นิทานเรื่องกากับสมัน

ณครั้งก่อนยังมีป่าตำบลหนึ่งชื่อจัมหากาวี เพราะมีต้นจำปามากอยู่ในแขวงมคธราฐ ก็ในป่านั้นยังมีกาตัวหนึ่งชื่อปังสุพุทธิ แลสมันตัวหนึ่งชื่อมริจิปาลินิ สองสหายนี้ได้ผูกไมตรีรักใคร่อยู่มาในป่านั้นสิ้นกาลนาน ครั้นอยู่มาวันหนึ่งสมันไปเที่ยวหาภักษาหาร พบสุนัขจิ้งจอกตัวหนึ่งชื่อจันทรพุทธิ สุนัขจิ้งจอกนั้นเล่า ครั้นเห็นสมันแล้วอยากจะใคร่กัดกินเปนอาหาร จึงคิดกลอุบายจะใคร่ลวงสมันนั้นให้ตายใจก่อน แล้วจึงจะค่อยกัดกิน ครั้นคิดดังนี้แล้ว จึงเข้าไปหาสมันทำอากัปกิริยาให้เรียบร้อยสุภาพเปนอันดี จึงกล่าวด้วยคำอันอ่อนหวานว่า ดูกรสมันผู้สหาย เราได้เห็นท่านแล้วมีใจรักใคร่เอ็นดูมาก อยากผูกไมตรีเปนสหายกันกับท่านด้วย ตั้งแต่วันนี้ไปท่านจงรู้ไว้เถิด ว่าเรากับท่านได้เปนมิตรสหายกันจักได้ร่วมสุขร่วมทุกข์กันต่อไป สมันจึงถามว่า ท่านนี้ชื่อไร มาแต่ตำบลไหน สุนัขจิ้งจอกจึงบอกว่า เรานี้ชื่อจันทรพุทธิอยู่ณป่าตำบลนี้แต่ผู้เดียว ไม่มีใครเปนมิตรสหายเปนที่ปรึกษา เหมือนหนึ่งว่าเปนผู้ตายเสียแล้ว เพราะเหตุนั้นเราจึงสามิภักดิ์มาเปนสหายด้วยท่าน เมื่อท่านจะอยู่จะไปณสถานที่ใดๆ เราก็จะติดสอยไต่ตามท่านไปด้วย ครั้นเจรจากันเสร็จแล้ว สองสัตว์นั้นก็พากันมาถึงป่าจัมปากาวี ขณะนั้นกาปังสุพุทธิจับอยู่บนต้นจำปาได้เห็นดังนั้นจึงถามว่า ดูกรสมันผู้สหาย ท่านพาใครมาด้วยเล่า สมันจึงบอกว่า จันทรพุทธิสุนัขจิ้งจอกอยากเปนมิตรสหายกับเรา จึงได้ติดสอยตามเรามาด้วย กาจึงกล่าวว่า ดูกรสมันผู้สหาย ท่านมาผูกไมตรีด้วยสุนัขจิ้งจอกต่างชาติตระกูลกันแลเปนเชื้อชาติสัตว์ร้ายเช่นนี้นี่ ข้าพเจ้าเห็นว่าไม่ควรเลย ถ้าท่านขืนคบหาไปแล้วโทษทุกข์คงจะมีมาถึงท่านเปนแท้ ก็จะเปนเหมือนกับแร้งแก่คบหาด้วยแมวตัวหนึ่ง แล้วต้องถึงความตายเพราะแมวนั้นเปนแท้ สมันจึงถามว่า ก็เรื่องราวแร้งแก่คบหากับแมวนั้นเปนอย่างไรเล่า ขอท่านจงเล่าให้ฟังพอให้เปนคติด้วยเถิด กาปังสุพุทธิจึงเล่านิทานว่า