอบด้วย จึงได้รวมประกาศเฉพาะปีที่ ๑ ที่ ๒ ที่ ๓ ในรัชกาลที่ ๔ คือตั้งแต่ปีกุญ พ.ศ. ๒๓๙๕ จนตลอดปีฉลู พ.ศ. ๒๓๙๖ จัดเปนประชุมประกาศรัชกาลที่ ๔ ภาคที่ ๑ ถวายพระองค์เจ้าอรุณวดีทรงพิมพ์ในสมุดเล่มนี้

โดยโอกาศที่ได้จัดการพิมพ์หนังสืถวายในงานพระชนมายุสมะมงคลนี้ กรรมการหอพระสมุดฯ ขอถวายพระพรแด่พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอรุณวดี ขอให้พระองค์ทรงเจริญพระชนมายุ วรรณะ ศุขะ พละ ปฏิภาณ คุณสารสมบัติ สรรพศิริสวัสดิ์พิพัฒนมงคลทุกประการ เทอญ ฯ

สภานายก

หอพระสมุดวชิรญาณ

วันที่ ๑๓ มกราคม พุทธศักราช ๒๔๖๔